सध्या काय वाचताय? - भाग ११

छान ओळख करुन दिलीस अदिती. अँथॉलॉजीस मला फार आवडतात. अनेक लेखकांचे एकाच विषयावरचे, एकाच थीमला वाहीलेले विचार, ते विचार करण्याची प्रत्येकाची वेगवेगळी धाटणी फार आकर्षक वाटते.

वाचण्यासाठी वर काढून ठेवले आहे. तूर्त रोज सकाळी त्याच्याकडे आदराने पाहातो आहे.

मी नुकतेच "मेळघाटावरील मोहर" हे डॉ. रविंद्र आणी डॉ. स्मिता कोल्हे यांच्या कामाबद्द्ल लिहिलेले पुस्तक वाचले. १९८४ पासुन हे डॉ. दांपत्य तिथे होणारे आदिवासांचे शोषण याविरुद्ध आवाज उठवत आहेत. त्यांनी कुठलीही संस्था स्थापन केलेली नव्हती. आदिवासींच्यात त्यांच्यासारखीच जिवनशैली जगुन , त्यांच्यातीलच एक होउन जो लढा त्यांनी दिलाय त्याला तोड नाही. ते काम चालु करण्याअगोदर बाबा आमटेंना भेटले होते. बाबा त्यांना म्हणाले डॉ. प्रकाश आमटेंनी जे काम हेमलकसा येथे उभे केले त्याला आनंदवनचा पाठींबा होता हा मुद्दा लक्षात असु दे. आणखीही अनेक सेवाभावी जवळपास(३३) संस्थांचा त्यांनी स्वतः अभ्यास केला आनी निर्णय घेतला की आपण संस्था स्थापन करायची नाही. खुपच हृदयस्पर्षी असा त्यांचा प्रवास आहे. अलीकडे १-२ वर्षात त्यांनी अनेक आदिवासी तरुनांना प्रशिक्षीत करायला संस्था स्थापण केलीय. कारण एवढा पैसा त्यांच्याजवळ नाही. गजानन महाराज प्रतिष्टान शेगावने त्या प्रशिक्षणाचा खर्च उचललाय.ते पैसे संस्था असल्याशिवाय नियमाने देउ शकत नाहीत म्हणुन.

मी बाबा आमटेंच्या चालु केलेल्या श्रमसंस्कार शिबीराला २०१३ ला हजर होतो. बाबांपासुन प्रेरणा घेउन महान ही संस्था स्थापन करुन मेळघाटामध्येच काम करणार्या डॉ. आशिष सातव यांची माझी तिथे भेट झाली होती. मी डॉ.सातवांना विचारले की मी काय योगदान देउ शकतो. तेंव्हा ते म्हणाले की पैसे खुप मीळतात( दानातुन). पण तिथे प्रत्यक्ष तळमळीने काम करणार्यांची वानवा आहे. तर तुम्ही प्रत्यक्ष येउ शकता काय? तिथे मी विपश्यनेवर बोललो होतो तेंव्हा डॉ.सातव मला म्हनाले की तुम्ही हेच काम करु शकता तेथेही. कारण त्यांनी स्वतः विपश्यनेचा कोर्स केलेला होता. मग मी त्यांना २०१४ ला येतो म्हणुन सांगीतले. नुकत्याच वाचलेल्या पुस्तकात डॉ. सातवांचाही उल्लेख आहे. त्यामुळे मी पावसाळ्यानंतर स्वतः तिकडे जाणार आहे. कीती दिवस रहाणार हे अर्थातच तिथल्या माझ्या अनुभवावर अवलंबुन असणार आहे. योगायोगाने मला डॉ. विकास आमटे जे आनंदवन सांभाळतात त्यांच्याशी विस्त्रुत आनी मनमोकळि चर्चा करता आली.

जाउन आल्यावर मी अनुभव लिहीलच. पण तोपर्यंत या पुस्तकाचे वाचन जरुर करावे.

एखादी कादंबरी वाचताना आपल्या डोळ्यासमोर हळूहळू पात्रांचा चेहरा आकार घेत जातो, पण बर्‍याचदा ती प्रतिमा संपूर्ण स्पष्ट नसते. कथानकाच्या ओघात लेखक अनेकदा शारीरिक वैशिष्ट्यांचा उल्लेख करत असला तरी त्यातल्या रिकाम्या जागा वाचकाची कल्पनाशक्ती आपापल्या अनुभव आणि कुवतीप्रमाणे भरून काढत असते.

ही प्रक्रिया बव्हंशी अजाणता होत असली, तरी काही काळाने/पुनर्वाचनात तिच्याकडे त्रयस्थपणे पाहता येऊ शकतं. (विशेषतः कादंबर्‍यांच्या बाबतीत - कवितांच्या बाबतीत व्यक्तिगणिक आणि वाचनागणिक पडत जाणारा फरक फार अधिक असावा आणि एका अर्थी, ते कवितांचं व्यवच्छेदक लक्षणही म्हणता येऊ शकेल.)

या प्रक्रियेचा मागोवा घेणारे 'What We See When We Read' अलीकडे प्रसिद्ध झाले. त्यातला काही भाग येथे वाचता येईल. (लेखातली उदाहरणं जरी इंग्रजी/रशियन 'क्लासिक्स'मधली असली, तरी त्यांच्याजागी मराठीतली उदाहरणं योजून पाहणं फारसं अवघड नसावं.)

शाळा कांदबरीमध्ये बालपणातील शाळेतील जीवन उभे राहते.

हिलरी क्लिंटन काकुंचं हार्ड चॉइसेस मैत्रिणीने दिलं म्हणुन आणलं, पण लगेच बोर झालं.

डॉ.एस एल भैरप्पा यांचे पर्व वाचत आहे(मराठी अनुवाद-सौ उमा कुलकर्णी) या पुस्तकाने माझ्या धार्मीक आणी दैवीक समजाच्या पार चिंधड्या उडवल्या. आपणा पैकी बराच जणाने वाचले असेल.

हा उच्च लेख आणि प्रतिक्रिया वाचल्या!

गेली काही वर्षं पुण्यातून निघणारं 'खेळ' हे अनियतकालिक सातत्यानं गंभीर साहित्यविषयक मजकूर देतं. त्याचा ताजा अंक 'नव्वदोत्तरी कादंबरी विशेषांक - भाग १' नुकताच आला आहे. नोबेलविजेता जर्मन लेखक ग्युंटर ग्रासची आणि चेक लेखक मिलान कुंदेराची मुलाखत त्यात आहे. नंदा खरे, विलास सारंग, शांता गोखले, आनंद जातेगांवकर, नेमाडे, दिनानाथ मनोहर अशा काही लेखकांच्या इतिहासाकडे वेगळ्या प्रकारे पाहणाऱ्या समकालीन कादंबऱ्यांवर अंकात एक लेख आहे. जागतिकीकरणानंतरच्या कादंबरीबद्दल प्रवीण बांदेकर आणि विश्राम गुप्तेंचे लेख आहेत. हेमंत देसाई, सीताराम सावंत, प्रवीण बांदेकर आणि श्याम मनोहर ह्यांच्या कादंबऱ्यांविषयी किशोर बेडकीहाळ ह्यांचा लेख आहे. शिवाय, भारतीय इंग्रजी कादंबरीवरही एक लेख आहे आणि इतरही काही लेख आहेत. अजून अंक वाचलेला नाही पण इथे काहींना अंकात रस असू शकेल म्हणून माहिती देतो आहे. अंक हवा असला तर संपादक मंगेश नारायणराव काळे ह्यांच्याशी संपर्क साधावा. (०२० - २५४५ ४४७३, ९७६६५ ९४१५४)

"कल्टिव्हेटींग कंपॅशन" - बुद्धिस्ट मेडिटेशनवरचे पुस्तक वाचते आहे. खूप आवडत आहे.

एक दाखला नमूद करते - जर तुमची आई किंवा तुमचा जवळचा मित्र काही कारणाने अस्वस्थ अगदी वेडसर झाले अन त्यांनी चाकूने तुमच्यावर हल्ला केला तर तुम्ही काय करता? तिच्या/त्याच्या हातातून चाकू कसाबसा काढून घेता अगदी मग त्यांच्यावर हात उगारावा लागला तरी चालेल. पण चाकू काढून घेण्याच्या पश्चात तुम्ही त्यांना मारहाण करता का? - तर नाही.

तसेच जर प्रत्येक जीवाला तुम्ही "मित्र" माना. मैत्रीच्या नात्यातून त्या जीवाकडे पहा. जरी त्या व्यक्तीने तुम्हाला त्रास दिला असेल तरी एक कंपॅशनेट (सहानुभूतीपूर्ण) दृष्टीकोनातून सर्वांकडे पहायची सवय लावा.

We are all equal - in wanting happiness & not wanting suffering. And if it's worthwhile for me to gain happiness, then it's worthwhile for everyone else to gain happiness.

अरूण साधूंसारख्याने इतका कमालीचा अस्ताव्यस्त लेख लिहावा याचं भयंकर आश्चर्य वाटलं.

त्यात सारखं सारखं हे पिचपिचीत आहे, ते लिबलिबीत आहे, तमुक पिळपिळीत आहे हे वाचून ते सध्या काय आहार घेतात याबद्दल कुतूहल वाटलं.

पुढच्याच आठवड्यात आलेल्या दुसर्‍या लेखाने साधूंच्या लेखाच्या फारेण्डी धज्जियां उडवल्या आहेत.

वरती एक दोघांनी लेखांचे दुवे दिले आहेतच.
त्यातच आमचीही भर.
http://www.loksatta.com/lokrang-news/hum-aapke-hain-koun-a-movie-symboli...

'हम आपके है कौन?'ची देन

मला ह्या लेखातल्या मुद्द्यात तथ्य वातलं.
पण मागे एकदा गिरीश कुबेर ह्यांचा "चंगळवादी व्हा" हा लेख आला होता एक दोन वर्षापूर्वी; तोही आवडला होता.
दोन्हींचा आशय एकदम विरुद्ध जातो आहे असे वाटले.

१. रोमन साम्राज्याचा उदय आणि अस्त ४० नकाशांद्वारे:

http://www.vox.com/2014/8/19/5942585/40-maps-that-explain-the-roman-empire

२. जॉर्ज ऑर्वेलनं लिहिलेलं 'माईन काम्फ'चं परीक्षणः

विशेषतः हा भाग मननीय -

...human beings don’t only want comfort, safety, short working-hours, hygiene, birth-control and, in general, common sense; they also, at least intermittently, want struggle and self-sacrifice, not to mention drums, flags and loyalty-parades.

दुसरी गोष्ट म्हणजे मार्च १९४०मध्ये प्रसिद्ध झालेल्या लेखातलं भाकीत (करार मोडून हिटलरचे रशियावर आक्रमण) पुढील वर्षीच (जून १९४१) खरं ठरलं.

पाप पुण्याची , योग आणि भोग याची अनिश्चीत निश्चीत व्याख्या असलेली भगवती वर्माच 'चित्रलेखा' वाचतोय

जे. के. रोलिंग ने "रॉबर्ट गॅलब्रेथ" या टोपणनावाने लिहीलेले "द कक्कूज कॉलिंग" पुस्तक वाचले. ठीक होते, रोलिंग यांचे आहे हे कळल्यावर थोडी आशा वाढली होती. बरेच धागे अर्धवट सोडल्यासारखे, आणि शेवट थोडासा फुसका वाटला. पण रहस्यकथेचा नायक - कॉर्मोरन स्ट्राइक - आवडला.
याच धाग्यात अलिकडे या पुस्तकाचा उल्लेख झाल्याचे आठवते, पण ती पोस्ट सापडली नाही.

मुळात वाचनाची आवड असल्यामुळेच ऐसी वर येण झालं आणि आता सदस्यही झाले. त्यामुळे या धाग्याबद्दल जरा जास्त ममत्व राहिल् हे नक्की.
नुकतच् 'एक होता कार्व्हर' पुन्हा एकदा वाचलं आणि नव्याने या पुस्तकाच्या प्रेमात पडले.
आता 'बालकांड' हे ह.मो. मराठे यांनी लिहलेले पुस्तक मैत्रिणीने वाचायला दिले आहे. ते सुरु करेन.

--
सई

www.express.co.uk/entertainment/books/503574/Best-serial-killer-books माझी आवडती तीन पुस्तकं आहेत यात. रेड ड्रेगन, शार्प ऑब्जेक्टस् आणि द गर्ल विथ ड्रेगन ट्याटू. बाकीची वाचणारच आहे वेळ मिळेल तशी. सध्या द वेट ऑफ ब्लड वाचतेय.

आजच्या लोकसत्तेतला रवी आमलेंचा हा लेख आवडला. अगदी मनातलं लिहिलं आहे असं वाटलं.

मूळ लेखाचा दुवा वाचकांच्या सोयीसाठी देत आहे. साईबाबा होते तरी कोण? - व्यवस्थापक

बाबा देव नव्हते, संत नव्हतेच, पण गुरूही नव्हते, असा निकाल
स्वयंघोषित धर्मसंसदेने दिला आहे. (निदान साईबाबा म्हणून कोणीतरी या
भूमीत होऊन गेले, हे त्यांनी नाकारले नाही, ही मोठीच सहिष्णुता
म्हणायची.) खरं सांगायचं तर बाबांनीही आपल्या उभ्या हयातीत मी देव आहे,
संत आहे किंवा गुरू आहे, असं कधीच सांगितलं नाही. जो तसा नसतो त्यालाच
उच्चरवानं तसा दावा करावा लागतो आणि असा दावा करणाऱ्या अनेक स्वयंघोषित
संत, अवतारी आणि गुरूंचा बाजार तेजीत असताना धर्मसंसदेला त्यांच्याबाबत
चकार शब्दही उच्चारावासा वाटत नाही. ही धर्माची हानी आहे, असं वाटत नाही.
मग प्रश्न असा की, आखाडे आणि पीठांचे धर्मधुरीण साईबाबांना बहिष्कृत
करण्यासाठी इतके का आसुसले? या फैसल्यासाठी त्यांनी कोणता शास्त्रार्थ
केला? कशाचा आधार घेतला? साईबाबा खरंच होते तरी कोण, याचा काय निष्कर्ष
काढला? त्यांच्या चरित्राचं किती परिशीलन केलं? यातलं काहीही झालं नाही.
धर्मसंसद किंवा कोणी काही म्हणो, लोकांना खरा धर्म शिकवणाऱ्या हजारो
संतांचा, सद्गुरूंचा प्रभाव हिंदू समाजातून कधीच नष्ट होणार नाही.
श्रीगोंदवलेकर महाराज म्हणतात की, ''माझी निंदा करणाऱ्यांना मी कळलो
नाहीच, पण माझी स्तुती करणाऱ्यांनाही मी कळलो नाही.'' त्यामुळे
साईबाबांची बाजू मांडायची तरी का, कुणासमोर आणि कशासाठी? खरं तर या
घडामोडींना किंमतही देण्याची गरज नाही. तरीही काही गोष्टींचा विचार केला
पाहिजे.
साईबाबा खरंच कोण होते? बाबा शिर्डीत आले तेव्हा एका मंदिरात बसले.
पुजाऱ्यानं हाकललं तेव्हा (पुढे जिचं नामकरण बाबांनीच द्वारकामाई केलं
त्या) मशिदीत बसले. गावातली मुलं त्यांच्यावर दगड मारत मागे धावत तेव्हा
हसत हसत बाबा हा 'खेळ' खेळत. या कोणत्याही वेळी, 'अरे तुम्ही मला समजता
काय, मी अवतार आहे, संत आहे, गुरू आहे', असं ते बोलले नाहीत. त्याच
शिर्डीत चांदीची मूठ असलेली छत्री त्यांच्या डोईवर धरून त्यांची चावडी ते
मशीद अशी मिरवणूक निघे तेव्हाही लोकांच्या आनंदात ते सहभागी होत. ना
त्यांना दगडांचं दु:ख झालं ना छत्रचामरांचा आनंद झाला. तेव्हाची शिर्डी
होती तरी कशी? खाँसाहेब अब्दुल करीम खाँ यांचे शिष्य बाळकृष्णबुवा
कपिलेश्वरी यांनी खाँसाहेबांचं ९०० पानी चरित्र लिहिलं आहे. त्यात
खाँसाहेब बाबांच्या दर्शनास गेले तेव्हाच्या शिर्डीचं वर्णन आहे. ते
लिहितात, ''सर्वत्र दाट जंगल, रातकिडय़ांची किरकिर, रस्ते नाहीत,
सापकिरडय़ाची भीती फार. शेतवडीमुळे चिखल भरलेला, अशा एका ठिकाणी एका चौकीत
पेटत्या धुनीसमोर हातात चिलीम घेतलेली साईमहाराजांची मूर्ती बसलेली
असे.'' म्हणजेच शिर्डी साधारण होती. तिथे बाबांमुळे हळूहळू
उच्चशिक्षितांची ये-जा वाढली तरी बाबांची साधी गावठी राहणी, त्यांची
लोकांशी असलेली वर्तणूक कधीच बदलली नाही. कुणी श्रीमंत आहे म्हणून ते
कोणाशी सलगीने वागले नाहीत की गरीब आहे म्हणून कुणाला झिडकारले नाही. उलट
कुणाला फटकारताना त्याच्या श्रीमंतीला त्यांनी काडीची किंमत दिली नाही.
कोण कसं आहे, याच्याशी त्यांना काहीच देणंघेणं नव्हतं. माणसानं कसं झालं
पाहिजे, हेच त्यांचं एकमेव उद्दिष्ट होतं. त्यांनी कुणाच्याच धर्मावर
आक्रमण केलं नाही, उलट प्रत्येकाला धर्मरत व्हायला शिकवलं. 'अल्ला मालिक'
हा मंत्र कायम त्यांच्या मुखी असे, अनेक फकीर आणि हाजीही त्यांच्या
संगतीचा लाभ घेत. पण शेकडो हिंदूही त्यांचे निस्सीम भक्त होते. शिर्डीत
रामनवमी त्यांनी सुरू केली. अनेकांना विष्णुसहस्रनाम म्हणायला लावले.
मशिदीचे नाव 'द्वारकामाई' ठेवले! खरं तर धार्मिक सलोख्याचा किती मोठा
सामाजिक प्रयोग बाबांनी सहजतेने साधला. हे ताकदीचं लोकोत्तर कार्य
संतांचं नाही? लोकमान्य टिळकांचे सहकारी दादासाहेब खापर्डे अनेकवार
साईचरणी जात. एकदा साईबाबा त्यांना म्हणाले, ''तुम्ही अन्य कुणापेक्षाही
देवाचीच सेवा करा. परमेश्वर जे देतो ते कधीच संपत नाही आणि मनुष्य जे
देतो ते कधीच चिरंतन टिकत नाही.'' खापर्डेचे तेव्हाचे सामाजिक स्थान
पाहता, तुम्ही आता केवळ माझीच सेवा करा, हे सांगून शिष्यपरिवार वाढवत
नेण्याचा मोह एखाद्या भोंदू बाबाला झाला नसता का? लोकमान्य टिळकांना
साईबाबांनी सांगितले की, ''लोक वाईट आहेत, तुम्ही तुम्हाला तुमच्यासारखे
ठेवा!'' अर्थात नेत्यानं लोकानुनयी होऊन तत्त्वाला मूठमाती देऊ नये, हा
किती मोठा राजकीय बोध झाला. जिवाला सत्याकडे, स्वरूपाकडे वळवणं ही
सद्गुरूत्वाची खूण नाही?
एकदा बाबांनी एक फळ उचलले आणि खापर्डेना विचारले, ''या फळात किती फळे
निर्माण करण्याची क्षमता आहे?'' खापर्डे उत्तरले, '' फळात जेवढय़ा बिया
असतील त्यांच्या हजारोपट.'' यावर हसून बाबा म्हणाले, ''या फळाने त्याचा
नियम आणि गुणधर्म पाळलेला आहे.'' म्हणजे सृष्टीतील सर्वच वस्तुमात्रांनी
त्यांचा त्यांचा गुणधर्म पाळला आहे, माणसानं मात्र तो पाळलेला नाही.
माणुसकी हाच माणसाचा गुणधर्म असताना माणसानं पशूलाही लाज वाटेल इतकी हीन
पातळी गाठली आहे. माणसाला त्याच्या मूळ गुणधर्माची आठवण करून द्यायला
बाबा आले होते. खापर्डेची रोजनिशी, साईसच्चरित्रासह अनेकानेक पुस्तकांतील
शेकडो प्रसंगांतून साईबाबांच्या कार्यावर आणि कळकळीवर प्रकाश पडतो.
त्यातील कशाचाही आधार धर्मसंसदेने घेतला नाही, हे उघड आहे.
भगवंत गीतेत सांगतात, 'अवजानन्ति मां मूढा मानुषीं तनुमाश्रितम्।' म्हणजे
मी मनुष्य रूपात अवतरित होतो, तेव्हा मूढ लोक मला जाणत नाहीत, माझं खरं
स्वरूप जाणत नाहीत! मग साईबाबा कोण होते, हे आपण कसं जाणणार? साईबाबांना
जे आवडतं ते आपल्या जगण्यात जितकं उतरेल तितके साईबाबा खरे कोण होते, हे
जाणवू लागेल.
मग साईबाबा होते कोण? निस्संशय ते सद्गुरूच होते. संकुचित जिवाला व्यापक
करीत परमतत्त्वात विलीन करणं, हे सद्गुरूंचं एक कार्य सांगता येईल. ते
बाबांनी अहोरात्र केलं. भगवान शंकरांनी पार्वतीमातेला सांगितलेल्या
'गुरुगीते'च्या प्रत्येक श्लोकाचा दाखला देत साईबाबांचे सद्गुरूरूप उकलता
येईल. या 'गुरुगीते'त पार्वतीमाता विचारते, 'केन मार्गेण भो स्वामिन्
देहि ब्रह्ममयो भवेत?' देहात जन्मलेला जीव ब्रह्ममय कसा होईल? त्यावर
शिवजी सांगतात की, देवी जीव ब्रह्ममय कसा होईल, हे पाहण्यापूर्वी ब्रह्म
म्हणजे काय, हे पाहिलं पाहिजे. मग ब्रह्म काय आहे? तर सद्गुरूच ब्रह्म
आहे, हे शिवजी त्रिवार सांगतात. जीव गुरुमय होत नाही तोवर तो ब्रह्ममय
होऊच शकत नाही, हेही सांगतात. आता कुणाला वाटेल की अमक्या शास्त्रात तर
असं म्हटलं आहे, तमक्या पुराणात तर तमुकच देवाला श्रेष्ठ मानलं आहे.
त्यावर शिवजी स्पष्ट सांगतात, ''वेदशास्त्रपुराणानि इतिहासादिकानिच।
मंत्रयंत्रादिविद्याश्च स्मृतिरूच्चाटनादिकम्। शैवशाक्तगमादिनि अन्यानि
विविधानि च। अपभ्रंशकराणिह जीवानां भ्रांतचेतसाम्।।'' वेद, शास्त्र,
पुराणे, इतिहास, यंत्रतंत्रादि विद्या, स्मृती, शैव, शाक्त, आगमनिगमादि
अनेक ग्रंथ हे आधीच भ्रमित असलेल्या जिवाला आणखीनच भ्रांतीत टाकून
भटकवणारे आहेत! ज्या वेदांना हिंदू तत्त्वज्ञान उच्चस्थानी मानते
त्यांच्यापासूनच सुरुवात करून शिवजींनी समस्त ग्रंथ-पंथांना भटकंती
वाढवणारे ठरवले आहे. ही 'गुरुगीता'ही आता असंमत ठरवणार काय?
साईबाबा कोणीच नव्हते, हा पूर्वनियोजित निर्णय घोषित करू पाहणाऱ्या
आखाडय़ांना आणि धर्मसंसदेला या देशासमोरचे आणि धर्मासमोरचे खरे प्रश्न का
भेडसावत नाहीत? ते का उकलावेसे वाटत नाहीत? या आखाडय़ांकडे शेकडो एकर
जमिनी पडून आहेत. अमाप पैसा आहे. तेथे रुग्णालये, शाळा, उद्योगकेंद्रे
काढून लोकसेवेला आणि रोजगारनिर्मितीला चालना का द्यावीशी वाटत नाही?
धर्मातील महत्त्वाची तत्त्वं पुस्तकरूपानं छापून ती खेडोपाडी का नेली जात
नाहीत? बहुभाषिक हिंदू समाजातील ऐक्याला बळकटी आणण्यासाठी विविध
प्रांतांच्या भाषा शिकवणाऱ्या केंद्रांची साखळी देशभर का उभारावीशी वाटत
नाही? तीर्थस्थानांच्या ठिकाणी पावित्र्य, स्वच्छता राहावी आणि बाजारूपणा
नष्ट व्हावा म्हणून का पुढाकार घ्यावासा वाटत नाही?
जातिभेदाचं विद्रूप रूप सोडलं (आणि त्याची कारणं आणि त्याचं विद्रूपीकरण
हा स्वतंत्र लेखाचा विषय आहे) तर हा धर्म कधीच कुणाला नाकारणारा वा विचार
दडपणारा नव्हता. वेदतत्त्वांना नाकारणाऱ्या चार्वाकांचाही ऋषी म्हणूनच
आदर इथे झाला आणि त्यांची हत्या कोणी केली नाही. जो धर्म प्राचीन काळातही
व्यापक आणि सर्वसमावेशक होता तो आधुनिक काळात अधिकाधिक संकुचित, असहिष्णू
आणि असंवेदनशील होत आहे, ही भावी काळातील अधर्मसंसदेची नांदीच आहे.

सन्दर्भ- चैतन्य प्रेम -लोकसत्ता

मग साईबाबा होते कोण? निस्संशय ते सद्गुरूच होते. संकुचित जिवाला व्यापक करीत परमतत्त्वात विलीन करणं, हे सद्गुरूंचं एक कार्य सांगता येईल.
बायकांना सुंदर बनवण्याचं काम भवानीमाता करते असे समजण्यासारखे हे आहे, पण असो.
बा़की उर्वरित लेखाला जबरदस्त पास.

बाबा देव नव्हते, संत नव्हतेच, पण गुरूही नव्हते, असा निकाल स्वयंघोषित धर्मसंसदेने दिला आहे.

कोणत्याही निर्णया ला अंडरमाईन करायचे असेल तर प्रथम निर्णय घेणार्‍याला स्वयंघोषित म्हणून जाहीर करायचे - हा बकवास आहे.

अगदी मागच्या आठवड्यापर्यंत - ज्या व्यक्तींनी/भक्तांनी साईबाबांना देव्/संत्/गुरु म्हणून मानले ते ही स्वयंघोषित च निर्णय होते की. मग केवळ स्वयंघोषित आहेत म्हणून त्यांचे ते निर्णय अवैध्/गैर होते का ? मग आज एक गट एकत्र येऊन साईबाबांना ते संत नव्हते/गुरु नव्हते/देव नव्हते असे जाहीर करतो .... तेव्हा मात्र तो निर्णय स्वयंघोषित व म्हणून अवैध ??? कसा काय ?

You will only be hurt a finite number of times during your life. You have an infinite number of ways to deal with it.

काल बार्न्स अँड नोबल्स मध्ये, कविता विभागात "I WROTE THIS FOR YOU" पुस्तक चाळले. खूप आवडले. काही कारणाने घेता आले नाही पण आज त्यातील एक वाक्य गुगल केले असता पुढील ब्लॉग सापडला -

http://www.iwrotethisforyou.me/

I know you move your fingers when you sleep because I have felt them move and I know I must do the same.

And I must wonder how many times we have unconsciously, in dreams or nightmares, reached for each other's hands and never even known.

When I end, I will end as a tree ends: as a fire, bleeding out the sunlight from every summer it lived.

सुंदर , क्रेझी, अतिशय सुंदर .....

शिक्षकदिनी होणार्‍या मोदींच्या भाषणाबद्दल ही एक ब्लॉगपोस्ट.

बाकी पाठोपाठ - ऋषिकेशीय प्रवृत्ती. ***चे सेकुलर. ***चे लिबरल. रोचक. उद्बोधक. मनोरंजक.... वगैरे वगैरे वगैरे. चालू द्या.

http://www.rd.com/culture/rd-interview-anna-quindlen/
ही मुलाखत एक २-३ महीन्यांपूर्वी वर्तमानपत्रात वाचली होती. परवा परत रीडर्स डायजेस्ट मध्ये वाचनात आली. रोचक वाटली.

The rose communicates instantly with the woman by sight, collapsing its
boundaries, and the woman widens her boundaries.

Her "rate of perception" slows down, because of its complexity.

प्रत्येक वेळी "Mei-mei Berssenbrugge" यांची "Hello, the Roses" कविता वाचते तेव्हा फक्त dizzy-dizzy वाटतं. अक्षरक्षः त्या कवितेच्या सौंदर्यानी भोवळ येते. कवयित्रीने गुलाब पाहील्यानंतर होणार्‍या तिच्या मनस्थितीचं अन भावविश्व विस्तारुन, त्या गुलाबाच्या रंग-रुप-सुगंधाशी होणार्‍या तादात्म्याचे केलेले अधिक उत्कट अन काव्यमय वर्णन मी तरी वाचले नाही. तत्काळ भौतिकतेच्या मर्यादा लांघून, स्वर्गिय सौंदर्य पातळीवर वाचकाला ही कविता नेते. एखादं फूल पाहील्यावर त्या फुलाच्या कोमलतेमध्ये वेढून गेल्यासारखे जे होते जी मृदूकोमलता जाणवते, असीम सुगंध भरुन उरतो,जे भान हरपून जाते, ते शब्दात कसे व्यक्त करायचे याचा परिपाठ आहे ही कविता.

There is a trans-dimensional blend of human and divine or transcendental elements around me. A person can be brought up to think of a mountain as a spirit, a cardinal
point, or to think of it as inert rock. She may read unique information encoded in the fractalized dimensional ridgeline of a mountain, the crimson edge of a petal.

सुरवातच अफाट आहे -

My soul radially whorls out to the edges of my body, according to the same laws
by which stars shine, communicating with my body by emanation.

त्या अधोरेखित शब्दाला जी वेग अन तीव्रतेची "sweeping off the feet" ... रिंग आहे ती पाहता असा शब्द फक्त एखादा सिद्ध्हस्त कवि/लेखकच योजू जाणे.

या लेखाला - सर्वात आवडलेल्या काही लेखांपैकी एक म्हटले तरी चालेल -

http://www.poetrysociety.org/psa/poetry/crossroads/own_words/Mei_mei_Ber...

मी नुकतीच पंजाबातल्या शिखांच्या, नानकाना पंथाच्या इतिहासावर, खालसा पंथाच्या स्थापनेवर लिहिलेली 'व्याध' ही कादंबरी वाचली. लेखक प्रशांत असलेकर, मधुरा प्रकाशन. कादंबरीचा काळ सुमारे १६६६ ते १७१६ हा आहे.
शांतताप्रिय आणि शांततेबाबत आग्रही असणा-यालाही जुलूम, विश्वासघात, कपटीपणापायी अखेरीस सशस्त्र प्रतिकाराचाच मार्ग निवडावा लागतो हा या सा-या इतिहासाचा सारांश आहे. अर्थात कादंबरी असल्याने तपशीलाचे स्वातंत्र्य घेतले असणारच. पण एकंदरीत विषयच इतका जहाल आहे की परिणाम होतोच. काही काही भाग वाचून तर पुरंद-यांच्या 'सातशे वर्षांची काळरात्र'ची आठवण येते. मुघल सत्तेशी संबंधित कुठल्याही लेखनातून अमानवी क्रौर्य वगळणं शक्य नसावंच बहुधा..
या विषयावर हाती आलेलं हे पहिलंच पुस्तक, अजून वाचायला आवडेल.

याशिवाय फॉर हिअर ऑर टू गो? (अपर्णा वेलणकर, मेहता प्रकाशन) हे पुस्तक गेल्या वर्षीच विकत घेतलं होतं. पण आत्ता वाचायला सुरूवात केली.
अमेरिकेमध्ये मराठी माणूस स्थायिक व्हायला लागून आज अर्धं शतक उलटून गेलंय. आज पुणे मुंबई वा-या कराव्या तितकं अमेरिकेला जाऊन येणं सहज वाटायला लागलंय. पण पहिली पिढी तिथे गेली, तेव्हापासूनच्या प्रवासात या स्थलांतरितांना व्यक्ती, जोडीदार, आईबाप, मुलं, व्यावसायिक, नोकरदार या वेगवेगळ्या भूमिका जगताना जे म्हणून आव्हान समोर आलं, त्याचा हा रिपोर्ताज.
भाषा, वेष, संस्कृती, नीति, हवामान काहीच सामाईक नसताना + डोक्यामध्ये भारतीयत्वाचा अनभ्यस्त अभिमान आणि भारतीयांचं सर्वसाधारण गोंधळलेपण असताना परक्या देशात बस्तान बसवणं, आपल्या मुलांना वाढवणं यात या सर्वांची प्रचंड दमछाक झाली. त्या वाटेवर असलेले असंख्य टप्पे, अडचणी, शोधलेले उपाय सगळ्याची गोळाबेरीज करून मांडणं खरंतर फार अवघड आहे.
या मंडळींनी अमेरिकेत कमावलेल्या डॉलर्सची प्रत्यक्षात किती किंमत मोजली आणि कदाचित अजूनही मोजताहेत, हे या पुस्तकातून समजून घेते आहे.

"walt whitman" यांचे "leaves of grass" वाचते आहे. "Song of open road" ही कविता तर अप्रतिम आहेच पण "A woman waits for me", "Among the multitudes", "Captain, O my Captain!!!" वगैरे अनेक कविता फार सुंदर आहेत. अर्थात "Song of open road" माझी सर्वात आवडती!

खाली "Among the multitudes" कविता देत आहे.

Among the men and women, the multitude,
I perceive one picking me out by secret and divine signs,
Acknowledging none else—not parent, wife, husband, brother, child, any nearer than I am;
Some are baffled—But that one is not—that one knows me.
Ah, lover and perfect equal!
I meant that you should discover me so, by my faint indirections;
And I, when I meet you, mean to discover you by the like in you.

_____________________

"Song of open road" कवितेतील पुढील कडवं तर खल्लास आवडतं.
Allons! we must not stop here,
However sweet these laid-up stores, however convenient this dwelling we cannot remain here,
However shelter’d this port and however calm these waters we must not anchor here,
However welcome the hospitality that surrounds us we are permitted to receive it but a little while.

हा "open road" हे सतत वाहत्या जीवनाचं प्रतिक आहे असे वाटते अन कुठेही न थांबता, आई-वडील, प्रेमिक, मित्र आदि मोहात न अडकता अविरत , जन्मोजन्मी एकटे चालत रहाण्याचे प्रतिक ही कविता वाटते.

This comment has been moved here.

बुकगंगावरून माधुरी पुरंदर्‍यांची 'पिकासो' आणि 'त्या एका दिवशी' ही तर कुरुंदकरांचे 'छत्रपती शिवाजी महाराज जीवन-रहस्य' ही तीन पुस्तके मागवली.
१. छ.शि.म. जीवन-रहस्य - उत्तम विवेचन. परंतु ह्याबद्दल, ह्यातल्या मतांबद्दल जालावर वाचले होते, त्यामुळे प्रत्यक्ष वाचताना तितके भारी वाटले नाही. तसेच 'जनतेचे राज्य','जनतेचे ..' वगैरे संकल्पना फार स्पष्टीकरणाशिवाय येत होत्या. एकुण पुस्तक छान आहे, पण जागर, शिवरात्र वगैरेंइतके खास वाटले नाही. जरा जास्तच छोटे आहे.
२. त्या एका दिवशी - पुस्तकात 'त्या एका दिवशी' आणि 'मला क्रियापद भेटले तेव्हा' ह्या दोन गोष्टी आहेत. पहिली गोष्ट साहसी मुलगा, गुन्हेगार पकडून देणे अशा वळणाची आहे. दुसर्‍या गोष्टीत मुलीला सर 'मला क्रियापद भेटले तेव्हा' ह्या विषयावर निबंध लिहायला सांगतात. 'मरणे' ह्या क्रियापदाची झालेली ओळख, त्यातून होणार्‍या गमतीजमती, मरणाची जवळून ओळख, मरणानंतर काय ह्याबद्दलचे आईचे बोलणे ह्या सगळ्यांतून मृत्यूबद्दल एक निरोगी विचार करायला मुलांना शिकवणारी गोष्ट (पण उपदेशपर नव्हे) आहे. सहज सोपी भाषा, जाणीवपूर्वक वेगळ्या शब्दांचा वापर, गंमतीशीर उपमा हे सगळे फार आवडले. एकुणात शाळेतल्या कुणाला भेट म्हणून देण्यासाठी उत्तम पुस्तक आहे.
३. पिकासो - पिकासोचे चरित्र वाचायला सुरुवात केली आहे. बघुया माझ्या सारख्या चित्रनिरक्षराला पुस्तक कसे वाटते ते!

"द बर्ड लव्हर्स अँथॉलॉजी" नावाचं जुनं पुस्तक परत वाचते आहे. यात पक्षांवरच्या अत्यंत सुंदर कविता आहेत. स्कायलार्क, कक्कू,व्हाइट-थ्रोट्,थ्रुश, कॅट्बर्ड, ब्लू जे, सीगल , टिट्माऊस वगैरे अनेक पक्षांवरच्या सुंदर सुंदर जुन्या कविता एकत्र आढळतात.
_____________
"द व्हाइट-थ्रोट" कवितेत, "व्हाइट-थ्रोट" पक्षाला कविने प्रेमाचा प्रवक्ता म्हटलेले आढळते.
The singing white throat, poured my gladness out
And spread my golden wonder through the trees,
That day when love burned the dead leaves of doubt,
And sifted sorrow's ashes to the breeze,
My soul sat in her sunshine by the door,
while her sweet spokesman told it o'er and o'er.
______________
"टू द स्काय-लार्क" कवितेत कवि वर्ड्स्वर्थ लार्क पक्षाला "आकाश्यात्रेचा वाटसरु" म्हणून संबोधतो.
ETHEREAL Minstrel! Pilgrim of the sky!
Dost thou despise the earth where cares abound?
_________________________________________

ब्लू जे पक्षास अनेक कविंनी खलनायक हे नाम वापरले आहे : )

I hear savage tale of you,
Raucous of voice, magnifiscently Blue,
Cannibal bird! whose dark defiant note,Villain among the birds is he,
A bold, bright rover, bad and free;
yet not without such loveliness,
as makes the curse upon him less
if larkspur blossoms were a-wing,
if iris went adventuring
Or on some morning we should see,
heaven bright blue chickory
come drifting by we would forgive
soem little sins and let them live
.
verlain among the birds is he,
a creature of inequity.
क्या बात है!!! निव्वळ सुंदर!!!
_____________
"ऑन फर्स्ट हॅव्हींग हर्ड द स्काय्लार्क" ही तर इतकी उत्कट कविता आहे. पहील्यांदा हृदय विद्ध, विदिर्ण होण्याचं रुपकच आहे ही कविता. ...व्यनि केल्यास ती कविता टायपून पाठविण्यात येइल....
"द फ्लुट ऑफ क्रिष्णा" कवितेत मॉकिंग बर्ड्च्या आवाजास कृष्णाच्या बासरीची उपमा दिलेली आहे.
पुस्तक संग्राह्य आहेच.

सकाळी रीडर्स डायजेस्ट मध्ये शार्क ची डायरी नावाचा विनोदी लेख वाचला.
__________
हा लेख देखील रोचक आहे विशेषतः त्या लोकांसाठी ज्यांना स्वतःच्या बॉडी इमेजबद्दल न्यूनगंड आहे त्यांच्यासाठी उत्तम लेख आहे. हा देखिल एका रिडर्स डायजेस्ट मध्ये वाचनात आला.

उपवासाचं थालीपीठ!

निवडक रत्ने:

नाना फडणवीस, सदाशिव पेठ - शुक्रवार, 12 सप्टेंबर 2014 - 01:01 PM IST

अर्धा इंच आले टाकून थालीपीठ किती ते तिखट होणार हो? काहीही सांगता... आहो तुम्ही रात्रीपण अश्याच बावरलेल्या होत्या का हो... नाही म्हणजे नवीन पणी बवार्नेच जास्त असता आणि काम कमी... (इथे काम हा शब्द संस्कृत मधील आहे याची वाचकांनी नोंद घ्यावी)

खाजू शेट्टी - शुक्रवार, 12 सप्टेंबर 2014 - 12:12 PM IST

ह्या लेखातून आले उत्पादकांवरच्या अन्यायाला वाचा फोडण्याचा प्रयत्न काकूंनी केलाय, हे महायुतीतल्या इतर घटक पक्षांनी लक्षात घ्यावे, अन्यथा आम्हाला वेगळा विचार करावा लागेल.

एक karyakarta - शुक्रवार, 12 सप्टेंबर 2014 - 12:03 PM IST

त्या काळात मोदींचे सरकार नव्हते म्हणून थालीपित तिखट झले आसव आछे दिन अब आहे हे

MDH मसाले - शुक्रवार, 12 सप्टेंबर 2014 - 10:59 AM IST

अहो काकू, तुम्ही आमचे मसाले वापरून थालपीठ करत जा. मिशेलबाई, मेलिंडा गेट्स बाई पण आमचे मसाले वापरतात. सोनिया बाईना तर खूपच आवडतो आमचा मसाला. त्या आमचा मसाला चपाती बरोबर "भाजी" म्हणून खातात. किचेन किंग हो , या गरम मसाला चाय का मसाला, या चणे का मसाला कसुरी मेथी या देघी मीरच असली मसाले, सच सच M-D-H, M-D-H

पुणेकर - शुक्रवार, 12 सप्टेंबर 2014 - 10:10 AM IST

"आल्याचं" थालीपीठ न खाताच आमच्या डोळ्यात पाणी "आलं".........हर हर महादेव.....

पु ल - शुक्रवार, 12 सप्टेंबर 2014 - 07:34 AM IST

टेक वन इंच ऑफ जिंजर and किस it

http://www.nytimes.com/2014/09/12/science/a-window-into-everyday-moralit...

Committing a small act of kindness, like holding the door for a harried stranger, often prompts the recipient to extend a hand to others, but it comes at a cost, psychologists have long argued. People who have done the good deed are primed to commit a rude one later on, as if drawing on moral credit from their previous act.

धर्मनिरपेक्षता या विषयावर (कृषीप्रधानता इतकीच गुळगुळीत) चर्चा कैकवेळा झाली आहे. सबब पास.

This comment has been moved here.

This comment has been moved here.

प्रतिक्रिया काढून टाकायची होती. तसा पर्याय कुठे दिसला नाही.