आजचे दिनवैशिष्ट्य - १८

'आंतरराष्ट्रीय वेश्याव्यवसाय विरोध दिन' की 'आंतरराष्ट्रीय वेश्याव्यवसायविरोध दिन'?

बोले तो, आंतरराष्ट्रीय वेश्याव्यवसायाला विरोध आहे (पक्षी: राष्ट्रांतर्गत वेश्याव्यवसाय चालेल), की वेश्याव्यवसायाला आंतरराष्ट्रीय विरोध आहे?

(अर्थाचा अनर्थ होतो हो! जरा जपून लिहा की.)

असो, हेही दिवस जातील.

'अ‍ॅस्टेरिक्स'चा जनक चित्रकार रने गॉसिनी (१९७७)

खरे तर हे "'ॲस्टेरिक्स'च्या जनकद्वयांपैकी एक" असे पाहिजे. परंतु, त्याहूनही मोठी घोडचूक म्हणजे, 'ॲस्टेरिक्स'च्या जनकद्वयांपैकी, गॉसिनी हा चित्रकार (कधीही) नव्हता. गॉसिनीने स्वत:स पूर्णपणे 'ॲस्टेरिक्स'च्या कथा-संवाद-शब्दांकन यांना वाहून घेतले होते, तर सहजनक उदेर्झो हा चित्रकार होता; (निदान सुरुवातीच्या काळात तरी) चित्रे काढण्याचे खाते पूर्णपणे उदेर्झोकडे होते, नि उदेर्झोने चित्रे काढण्यास स्वत:स पूर्णपणे वाहून घेतलेले होते.

(पुढे गॉसिनी अकाली नि अचानक वारल्यानंतर, चित्रे काढण्याबरोबरच कथा-संवाद-शब्दांकन यांचीसुद्धा धुरा उदेर्झोच्या खांद्यांवर येऊन पडली.)

सारांश, गॉसिनी हा चित्रकार कधीही नव्हता. अर्थात, 'दिनवैशिष्ट्यां'मधील गलथानपणा हे आता 'ऐसी'चे वैशिष्ट्य झालेले आहे; त्यात आश्चर्यजनक असे काहीही वाटत नाही. परंतु, फ्रेंच गोष्टींमध्येसुद्धा असला गलथानपणा व्हावा, ही मात्र आश्चर्याची बाब आहे.

१६४० : पोर्तुगालला स्पेनपासून स्वातंत्र्य. होआव चौथा, पोर्तुगालच्या राजेपदी.

अधोरेखित शब्द हा Joãoच्या देवनागरी ट्रान्सलिटरेशनचा प्रयत्न असावा, अशी शंका येते. (चूभूद्याघ्या.)

तसे असल्यास:

१. रोमन लिपीतील Jचा उच्चार स्पॅनिश नियमांप्रमाणे 'ह' असा होतो खरा; परंतु, तसा तो (शेजारच्याच प्रदेशातली भाषा असली, तरीही) पोर्तुगीजमध्येसुद्धा होतो काय? (माझ्या कल्पनेप्रमाणे होत नसावा. पोर्तुगीज नियमांप्रमाणे, माझ्या अंदाजाप्रमाणे, त्या नावाचा उच्चार 'जुआंव' असा व्हावा. (चूभूद्याघ्या. याबद्दल अधिक तपास करून खात्री करून घ्यावी लागेल. ãचा उच्चार सानुनासिक व्हावा.))

२. उलटपक्षी, (त्यापूर्वी पोर्तुगाल हे स्पेनचे अंकित राष्ट्र असल्याकारणाने) स्पॅनिश नियमांप्रमाणे ट्रान्सलिटरेशन केले असावे, म्हणावे, तर हे अनेक कारणांकरिता शक्य नाही.

२अ. रोमनच्या स्पॅनिश आवृत्तीत ã असे अक्षरचिन्ह नाही. रोमनच्या स्पॅनिश आवृत्तीत nच्या डोक्यावर टिल्डा (~) बसू शकतो (जसे: ñ, उच्चारी: न्य.); मात्र, (पोर्तुगीज आवृत्तीप्रमाणे) aच्या टाळक्यावर तो बसू शकत नाही. (उलटपक्षी, पोर्तुगीज आवृत्तीत तो स्पॅनिश आवृत्तीप्रमाणे nच्या मस्तकावर आरोहण करू शकत नाही; मात्र, aकरिता तो शिरोधार्य असू शकतो, नि अनुनासिकासमान ठरतो.)

२ब. पोर्तुगीजमधील João या नावाचे स्पॅनिशमध्ये Juan (उच्चारी: हुआन) असे रूपांतर होते. त्यामुळे, स्पॅनिश नियमांप्रमाणे लिहायचे अथवा ट्रान्सलिटरेट करायचे असते, तर हे नाव Juan असे लिहावे (तथा हुआन असे ट्रान्सलिटरेट करावे) लागले असते. (स्पॅनिशमधील Juan, पोर्तुगीजमधील João, इंग्रजीतील John, फ्रेंचमधील Jean (उच्चारी: जाँ? चूभूद्याघ्या; याबद्दल येथील फ्रेंचतज्ज्ञच खात्रीलायक काय ते सांगू शकतील.), जर्मनमधील Johann (उच्चारी: योहान), अरबीतील यूहन्ना अथवा याह्या, ही सर्व एकाच नावाची विविध भाषांतील रूपे आहेत. अधिक माहितीसाठी येथे तथा येथे पाहा.)

सांगण्याचा मतलब, होआव हे कोठल्याही परिस्थितीत निखालस चुकीचे आहे. सबब, कृपया अधिक तपास करून दुरुस्त करणार काय?

कैद-ए-आझम दिन (पाकिस्तान)

यापूर्वी २०१४मध्ये एकदा आणि २०१८मध्ये दुसऱ्यांदा सांगून झालेले आहे; आज तिसऱ्यांदा सांगतोय: ‘कैद-ए-आझम’ नव्हे, ‘काइद-ए-आझम’ किंवा ‘कायदेआझम’.

दुरुस्तीची (किंवा, नपक्षी, जमत नसल्यास हे सदर कायमचे बंद करण्याची) अपेक्षा अर्थातच खूप पूर्वी सोडून दिलेली आहे.

मृत्युदिवस : क्रांतिकारक मास्टर सूर्यसेन (१९३४, चितगाव येथे फाशी)

चट्टग्राम.

(इन एनी केस, ‘चितगाव’ नव्हे.)

कालच्या ‘दिनवैशिष्ट्यां’त पुढील बातमी होती:

(३० जानेवारी) १९९० : रशिआत पहिले मॅकडोनाल्ड्स खुले. १५,००० लोक रांगेत ताटकळले.

आजच्या ‘दिनवैशिष्ट्यां’त पुढील बातमी आहे:

(३१ जानेवारी) १९९० : मॉस्कोमध्ये पहिले 'मॅकडोनाल्ड्स' उघडले.

यावरून पुढील प्रश्न निर्माण होतात:

१. ३० जानेवारी १९९० रोजी उघडलेले रशियातील पहिलेवहिले मॅक्डॉनल्ड्स हे मॉस्कोव्यतिरिक्त इतरत्र उघडले होते काय?

२. त्याच्याच पुढच्या दिवशी, ३१ जानेवारी १९९० रोजी, मॉस्कोतसुद्धा (मॉस्कोतील पहिलेवहिले) मॅक्डॉनल्ड्स उघडले काय?

बाकी, मॅक्डॉनल्ड्सला ‘मॅकडोनाल्ड्स’ म्हणणाऱ्या/रीच्या बैलाला घो! (नशीब ‘मॅकडोलांड’ लिहिले नाही!)

१९९६ : कोलंबोमध्ये तमिळ अतिरेक्यांनी स्फोटके भरलेला ट्रक सेंट्रल बँकेच्या दारात उडवला; ९१ ठार; १,४०० जखमी.

ट्रकमध्ये स्फोटके तमिळ अतिरेक्यांनी कोलंबोमध्ये भरली, हे व्यवस्थित कळले. परंतु,

१. ट्रक उडवला नक्की कोणी?

२. ज्या सेंट्रल बँकेच्या दारात ट्रक उडवला, ती सेंट्रल बँक नक्की कोणत्या गावची?

जन्मदिवस: अभिनेता अभिषेक बच्चन (१९७६)

अभिषेक बच्चन ही इतकी महत्त्वाची व्यक्ती आहे काय, की जेणेकरून त्यांच्या जन्मदिवसाची 'दिनवैशिष्ट्यां'त नोंद व्हावी?

(उलटपक्षी, याच तारखेस नि आजच झालेल्या श्री. परवेज़ मुशर्रफ यांच्या निधनाची 'ऐसी'ने दखल घेतलेली दिसत नाही. चालायचेच.)

१९७१ : ब्रिटिश राष्ट्रमंडळाच्या (कॉमनवेल्थ) नागरिकांचा ब्रिटनमध्ये रहिवासाचा हक्क नव्या कायद्याद्वारे काढून टाकण्यात आला.

राष्ट्रकुल.

बाकी चालू द्या.

गायिका श्रेया घोशाल (१९८४)

घोषाल.

बाकी चालू द्या.

'ऐसी अक्षरे' परिवारातील तरुण लेखक राहुल बनसोडे यांचे दुःखद निधन झाले आहे. 'ऐसी अक्षरे'तर्फे त्यांना आदरांजली.

?????

काय घडले?

१९७२ : ब्रिटनने उत्तर आयर्लंडवर आपला हक्क लादला

हे वाक्य अत्यंत मोघम आहे.

‘हक्क लादला’ म्हणजे नक्की काय केले?

१९९९ : कोसोव्हो युद्धात युगोस्लाव्हियामध्ये बाँब टाकल्यामुळे नाटोचा युद्धात प्रथम प्रत्यक्ष समभाग.

समभाग??????

बोले तो, बाँब टाकून नाटोने युद्धाचे शेअर्स विकत घेतले काय?

(बहुधा सहभाग म्हणायचे असावे. परंतु, अर्थात, ‘ऐसी’कडून याहून बऱ्याची अपेक्षा नाही.)

(आणि आम्हीदेखील कसले दळभद्री! संध्याकाळची चढविल्यावर^१ आम्हाला असल्याच गोष्टी प्रकर्षाने, पहिल्याप्रथम, लख्ख दिसतात.)

—————-

^१ बोले तो, आम्ही रोज संध्याकाळी चढवीत नाही. (नाहीतर ‘दिनवैशिष्ट्य’कारांची धडगत नव्हती!) परंतु, जेव्हा केव्हा संध्याकाळी चढवितो, तेव्हा असल्या घोडचुका प्रकर्षाने जाणवितात! (शुद्धीत असतानासुद्धा जाणवितात; परंतु, शुद्धीत असताना क्वचित्प्रसंगी आम्ही त्यांजकडे दुर्लक्षसुद्धा करू शकतो. परंतु, चढविलेली असताना? Absolutely no tolerance!) (अर्थात, Not that I owe anybody an explanation, परंतु तरीही.)

१९९८ : प्रवासी बॅगा बनवणाऱ्या 'सॅमसोनाईट'च्या पहिल्या भारतीय प्रकल्पाचे उद्घाटन.

ही 'दिनवैशिष्ट्यां'त दखल घेतली जाण्याच्या लायकीची बातमी नक्की काय म्हणून गणली जाते?

टिनटिन’चा जनक हर्जे (१९०७)

'एर्जे', नव्हे काय?

या सद्गृहस्थाचे खरे नाव जॉर्जऽ रेमी (Georges Remi); आद्याक्षरे (उलट्या अनुक्रमाने) RG ((फ्रेंचमध्ये) उच्चारी एर् जे), म्हणून याचे टोपणनाव एर्जे. (बेल्जियन सद्गृहस्थ; फ्रेंचभाषक.) इतका साधा मामला आहे हा.

फ्रेंच उच्चारांच्या बाबतीतसुद्धा 'ऐसीअक्षरे'च्या 'दिनवैशिष्ट्यां'त घोडचुका होऊ लागल्या, बोले तो लानत आहे. संबंधितांकरिता शरमेची बाब आहे. (उद्या त्या दुसऱ्या सुप्रसिद्ध (काल्पनिक) फ्रेंचभाषक बेल्जियन सद्गृहस्थाचे नाव 'पॉयरॉट' म्हणून लिहाल! काही सांगवत नाही.)

असो चालायचेच.

(खरे तर 'टिनटिन' म्हणजेसुद्धा मुळात (फ्रेंचमध्ये) 'तँतँ'; परंतु, इंग्रजीभाषक जगतात त्याचा 'टिनटिन' हाच उच्चार प्रचलित असल्याकारणाने चालून जाते.)