आजचे दिनवैशिष्ट्य - १८

'आंतरराष्ट्रीय वेश्याव्यवसाय विरोध दिन' की 'आंतरराष्ट्रीय वेश्याव्यवसायविरोध दिन'?

बोले तो, आंतरराष्ट्रीय वेश्याव्यवसायाला विरोध आहे (पक्षी: राष्ट्रांतर्गत वेश्याव्यवसाय चालेल), की वेश्याव्यवसायाला आंतरराष्ट्रीय विरोध आहे?

(अर्थाचा अनर्थ होतो हो! जरा जपून लिहा की.)

असो, हेही दिवस जातील.

'अ‍ॅस्टेरिक्स'चा जनक चित्रकार रने गॉसिनी (१९७७)

खरे तर हे "'ॲस्टेरिक्स'च्या जनकद्वयांपैकी एक" असे पाहिजे. परंतु, त्याहूनही मोठी घोडचूक म्हणजे, 'ॲस्टेरिक्स'च्या जनकद्वयांपैकी, गॉसिनी हा चित्रकार (कधीही) नव्हता. गॉसिनीने स्वत:स पूर्णपणे 'ॲस्टेरिक्स'च्या कथा-संवाद-शब्दांकन यांना वाहून घेतले होते, तर सहजनक उदेर्झो हा चित्रकार होता; (निदान सुरुवातीच्या काळात तरी) चित्रे काढण्याचे खाते पूर्णपणे उदेर्झोकडे होते, नि उदेर्झोने चित्रे काढण्यास स्वत:स पूर्णपणे वाहून घेतलेले होते.

(पुढे गॉसिनी अकाली नि अचानक वारल्यानंतर, चित्रे काढण्याबरोबरच कथा-संवाद-शब्दांकन यांचीसुद्धा धुरा उदेर्झोच्या खांद्यांवर येऊन पडली.)

सारांश, गॉसिनी हा चित्रकार कधीही नव्हता. अर्थात, 'दिनवैशिष्ट्यां'मधील गलथानपणा हे आता 'ऐसी'चे वैशिष्ट्य झालेले आहे; त्यात आश्चर्यजनक असे काहीही वाटत नाही. परंतु, फ्रेंच गोष्टींमध्येसुद्धा असला गलथानपणा व्हावा, ही मात्र आश्चर्याची बाब आहे.

१६४० : पोर्तुगालला स्पेनपासून स्वातंत्र्य. होआव चौथा, पोर्तुगालच्या राजेपदी.

अधोरेखित शब्द हा Joãoच्या देवनागरी ट्रान्सलिटरेशनचा प्रयत्न असावा, अशी शंका येते. (चूभूद्याघ्या.)

तसे असल्यास:

१. रोमन लिपीतील Jचा उच्चार स्पॅनिश नियमांप्रमाणे 'ह' असा होतो खरा; परंतु, तसा तो (शेजारच्याच प्रदेशातली भाषा असली, तरीही) पोर्तुगीजमध्येसुद्धा होतो काय? (माझ्या कल्पनेप्रमाणे होत नसावा. पोर्तुगीज नियमांप्रमाणे, माझ्या अंदाजाप्रमाणे, त्या नावाचा उच्चार 'जुआंव' असा व्हावा. (चूभूद्याघ्या. याबद्दल अधिक तपास करून खात्री करून घ्यावी लागेल. ãचा उच्चार सानुनासिक व्हावा.))

२. उलटपक्षी, (त्यापूर्वी पोर्तुगाल हे स्पेनचे अंकित राष्ट्र असल्याकारणाने) स्पॅनिश नियमांप्रमाणे ट्रान्सलिटरेशन केले असावे, म्हणावे, तर हे अनेक कारणांकरिता शक्य नाही.

२अ. रोमनच्या स्पॅनिश आवृत्तीत ã असे अक्षरचिन्ह नाही. रोमनच्या स्पॅनिश आवृत्तीत nच्या डोक्यावर टिल्डा (~) बसू शकतो (जसे: ñ, उच्चारी: न्य.); मात्र, (पोर्तुगीज आवृत्तीप्रमाणे) aच्या टाळक्यावर तो बसू शकत नाही. (उलटपक्षी, पोर्तुगीज आवृत्तीत तो स्पॅनिश आवृत्तीप्रमाणे nच्या मस्तकावर आरोहण करू शकत नाही; मात्र, aकरिता तो शिरोधार्य असू शकतो, नि अनुनासिकासमान ठरतो.)

२ब. पोर्तुगीजमधील João या नावाचे स्पॅनिशमध्ये Juan (उच्चारी: हुआन) असे रूपांतर होते. त्यामुळे, स्पॅनिश नियमांप्रमाणे लिहायचे अथवा ट्रान्सलिटरेट करायचे असते, तर हे नाव Juan असे लिहावे (तथा हुआन असे ट्रान्सलिटरेट करावे) लागले असते. (स्पॅनिशमधील Juan, पोर्तुगीजमधील João, इंग्रजीतील John, फ्रेंचमधील Jean (उच्चारी: जाँ? चूभूद्याघ्या; याबद्दल येथील फ्रेंचतज्ज्ञच खात्रीलायक काय ते सांगू शकतील.), जर्मनमधील Johann (उच्चारी: योहान), अरबीतील यूहन्ना अथवा याह्या, ही सर्व एकाच नावाची विविध भाषांतील रूपे आहेत. अधिक माहितीसाठी येथे तथा येथे पाहा.)

सांगण्याचा मतलब, होआव हे कोठल्याही परिस्थितीत निखालस चुकीचे आहे. सबब, कृपया अधिक तपास करून दुरुस्त करणार काय?

कैद-ए-आझम दिन (पाकिस्तान)

यापूर्वी २०१४मध्ये एकदा आणि २०१८मध्ये दुसऱ्यांदा सांगून झालेले आहे; आज तिसऱ्यांदा सांगतोय: ‘कैद-ए-आझम’ नव्हे, ‘काइद-ए-आझम’ किंवा ‘कायदेआझम’.

दुरुस्तीची (किंवा, नपक्षी, जमत नसल्यास हे सदर कायमचे बंद करण्याची) अपेक्षा अर्थातच खूप पूर्वी सोडून दिलेली आहे.

मृत्युदिवस : क्रांतिकारक मास्टर सूर्यसेन (१९३४, चितगाव येथे फाशी)

चट्टग्राम.

(इन एनी केस, ‘चितगाव’ नव्हे.)

कालच्या ‘दिनवैशिष्ट्यां’त पुढील बातमी होती:

(३० जानेवारी) १९९० : रशिआत पहिले मॅकडोनाल्ड्स खुले. १५,००० लोक रांगेत ताटकळले.

आजच्या ‘दिनवैशिष्ट्यां’त पुढील बातमी आहे:

(३१ जानेवारी) १९९० : मॉस्कोमध्ये पहिले 'मॅकडोनाल्ड्स' उघडले.

यावरून पुढील प्रश्न निर्माण होतात:

१. ३० जानेवारी १९९० रोजी उघडलेले रशियातील पहिलेवहिले मॅक्डॉनल्ड्स हे मॉस्कोव्यतिरिक्त इतरत्र उघडले होते काय?

२. त्याच्याच पुढच्या दिवशी, ३१ जानेवारी १९९० रोजी, मॉस्कोतसुद्धा (मॉस्कोतील पहिलेवहिले) मॅक्डॉनल्ड्स उघडले काय?

बाकी, मॅक्डॉनल्ड्सला ‘मॅकडोनाल्ड्स’ म्हणणाऱ्या/रीच्या बैलाला घो! (नशीब ‘मॅकडोलांड’ लिहिले नाही!)

१९९६ : कोलंबोमध्ये तमिळ अतिरेक्यांनी स्फोटके भरलेला ट्रक सेंट्रल बँकेच्या दारात उडवला; ९१ ठार; १,४०० जखमी.

ट्रकमध्ये स्फोटके तमिळ अतिरेक्यांनी कोलंबोमध्ये भरली, हे व्यवस्थित कळले. परंतु,

१. ट्रक उडवला नक्की कोणी?

२. ज्या सेंट्रल बँकेच्या दारात ट्रक उडवला, ती सेंट्रल बँक नक्की कोणत्या गावची?

जन्मदिवस: अभिनेता अभिषेक बच्चन (१९७६)

अभिषेक बच्चन ही इतकी महत्त्वाची व्यक्ती आहे काय, की जेणेकरून त्यांच्या जन्मदिवसाची 'दिनवैशिष्ट्यां'त नोंद व्हावी?

(उलटपक्षी, याच तारखेस नि आजच झालेल्या श्री. परवेज़ मुशर्रफ यांच्या निधनाची 'ऐसी'ने दखल घेतलेली दिसत नाही. चालायचेच.)

१९७१ : ब्रिटिश राष्ट्रमंडळाच्या (कॉमनवेल्थ) नागरिकांचा ब्रिटनमध्ये रहिवासाचा हक्क नव्या कायद्याद्वारे काढून टाकण्यात आला.

राष्ट्रकुल.

बाकी चालू द्या.

गायिका श्रेया घोशाल (१९८४)

घोषाल.

बाकी चालू द्या.

'ऐसी अक्षरे' परिवारातील तरुण लेखक राहुल बनसोडे यांचे दुःखद निधन झाले आहे. 'ऐसी अक्षरे'तर्फे त्यांना आदरांजली.

?????

काय घडले?

१९७२ : ब्रिटनने उत्तर आयर्लंडवर आपला हक्क लादला

हे वाक्य अत्यंत मोघम आहे.

‘हक्क लादला’ म्हणजे नक्की काय केले?

१९९९ : कोसोव्हो युद्धात युगोस्लाव्हियामध्ये बाँब टाकल्यामुळे नाटोचा युद्धात प्रथम प्रत्यक्ष समभाग.

समभाग??????

बोले तो, बाँब टाकून नाटोने युद्धाचे शेअर्स विकत घेतले काय?

(बहुधा सहभाग म्हणायचे असावे. परंतु, अर्थात, ‘ऐसी’कडून याहून बऱ्याची अपेक्षा नाही.)

(आणि आम्हीदेखील कसले दळभद्री! संध्याकाळची चढविल्यावर^१ आम्हाला असल्याच गोष्टी प्रकर्षाने, पहिल्याप्रथम, लख्ख दिसतात.)

—————-

^१ बोले तो, आम्ही रोज संध्याकाळी चढवीत नाही. (नाहीतर ‘दिनवैशिष्ट्य’कारांची धडगत नव्हती!) परंतु, जेव्हा केव्हा संध्याकाळी चढवितो, तेव्हा असल्या घोडचुका प्रकर्षाने जाणवितात! (शुद्धीत असतानासुद्धा जाणवितात; परंतु, शुद्धीत असताना क्वचित्प्रसंगी आम्ही त्यांजकडे दुर्लक्षसुद्धा करू शकतो. परंतु, चढविलेली असताना? Absolutely no tolerance!) (अर्थात, Not that I owe anybody an explanation, परंतु तरीही.)

१९९८ : प्रवासी बॅगा बनवणाऱ्या 'सॅमसोनाईट'च्या पहिल्या भारतीय प्रकल्पाचे उद्घाटन.

ही 'दिनवैशिष्ट्यां'त दखल घेतली जाण्याच्या लायकीची बातमी नक्की काय म्हणून गणली जाते?

टिनटिन’चा जनक हर्जे (१९०७)

'एर्जे', नव्हे काय?

या सद्गृहस्थाचे खरे नाव जॉर्जऽ रेमी (Georges Remi); आद्याक्षरे (उलट्या अनुक्रमाने) RG ((फ्रेंचमध्ये) उच्चारी एर् जे), म्हणून याचे टोपणनाव एर्जे. (बेल्जियन सद्गृहस्थ; फ्रेंचभाषक.) इतका साधा मामला आहे हा.

फ्रेंच उच्चारांच्या बाबतीतसुद्धा 'ऐसीअक्षरे'च्या 'दिनवैशिष्ट्यां'त घोडचुका होऊ लागल्या, बोले तो लानत आहे. संबंधितांकरिता शरमेची बाब आहे. (उद्या त्या दुसऱ्या सुप्रसिद्ध (काल्पनिक) फ्रेंचभाषक बेल्जियन सद्गृहस्थाचे नाव 'पॉयरॉट' म्हणून लिहाल! काही सांगवत नाही.)

असो चालायचेच.

(खरे तर 'टिनटिन' म्हणजेसुद्धा मुळात (फ्रेंचमध्ये) 'तँतँ'; परंतु, इंग्रजीभाषक जगतात त्याचा 'टिनटिन' हाच उच्चार प्रचलित असल्याकारणाने चालून जाते.)

फॅशन डिझायनर आणि शनाल ब्रँडची निर्माती कोको शनाल (१९७१)

Chanelमधल्या eचा उच्चार 'आ' फ्रेंचच्या नक्की कोणत्या नियमानुसार व्हावा बरे?

फ्रेंचमध्ये eचा उच्चार 'आ' होण्याकरिता गेला बाजार त्या eपुढे एखादे अनुनासिक कडमडावे लागत नाही काय?

----------

इथे पाहा. उच्चार 'कोको शनेल' असा असल्याचे म्हटले आहे.

"अॅलिस इन द वंडरलँड"चा लेखक आणि गणितज्ञ लुईस कॅरोल (१८९८)

“ॲलिस इन द वंडरलँड” नव्हे हो; “ॲलिस इन वंडरलँड”!

सकाळीसकाळी एखादा पिसाळलेला भारतीय मनुष्य चावला काय?

(खरे तर Alice’s Adventures in Wonderland; परंतु, संक्षेपात Alice in Wonderland चालते.)

१९६६ : एअर इंडियाचे विमान आल्प्स पर्वतराजीत कोसळले. ११७ ठार. त्यात वैज्ञानिक होमी भाभा यांचा मृत्यू.

कोसळले, की डोंगरावर जाऊन आदळले? (अर्थात, डोंगरावर जाऊन आदळल्यावर gravity would have taken its course आणि विमान त्यानंतर कोसळले असणारच, परंतु, 'म्हशीच्या मृत्यूचे कारण "मोटारीखाली सापडून"च्या ऐवजी "बुडून"' असे नोंदविले जाऊ नये, इतकेच.)

१९३५ : 'ब्रिटिश इंडिया अ‍ॅक्ट'न्वये भारताला संघराज्यात्मक दर्जा मिळाला.

१९३५ साली पारित झालेल्या संबंधित कायद्याचे अधिकृत नाव 'गव्हर्मेंट ऑफ इंडिया ॲक्ट १९३५' असे होते ना? हा 'ब्रिटिश इंडिया ॲक्ट' कोठून आला?

दुसरे म्हणजे, या ॲक्टान्वये हिंदुस्थानला संघराज्याचा दर्जा कधीपासून मिळाला? हं, पुढेमागे कधीतरी 'फेडरेशन ऑफ इंडिया' स्थापित करण्याची तरतूद ('प्रस्ताव' म्हणा ना!) या कायद्यात होती खरी, परंतु प्रत्यक्षात ही तरतूद कधीच अंमलात आणली गेली नाही. विकीवरील माहितीनुसार:

Unlike the provincial portion of the Act, the federal portion was to go into effect only when half the states by weight agreed to federate. This agreement was never reached, and the federation's establishment was indefinitely postponed after the outbreak of the Second World War. The federal part of the Act only entered into effect in modified form, separately in respect of the Dominion of India and Dominion of Pakistan, pursuant to the Indian Independence Act 1947.

(प्रत्यक्षात ही तथाकथित 'फेडरल' तरतूद हिंदुस्थानकरिता कशी 'पॉयझन पिल' होती, याचे विवेचन विकीवरच येथे वाचावयास मिळेल.)

(माझ्या त्रोटक नि ऐकीव माहितीप्रमाणे, 'पुण्याच्या मंडईत अंजिराचे भाव काय आहेत सध्या?' हा सुप्रसिद्ध प्रश्न पु.लं.नी न.वि.गाडगिळांना न.चिं. केळकरांना याच 'फेडरेशन'च्या मुद्द्याच्या संदर्भात विचारला होता. असो.)

३ फेब्रुवारी १९८९: दक्षिण आफ्रिकेचे अखेरचे श्वेतवर्णी राष्ट्राध्यक्ष पी.डब्ल्यु. बोथांचा राजीनामा.

आँ!!!!!!

आम्ही तरी एफ. डब्ल्यू. डीक्लर्क असे कायसेसे नाव ऐकले होते ब्वॉ.

(हं, आता, हे डीक्लर्कमहोदय ब्लॅकफेस लावून हिंडत असल्यास कल्पना नाही — निदान, आमच्या तरी वाचनात तसे कधी आले नाही. मात्र, कितीही ब्लॅकफेसने झाकले, तरीही पांढरे कातडे उगवल्यावाचून राहात नाही, म्हणतात. असो चालायचेच.)

——————————

किंबहुना, ‘दिनवैशिष्ट्यां’तील वरील नोंदीत (अपेक्षेप्रमाणे) असंख्य घोडचुका आहेत. या संदर्भात योग्य माहिती (बरीचशी विकीवरून संकलित केलेली) पुढीलप्रमाणे:

- सर्वप्रथम, पी. डब्ल्यू. बोथा हे दक्षिण आफ्रिकेचे अखेरचे श्वेतवर्णी राष्ट्राध्यक्ष किंवा अपार्थाइड राजवटीचे अखेरचे राष्ट्राध्यक्ष यांपैकी काहीही नव्हेत. अगोदर म्हटल्याप्रमाणे, दोन्ही मान(?) श्री. एफ. डब्ल्यू. डीक्लर्क यांना जातात.

- दुसरे म्हणजे, ३ फेब्रुवारी १९८९ रोजी श्री. पी. डब्ल्यू. बोथा यांनी जो राजीनामा दिला, तो राष्ट्राध्यक्षपदाचा नव्हे, तर केवळ (सत्ताधारी) पक्षाध्यक्षपदाचा. (खरे तर (विकीवरील माहितीप्रमाणे) ३ फेब्रुवारीला नव्हे, २ फेब्रुवारीला, परंतु ते असो. घोडचुकांच्या या मांदियाळीत एका दिवसाच्या एवढ्याश्या फरकाने काय फरक पडतो? सबब, तो फरक सोडून देऊ.) मात्र, राष्ट्राध्यक्षपदी ते कायम राहिले.

- त्यापुढे, मार्च १९८९मध्ये त्यांच्या पक्षाने राष्ट्राध्यक्षपदाकरिता श्री. डीक्लर्क यांची निवड केली; मात्र, त्या वेळेस श्री. बोथा यांनी राष्ट्राध्यक्षपद सोडण्यास (राष्ट्राध्यक्षपदाचा राजीनामा देण्यास) नकार दिला; त्याचबरोबर, मार्च १९९०पर्यंत राष्ट्राध्यक्षपदी राहण्याचा आपला घटनादत्त अधिकार असल्याचाही दावा केला. त्यानंतर झालेल्या वाटाघाटींत, तडजोड म्हणून, श्री. बोथा यांनी सप्टेंबर १९८९मध्ये होणाऱ्या पुढील निवडणुकींपर्यंत राष्ट्राध्यक्षपदी राहावे, आणि त्यानंतर ‘निवृत्त’ होऊन, श्री. डीक्लर्क यांना राष्ट्राध्यक्षपदी रुजू होऊ द्यावे, असे ठरले.

- मात्र, १४ ऑगस्ट १९८९ रोजी, काही राजकीय कुरबुरींच्या निमित्ताने, श्री. बोथा यांनी तडकाफडकी राष्ट्राध्यक्षपदाचा राजीनामा दिला, आणि श्री. डीक्लर्क यांची सुरुवातीस हंगामी राष्ट्राध्यक्ष म्हणून, आणि त्यानंतर महिन्याभराने नवीन राष्ट्राध्यक्ष म्हणून नियुक्ती झाली. श्री. डीक्लर्क यांच्या राजवटीत पुढे हळूहळू अपार्थाइड शासनपद्धतीच्या समाप्तीस सुरुवात होऊन मतदान आणि निवडणुका सर्व वंशांच्या नागरिकांकरिता खुल्या झाल्या, आणि १९९४ साली झालेल्या पुढील निवडणुकीत श्री. नेल्सन मंडेला यांचा पक्ष बहुमताने निवडून येऊन श्री. मंडेला राष्ट्राध्यक्ष झाले. आणि अशा रीतीने श्री. डीक्लर्क हे दक्षिण आफ्रिकेचे अखेरचे श्वेतवर्णीय राष्ट्राध्यक्ष तथा अपार्थाइड राजवटीखालील अखेरचे राष्ट्राध्यक्ष ठरले. (पुढे श्री. मंडेला यांच्या राजवटीत त्यांनी (श्री. थाबो म्बेकी यांच्यासमवेत) सह-उपराष्ट्राध्यक्ष म्हणून काही काळ पदभार सांभाळला.)

असो चालायचेच.

१९२५ : भारतातील विजेवर चालणारी पहिली रेल्वेगाडी मुंबई आणि कुर्ला दरम्यान सुरू झाली.

त्यापूर्वी भारतातील रेल्वेगाड्या परदेशातून आयात केलेल्या विजेवर चालत होत्या काय?

आधुनिक बॅटरीमागचं तत्त्व शोधणारा भौतिकशास्त्रज्ञ अलेस्सांद्रो व्होल्टा (१७४५)

विद्युत्घट (बॅटरी, किंवा खरे तर इलेक्ट्रिक सेल) या संकल्पनेचा शोध व्होल्टाने लावला, हे बरोबर. मात्र, आधुनिक बॅटरीमागील तत्त्व त्याने शोधले, असे म्हणणे कितपत सयुक्तिक आहे?

व्होल्टाचे जे काँट्रॅप्शन होते, ते म्हणजे एका काचेच्या भांड्यात सल्फ्यूरिक ॲसिड, त्यात एक तांब्याची आणि एक जस्ताची काडी बुचकळलेली, नि त्या दोन काड्यांना तारा जोडलेल्या, असला प्रकार होता. (एकंदरीत, अवजड, आणि हिंडताना वगैरे बरोबर बाळगायला अत्यंत धोकादायक (सल्फ्यूरिक ॲसिडमुळे) असले प्रकरण होते ते.) आधुनिक विद्युत्घटाची संरचना तथा घटना (म्हणजे, घटक वगैरे) याहून पूर्णपणे वेगळी असते.

(अवांतर: एकच विद्युत्घट असेल, तर तो सेल. अनेक विद्युत्घट एकमेकांना (श्रेणीमध्ये किंवा समांतर) जोडले, तर जे बनते, ती बॅटरी.)

१९२६ : युकातान (मेक्सिको) येथे माया संस्कृतीतील पाच शहरांचा शोध.

ही पाच शहरे म्हणजे नक्की कोणती?

१९३० : प्लुटो ग्रहाचा शोध.

पण… प्लूटो तर ग्रह नाही, म्हणून ठरले ना?

१९७० : आसाममधून टेकड्यांचा प्रदेश वेगळा करून मेघालय राज्य अस्तित्त्वात आले.

पुण्यातून पर्वती, चतुःशृंगी, झालेच तर हनुमानटेकडी (आणि वाटल्यास तळजाईसुद्धा) वेगळी करून त्यांचे जर वेगळे शहर केले, तर त्याला काय नाव द्यावे बरे?

१९७५ : कॅनडामध्ये जगात तेव्हा सर्वात जास्त उंचीचा म्हणजे ५५५.३५ टॉवर बांधून पूर्ण झाला.

५५५.३५ काय?

फूट? इंच? सेंटिमीटर? मैल? किलोमीटर? नॅनोमीटर? अंगुळे? योजने? प्रकाशवर्षे? नक्की काय?

१६७९ : सम्राट औरंगजेबाने हिंदूवर ‘जिझिया’ कर लावला.

प्रस्तुत हिंदूचे नाव, गाव, पत्ता काही समजू शकेल काय?

आणि, फक्त एकाच (अनामिक) हिंदूवर लावला, तर त्याबद्दल आजतागायतसुद्धा इतकी बोंब का मारून राहिलेत हिंदुत्ववादी लोक?

की (चेन्नईच्या) ‘हिंदू’ वर्तमानपत्रावर लावला, असे म्हणायचे आहे? (तरीसुद्धा, ‘हिंदू’ वर्तमानपत्राचे मालक-चालक नि औरंगजेब, आपापसात पाहून घेतील ना काय ते! हिंदुत्ववाद्यांना काय पडलेय त्याबद्दल?)

१९ एप्रिल

१९७५ : 'आर्यभट्ट' हा भारताचा पहिला भूस्थिर उपग्रह रश्याच्या साहाय्याने अवकाशात सोडला गेला.

‘आर्यभट्ट’ हा भारताचा पहिला उपग्रह: बरोबर. (मी प्राथमिक शाळेत असताना ‘आज की ताज़ा ख़बर’ होती ही!)

‘रश्या’च्या साहाय्याने: ‘रश्या’ची आता सवय झाल्याकारणाने ‘रश्या’बद्दल खुसपट काढणार नाही, परंतु, तत्वतः, हे साहाय्य रशियाचे नसून सोविएत संघाचे होते. परंतु, तेही एक वेळ सोडून देऊ.

पण… पण… पण… हा उपग्रह भूस्थिर नव्हता हो!!! उगाच उत्साहाच्या भरात वाटेल ते ठोकून देऊ नका!!!

(नक्की खात्री नाही, परंतु भारताचा पहिला भूस्थिर उपग्रह बहुधा १९८१ साली सोडलेला ‘ॲपल’ (APPLE - Ariane Passenger PayLoad Experiment) हा असावा. (चूभूद्याघ्या.))

——————————

आणखी दुरुस्ती: या उपग्रहाचे नाव, झालेच तर ज्या प्राचीन भारतीय गणिती-ज्योतिर्विदाचे नाव या उपग्रहास दिले गेले, त्या गणिती-ज्योतिर्विदाचे नाव, हे ‘आर्यभट्ट’ असे नसून ‘आर्यभट’ असे होते.

३० एप्रिल

१९७५ : सायगाववर कम्युनिस्ट फौजांचा ताबा. व्हिएतनाम युद्धाची अखेर.

सायगाव??????

Saigon हे नाव संस्कृतोद्भव नसावे!!! (चिनी-उद्भव असण्याची शक्यता अधिक. (चूभूद्याघ्या.))

——————————

तसेच, Chittagongचे देवनागरीकरण ‘चितगाव’ करणारे डोक्यात जातात! (इंग्रजांची री ओढून) ‘चिट्टगाँग’ असे (अपभ्रष्ट) रूप न लिहिणे समजू शकतो, परंतु, ‘शुद्ध’ लिहिण्याची एवढीच जर का पडलेली असेल, तर मग एक तर (‘अधिकृत’ बंगालीतल्याप्रमाणे) ‘चट्टग्राम’ असे तरी लिहा, नाही तर मग (चट्टग्रामीय स्थानिकांप्रमाणे) ‘चाटगांव’ असे तरी लिहा. परंतु, हे ‘चितगाव’ काय आहे? (त्यापेक्षा मग ‘चिट्टगाँग’ काय वाईट?)

१९६६ - मंगळावर पहिले अवकाशयान उतरले.

हे कोठले?

व्हायकिंग-१ तर माझ्या आठवणीप्रमाणे १९७०च्या दशकाच्या मध्याच्या आसपास कधीतरी (१९७५? १९७६? नक्की साल नि तारीख विकीवर पडताळून सांगतो, परंतु बहुधा १९७६.) मंगळावर उतरले. बराच गाजावाजा झाला होता तेव्हा, मला चांगलेच आठवते. मी शाळेत होतो तेव्हा.

मग १९६६ साली उतरलेले हे मंगळयान कोठले? आणि, १९६६ साली बोले तो, चंद्रावर पहिला मानव १९६९ साली उतरला, त्याच्याही अडीच-तीन वर्षे अगोदर. मग त्याचा गाजावाजा कसा झाला नाही?

Something just doesn’t add up.

१९०९ : पहिली ऑटोमोबाईल शर्यत अमेरिकेत इंडियानापोलिस इथे घडली.

हं??????

मग त्याअगोदर दोन वर्षांपूर्वी, १९०७मध्ये, घडलेला हा प्रकार कोणत्या भावाने?

१९९५ : गणपतीच्या मूर्तीने दूध पिण्याचा "चमत्कार".

हा ‘चमत्कार’ एटीअँडटी या अमेरिकन टेलिफोन कंपनीने घडवून आणला (किंवा गेला बाजार स्पॉन्सर केला), अशी एक किंवदंता/(कॉन्स्पिरसी) थियरी तत्कालीन अमेरिकास्थित भारतीयांच्या गोटांतून प्रचलित होती.

(मोबाइलपूर्व जमाना होता तो. शिवाय, लँडलाइनवरूनसुद्धा, लाँग डिस्टन्स कॉलिंग/इंटरनॅशनल कॉलिंग (मराठीत: एसटीडी/आयएसडी) हे आजच्यासारखे स्वस्त नव्हते. त्यात पुन्हा एटीअँडटी, स्प्रिंट, तथा (आता दिवंगत) एमसीआय हे तीनच (प्रमुख) सेवादाते. (इतरही छोटेमोठे होते, परंतु ते रीसेलर होते.) त्यातला एटीअँडटीचा वाटा (मार्केट शेअर) सिंहाचा. अशा परिस्थितीत, अमेरिकेत राहणारा/री प्रत्येक भारतीय जर आपापल्या साप्ताहिक ‘इंडिया कॉल’वर ‘गणपतीने दूध पिण्याच्या चमत्कारा’ची (भारतीयांनाच साजेश्या उत्साहाने) चावूनचावून चर्चा करू लागला/ली, आणि त्यातून प्रत्येक कॉलची लांबी जर (कॉलवर दोन्ही बाजूंना असलेल्या व्यक्तींची संख्या गुणिले तीन मिनिटे) एवढी जरी वाढली, तरी त्यातून एटीअँडटी कंपनीचा रेव्हेन्यू तथा नफा किती वाढला असेल! शिवाय, knowing Indians, अशा चर्चा या काही तेवढ्या एका आठवड्यापुरत्याच मर्यादित नसणार, गेला बाजार काही आठवडे तरी चालत राहणार. त्यामुळे… चालायचेच.)