प्रवास करताना सावधानता बाळगा !

प्रवास हा आपल्या जीवनाचा अविभाज्य भाग आहे. रेल्वे, बस किंवा विमानाचा प्रवास आपल्याला करावा लागतो. प्रवासी हा ग्राहक आहे. त्याला मिळणा-या सेवेत हलगर्जीपणा झाल्यास ग्राहकांनी त्याबाबत आवाज उठवायला हवा. त्यासाठी ग्राहकांनी तिकिटांसंबंधीच्या नियमांचा काळजीपूर्वक अभ्यास करून आपला हक्क बजावायला हवा.

दैनंदिन जीवनामध्ये प्रत्येक जण स्वत:ची सुरक्षितता जपण्याचा प्रयत्न करत असतो. परंतु ही सुरक्षितता जेव्हा आपल्या हातात नसून इतर काही बाबींवर अवलंबून असते तेव्हा ब-याच वेळेला मन:स्ताप सहन करावा लागतो. तसेच यात शारीरिक व आर्थिक नुकसान होण्याचीही शक्यता असते. बी. बालाजी यांना नवीन नोकरीवर रुजू होण्यासाठी अहमदबादला जाणे गरजेचे होते. त्यासाठी ते चेन्नई-अहमदाबाद ‘ई-२३७’ या क्रमांकाच्या इंडिगो एअरलाईन्सच्या विमानात बसले.
अहमदाबाद येथे पोहोचल्यावर त्यांच्या लक्षात आले की त्यांचे ‘चेक इन’ केलेले सामान आलेले नाही. त्यांनी विमानतळावरील अधिका-यांकडे लगेच तक्रार केली. त्यांच्या सामानामध्ये त्यांच्या नवीन रुजू होणा-या नवीन नोकरीसंबंधीची महत्त्वाची कागदपत्रे होती. संध्याकाळी पाच वाजता विमानतळावर पोहोचलेले बालाजी सामानाचा शोध घेण्यासाठी रात्रीचे आठ वाजेपर्यंत तिथेच होते.
मात्र सामानाचा शोध लागू शकला नाही. त्यानंतर फार मोठया प्रयत्नाने ते इंडिगोच्या दिल्ली येथील आफिसमध्ये संपर्क करू शकले. त्याना तिथून असे सांगण्यात आले की, त्यांचे सामान चुकून जयपूर येथे गेले आहे. आणि दुस-याच दिवशी त्यांच्या घरी सामान पोहोचवण्यात येईल. दुस-या दिवशी बालाजी यांना कळवण्यात आले की त्यांचे सामान जामनगरला जाणा-या बसमध्ये घालण्यात आले आहे.
ते त्यांनी त्या बस स्टॅण्डला जाऊन घ्यावे. यामध्ये दोन दिवस उलटून गेले होते पहाटे तीन वाजता पोहोचणा-या बसमधून आपले सामान उतरवून घेण्यासाठी त्यांना जामनगर बस स्टॅण्डवर जावे लागले आणि प्रत्यक्षात सामान साडेसात वाजता मिळाले. बालाजींना झालेल्या या मन:स्तापाबद्दल व नुकसानीबद्दल विमान कंपनीकडून दिलगिरी व्यक्त करणारा फोन व मेल येणे गरजेचे होते. तसे न होता आठ दिवसांनी त्यांना मेल आला की तुमच्या समस्येचे निराकरण करण्यात आले आहे.
आता मनीषाच्या बाबतीत काय झाले ते पाहू. दोन महिने अगोदर त्रिवेंद्रम-दिल्ली असे परतीचे तिकीट इंडिगो या विमान कंपनीचे आरक्षित केले होते. दिल्लीला पोहोचल्यावर परतीच्या प्रवासाचे नियोजन बदलले आणि तिने रिफंडसाठी विचारणा केली. तिला सांगण्यात आले की तिचे तिकीट सवलतीच्या दरात काढण्यात आल्याकारणाने रिफंडच्या ऐवजी तिला ३१ मार्च २०१३ पर्यंत कधीही प्रवास करता येईल.
३ नोव्हेंबर २०१२ रोजी मनीषाने परतीच्या प्रवासाची तारीख निश्चित केली. व तसे तिने विमान कंपनीला कळवले. परंतु प्रत्यक्षात त्या दिवशी विमानतळावर पोहोचल्यावर तिला ‘नो शो’ असे मार्क केल्याचे दाखवण्यात आले. ‘नो शो’ म्हणजे तिकीट आरक्षित करूनही जर प्रवासी योग्य वेळेत हजर नसेल तर ते तिकीट ‘नो शो’ असे ठरवून त्यावर तसा शिक्का दिला जातो.
मनीषाच्या बाबतीत हा शिक्का तिच्या अगोदर काढलेल्या परतीच्या प्रवासाच्या तारखेच्या तिकिटावर म्हणजेच ३० जुलै २०१२ रोजीच्या तिकिटावर देण्यात आला होता. म्हणजेच मनीषा तिकीट काढूनही वेळेवर हजर नव्हती, असा त्याचा अर्थ झाला आणि त्यामुळेच ३ नोव्हेंबर रोजी ती प्रवास करू शकली नाही.
वरील दोन्ही प्रसंगावरून आपल्या लक्षात आले असेल की विमान सेवा घेताना बालाजी आणि मनीषा यांना सेवेतील त्रुटीमुळे आर्थिक, शारीरिक व मानसिक त्रासांना सामोरे जावे लागले.
अशा सेवा घेताना ग्राहकांनी जागरूक राहून सर्व माहिती मिळवली पाहिजे. ब-याचदा कुटुंबातील एखादी व्यक्ती स्वत:च्या क्रेडिट कार्डवरून कुटुंबातील इतर सदस्यांसाठी तिकीट ऑनलाईन आरक्षित करते. अशावेळी या सदस्यांनी स्वत:च्या तिकिटाबरोबरच त्या कार्डची दोन्ही बाजूची फोटोकॉपी तसेच त्या कार्डधारकाच्या सहीचे पत्र आणि त्या पत्रात प्रवाशांचे नाव, प्रवासाची तारीख व कोणत्या विमान कंपनीची सेवा घेत आहोत, याचा तपशील देणे गरजेचे आहे. तसेच सुरक्षिततेसाठी त्या कार्डवरचा सीव्हीव्ही क्रमांक फोटो कॉपीमध्ये येणार नाही, याची काळजी घ्यावी लागते.
सवलतीच्या दरात तिकीट आरक्षित करताना प्रत्येक विमान कंपनीचे स्वत:चे नियम असतात. जर तिकीट रद्द करावे लागले किंवा बदलून हवे असेल तर ते नियम लागू पडतात. त्यामुळे ऑनलाईन तिकीट काढताना त्या त्या विमान कंपनीच्या ‘view fare rules ’ या लिंकवर जाऊन जाणून घ्यावे.
तिकीट आरक्षित, रद्द किंवा त्यात कोणताही बदल करताना प्रत्येक विमान कंपनीचे जे नियम आहेत त्याची माहिती आधीच मिळवली तर नंतरचे नुकसान टळू शकते. शिवाय कंपनीकडून एखाद्या उड्डाणास विलंब झाला किंवा ते रद्द झाले, सामान वेळेवर आले नाही, बॅग फाटून आली, चोरीला गेली असे प्रकार झाल्यास देशाअंतर्गत किंवा आंतरराष्ट्रीय प्रवासासाठी नुकसानभरपाईचे नियम आहेत.
क्षमतेपेक्षा जास्त तिकिटे विकल्याने जर प्रवासाची वेळ/दिवस बदलले, तर त्यासाठी आर्थिक परताव्याचे नियम आहेत. त्यानुसार पैसे मिळण्याबाबत ग्राहकांनी आग्रही राहायला हवे. तसेच ‘नॅशनल कझ्युमर हेल्पलाईन’ या सेवेकडे तक्रार नोंदवावी आणि या पलीकडे आपले अनुभव वर्ल्ड वाईड वेब या माध्यमाद्वारे इतरांपर्यंत पोहोचवावे. त्यातून आपोआप ग्राहक प्रबोधन होत राहील.

-- रंजना मंत्री, मुंबई ग्राहक पंचायत

दैनिक प्रहार मध्ये पुर्वप्रकाशित.

सदर लेख मुंबई ग्राहक पंचायत, पुणे विभागाच्या http://punemgp.blogspot.in या ब्लॉगवरही प्रसिध्द करण्यात आलेला आहे. या ब्लॉगवर या पुर्वीचे असे ग्राहक माहितीचे लेख आपणांस वाचता येतील.

धाग्याचा प्रकार निवडा: : 
माहितीमधल्या टर्म्स: 
field_vote: 
0
No votes yet

प्रतिक्रिया

हे अवांतर आहे, तरी रहावले नाही.

------------

त्यांच्या सामानामध्ये त्यांच्या नवीन रुजू होणा-या नवीन नोकरीसंबंधीची महत्त्वाची कागदपत्रे होती.

महत्वाची कागदपत्र आपल्या जवळच्या सॅक किंवा पर्स मधे न ठेवता चेक-इन बॅगेज मधे टाकणार्‍या लोकांचे करावे तितके कौतुक कमीच...
हा माणुस माझ्या मालकीच्या कंपनीत जॉइन होणार असतात तर रीस्क मॅनॅजमेंट कळत नाही आणि कॉमन सेंस दिसत नाही ह्या कारणानी लगेच नारळ दिला असता.

  • ‌मार्मिक0
  • माहितीपूर्ण0
  • विनोदी0
  • रोचक0
  • खवचट0
  • अवांतर0
  • निरर्थक0
  • पकाऊ0

महत्त्वाची कागदपत्रं चेकिन बॅगमध्ये! सुदैवाने माझ्या मालकीची कंपनी वगैरे कधी नसेल. श्री. बालाजींची नोकरी जाणार नाही.

मला हा लेख निरुपयोगी वाटला. विमान कंपनीचे नियम वाचून घ्या, एवढं म्हणण्यासाठी एवढा मोठा लेख अनावश्यक वाटतो. त्यापेक्षा भारतात ग्राहक संरक्षणासाठी काय नियम/कायदे आहेत, विमानकंपन्यांची आणि ग्राहकांची जबाबदारी काय, असं काहीतरी अधिक उपयुक्त वाटेल.

अवांतर - 'प्रवास करताना सावधानता बाळगा!' हे 'ओरिगिनल' मराठी आहे का? सावधानता बाळगा या ऐवजी 'काळजी घ्या' असं म्हणणं अधिक मराठी असेल का, त्यातून तोच अर्थ ध्वनित होतो का?

  • ‌मार्मिक0
  • माहितीपूर्ण0
  • विनोदी0
  • रोचक0
  • खवचट0
  • अवांतर0
  • निरर्थक0
  • पकाऊ0

---

सांगोवांगीच्या गोष्टी म्हणजे विदा नव्हे.

सुदैवाने माझ्या मालकीची कंपनी वगैरे कधी नसेल. श्री. बालाजींची नोकरी जाणार नाही.

ROFL डिट्टो.

  • ‌मार्मिक0
  • माहितीपूर्ण0
  • विनोदी0
  • रोचक0
  • खवचट0
  • अवांतर0
  • निरर्थक0
  • पकाऊ0

ह्याउलट हँडबॅगेजमध्ये काय ठेवू नये ह्याबद्दल एक उद्बोधक किस्सा मी ऐकला होता.

भारतातून एका कंपनीने पाठविलेले चौघे एकत्र प्रवास करून अमेरिकेत पोहोचले.त्यांच्यापैकी एकाने विसा नियमांमध्ये न बसणार्‍या अशा अमेरिकेत कायम वसती करण्याच्या दिशेने हालचाल सुरू केली होती आणि एका अमेरिकन वकिलाचा सल्लाहि घेतला होता. ते सर्व कागद त्याच्या हँडबॅगेजमध्येच होते.

इमिग्रेशनमध्ये ठप्पा मिळवून सर्वजण सामान घेण्याकडे एकत्रच गेले. दारामध्ये कस्टमवाल्याने अनपेक्षित रीत्या हँडबॅगेजमध्ये काय आहे हेहि पाहिले आणि एकाकडे ते कागद मिळाले. अमेरिकन सरकारची फसवणूक करून विसाचा दुरुपयोग करण्याची पूर्वतयारी सिद्ध झाल्यामुळे त्याला परत इमिग्रेशनकडे पाठवून त्याचा विसा रद्द करण्यात आला. त्याच्या सहकार्‍यांचा असाच इरादा असणार असे मानून त्यांचाहि विसा रद्द झाला आणि सर्वांच्यावर आल्यापावली परत जाण्याची नामुष्कीची वेळ आली.

ह्या सर्वाची डेटाबेसमध्येहि आता नोंद झालेली असल्याने ह्यापुढेहि त्यांना अमेरिकेत प्रवेश मिळणार नाही.

  • ‌मार्मिक0
  • माहितीपूर्ण0
  • विनोदी0
  • रोचक0
  • खवचट0
  • अवांतर0
  • निरर्थक0
  • पकाऊ0

अश्या प्रकारची माहिती मराठीत सहज उपलब्ध नसते ती करून दिल्याबद्दल आभार!
ज्यांना फक्त मराठी सहज वाचता येते त्यांच्यासाठी हे अनुभव बरेच काही शिकवणारे असतील.

  • ‌मार्मिक0
  • माहितीपूर्ण0
  • विनोदी0
  • रोचक0
  • खवचट0
  • अवांतर0
  • निरर्थक0
  • पकाऊ0

- ऋ
-------
लव्ह अ‍ॅड लेट लव्ह!

  • ‌मार्मिक0
  • माहितीपूर्ण0
  • विनोदी0
  • रोचक0
  • खवचट0
  • अवांतर0
  • निरर्थक0
  • पकाऊ0

actions not reactions..!...!