दखल
#ऐसीअक्षरे #दिवाळी२०२३
दिवाळी अंक पाहिलात का?
दिनवैशिष्ट्य
२५ एप्रिल
जन्मदिवस : ब्रिटनमधली राजेशाही संपवण्यात सहभागी राजकारणी ऑलिव्हर क्रॉमवेल (१५९९), लेखक वॉल्टर द ला मेअर (१८७३), भौतिकशास्त्रज्ञ, रेडिओ शोधणारा नोबेलविजेता मार्कोनी (१८७४), इलेक्ट्रॉनच्या कक्षांबद्दल सिद्धांत मांडणारा नोबेलविजेता वोल्फगँग पावली (१९००), गणितज्ञ आंद्रेई कोल्मोगोरोफ (१९०३), 'मराठी नियतकालिकांची सूची' हा तीन खंडांचा कोश तयार करणारे 'केसरी-मराठा ग्रंथशाळे'चे संस्थापक ग्रंथपाल शंकर नारायण बर्वे (१९१०), गायिका एला फिट्झजेराल्ड (१९१७), अभिनेता अल पचिनो (१९४०), ABBA पैकी एक गायक ब्यॉर्न ओल्व्हानेस (१९४५), अभिनेत्री रेने झेल्वेगर (१९६९)
मृत्युदिवस : तापमानाचे एकक सुचवणारा आंदर्स सेल्सियस (१७०१), गणितज्ञ व भौतिकशास्त्रज्ञ सिमेऑं प्वासॉं (१८४०), ग्राफिक डिझायनर सॉल बास (१९९६), पत्रकार आणि बालसाहित्यकार पंढरीनाथ रेगे (१९९९), गायक पं. राजन मिश्रा (२०२१)
---
डीएनए दिन
जागतिक मलेरिया जागरूकता दिन
क्रांती दिन : पोर्तुगाल
१८५९ : सुएझ कालव्याच्या बांधकामाची ब्रिटिश आणि फ्रेंच अभियंत्यांकडून सुरूवात.
१९४६ : पत्री सरकारच्या सगळ्या कार्यकर्त्यांना माफी दिल्याची घोषणा
१९५३ : पुनरुत्पादनाचे गुपित असलेली डीएनएची रचना प्रथम प्रकाशित झाली.
१९६१ : रॉबर्ट नॉईसला इंटिग्रेटेड सर्किटचे पेटंट मिळाले.
१९७२ : पोलरॉईड कंपनीने ताबडतोब फोटो छापून देणारा SX-70 कॅमेरा बाजारात आणला.
१९७४ : पोर्तुगालमध्ये जनतेने उठाव करून लोकशाही आणली.
१९८२ : रंगीत दूरचित्रवाणी प्रक्षेपणाची सुरुवात
१९८३ : अंतराळयान 'पायोनियर १०' प्लूटोच्या पलीकडे पोचले.
१९८९ : श्रीलंकेच्या संसदेने भारतीय वंशाच्या ३ लाख २० हजार तमिळ जनतेला मताधिकार देण्याचा निर्णय घेतला.
दिवाळी अंक २०२३
आवागमन (navigation)
सध्या कोण कोण आलेले आहे?
सध्या 0 सदस्य आलेले आहेत.
प्रतिक्रिया
वाह! थ्यांकू बरं का... आता
वाह! थ्यांकू बरं का... आता सावकाश, चवीचवीनी वाचते.
***
_/\_
काय शैली आहे लेका तुझी! खल्लास! लैच विचित्र प्रकरण, लैच हिट प्रकार, वाईन वाढ पावन्यास्नी, काय काय बै सहन करायचं.... अशी असंख्य उदाहरणं. हाबार्स!
-मेघना भुस्कुटे
***********
तुन्द हैं शोले, सुर्ख है आहन
हंग्गाशी!!
हंग्गाशी!! (हे फक्त भाग टाकल्याबद्दल बर्रका)
आता सावकाशीने रवंथ करता येईल इतकं मट्रीयल दिस्तंय.. तुर्तास पोच
- ऋ
-------
लव्ह अॅड लेट लव्ह!
बॅटमॅन दंडवत रे _/\_ मस्त
बॅटमॅन
दंडवत रे _/\_
मस्त लिहीलयस!
युद्धभुमीवरुन आँखोँदेखा हाल.. अगदी क्रिकेटच्या रनिँग कॉमेँट्री सारखा वाटतोय.
जरा जास्तच रक्तरंजीत व्हायला लागलं की 'काय काय काय बै सहन करायचं या माणसांचं' अशा वाक्यामुळे खुद्कन हसु येतं. मग परत पुढची घमासान लढाई वाचणं सुखकर
खूप छान. धन्यवाद.
बादवे एक वात्रट शंका. छाती, पोट, खांदा सगळीकडेच भाले लागतायत तर मग चिलखत नक्की कोणत्या भागाचं संरक्षण करत होत?
आणि मेलेल्याचं चिलखत पळावापळवी मोमेँटो म्हणुन की वापरायला?
धन्यवाद अस्मिता चिलखत हे
धन्यवाद अस्मिता
चिलखत हे सर्व शरीराचं संरक्षण करायचं, पण भाले-बाण वगैरे प्रसंगी भेदूनही जायचे आणि एखादी मोकळी जागा सापडेल तिथेही वार लागायचे. चिलखत पळवापळवी मोमेंटो/देवाला अर्पण करणे आणि वापरणे या दोन्ही कारणांसाठी केल्याची उदाहरणे आहेत. याच लेखात डोलोनचे चिलखत आणि अन्य सामान मिनर्व्हा देवीला अर्पण केल्याचा उल्लेख शेवटी आहे.
माहिष्मती साम्राज्यं अस्माकं अजेयं
+१
जरा जास्तच रक्तरंजीत व्हायला लागलं की 'काय काय काय बै सहन करायचं या माणसांचं' अशा वाक्यामुळे खुद्कन हसु येतं. मग परत पुढची घमासान लढाई वाचणं सुखकर
+१.
लिखाण अप्रतिम.
--मनोबा
.
संगति जयाच्या खेळलो मी सदाहि | हाकेस तो आता ओ देत नाही
.
memories....often the marks people leave are scars
जबराट...
धुम्श्चक्री सुरु दिसतिये निस्ती.
इजिप्तमधील थीब्स सारखे अख्ख्या दुनियेत श्रीमंत असलेले शहर देऊ केले तरी नकोच.
?
थीब्स हे ग्रीकांचे गाव होते ना? सु/कु प्रसिद्ध इडिपस हा थिब्सचाच राजा बनला होता ना? ते इजिप्तकडे कधी गेलं भौ?
.
डायोमीड चॅम्प दिसतोय भलताच.
डायोमीडच्या मनात अजून काही सैनिकांना मारावे किंवा थ्रेशियन राजाचे चिलखत चोरावे याबद्दल संभ्रम होता
हायक्लास.
.
-दहा टॅलेंट भरून-जवळपास २५०-३०० किलो-सोने.
किलो,तोळे की ग्रॅम?
--मनोबा
.
संगति जयाच्या खेळलो मी सदाहि | हाकेस तो आता ओ देत नाही
.
memories....often the marks people leave are scars
थीब्स या नावाचे गाव
थीब्स या नावाचे गाव ग्रीसमध्ये होते तसेच इजिप्तमध्येही होते.
http://en.wikipedia.org/wiki/Thebes,_Egypt
http://en.wikipedia.org/wiki/Thebes,_Greece
टॅलेंट हे मेजरमेंटचे युनिट होते. त्याबद्दलच्या विकी आर्टिकलनुसार एक जुना टॅलेंट म्हंजे साधारण २६ ते ३० किलो असे दिसते.
आणि डायोमीड चँप तर होताच.
माहिष्मती साम्राज्यं अस्माकं अजेयं
इलियडशी संबंधित दोन शिल्पांच्या कथा
नुकताच मी रोमला काही दिवस गेलो होतो. तेथे मी घेतलेल्या छायाचित्रांमध्ये ट्रॉयच्या कथेशी संबंधित पुढील वर्णिलेल्या दोन प्राचीन कलाकृति आहेत. त्यांची मी घेतलेली छायाचित्रे आणि वर्णन ही थोडी अवान्तरच आहेत पण वाचकांस मनोरंजक वाटतील म्हणून येथे देतो.
पोप दुसरा ज्यूलिअस (पोप असण्याचा काळ १५०३-१५१३), मायकेलअँजेलोचा आश्रयदाता, ह्याने वॅटिकनमधील शिल्पे, चित्रे इत्यादींच्या संग्रहाचा प्रारंभ केला. त्याच संग्रहाला आज वॅटिकन म्यूझियम्स ह्या नावाने ओळखले जाते. ह्या संग्रहात दाखल झालेले जवळजवळ पहिले शिल्प म्हणजे लेऑकॉन (Laocoön) आणि त्याच्या दोन मुलांची सर्पांपासून सुटका करून घेण्याची पराकाष्ठेची आणि मरणान्त धडपड दर्शविणारा विख्यात पुतळा. वॅटिकन संग्रहालयाच्या प्रवेशस्थानी ठेवलेल्या ह्या शिल्पाची आणि त्याच्या वर्णनाची पुढील दोन छायाचित्रे:
ग्रीकांनी आणून ठेवलेला घोडा ट्रॉय शहरात आणला जाऊ नये असे लेऑकॉनने ट्रॉयवासीयांना वारंवार सांगितले होते कारण "Do not trust the horse, Trojans. Whatever it is, I fear the Greeks even when they bring gifts." ह्यामुळे त्याच्यावर कोप पावून ग्रीकांचे पक्षपाती देव पोसायडन आणि अथीना ह्यांनी समुद्रातून दोन सर्प पाठविले आणि त्या सर्पांनी लेऑकॉन आणि त्याच्या दोघा मुलांना वेढून घुसमटवून मारून टाकले अशी ही कथा आहे. हा प्राचीन पुतळा थोरल्या प्लिनीने (Pliny the Elder) रोममध्ये पाहिलेला होता अशी नोंद आहे. तदनंतर मधली सुमारे १५०० वर्षे हा पुतळा कोठे होता ह्याबाबत काहीच माहिती नाही पण १५०६ साली फेलिची फ्रेडी नावाच्या व्यक्तीच्या द्राक्षाच्या मळ्यामध्ये तो जमितीत गाडलेला आढळला. (त्याच्या दफनाच्या स्थानाच्या लेखाबाबत मला ही माहिती जालावर सापडली - FELICI DE FREDIS QVI OB PROPRIAS VIRTVTES ET REPERTVM LACOOHONTIS DIVINVM QVOD IN VATICANO CERNIS FERE RESPIRAN(.s ) SIMVLACR(um) IM(mo)RTALITATEM MERVIT (‘to Felice Fredi, who earned immortality both for his own merits and for the discovery of the divine, well-nigh breathing effigy of Laocoön that you behold in the Vatican’). ह्या मळ्याच्या जागी १५०० वर्षे पूर्वी सम्राट् नीरोचे आरामघर होते.
शिल्प पुन: सापडल्याबरोबर प्लिनीने खास उल्लेखिलेले तेच हे शिल्प आहे असा तर्क केला गेला आणि पोपने ते खरेदी करून आपल्या संग्रहात दाखल केले.
वरच्या छायाचित्रात लिहिल्याप्रमाणे लेऑकॉनच्या सांगण्यावर एनीअसचा विश्वास होता आणि म्हणून आपला वृद्ध पिता आणि लहान मुलगा ह्यांना बरोबर घेऊन एनीअसने ट्रॉयमधून यशस्वी पलायन केले आणि तदनंतर बर्याच दीर्घ प्रवासानंतर तो इटलीत पोहोचला आणि रोमचा एक संस्थापक झाला. वर्जिलच्या ’अनीड’ ह्या काव्याचा हाच विषय आहे. रोममध्ये कलोसियमच्या शेजारीच ऑगस्टस, ट्रेजन, नर्वा अशा सम्राटांनी निर्माण केलेले ’फ़ोरम्स’ ( सार्वजनिक उपयोगाची स्थाने) आज भग्नावस्थेत आहेत आणि रोमला भेट देणार्यांसाठी ती महत्त्वाची आकर्षणे आहेत. त्यांपैकी ऑगस्टसच्या फोरममध्ये एका शिल्पाचे काही तुकडे मिळाले आहेत आणि ते शिल्प एनीअसच्या ह्या पलायनाची कथा दाखविते. मूळ शिल्प कसे आणि कोठे होते हे दर्शविणारी काल्पनिक चित्रे आणि त्या शिल्पाच्या उर्वरित तुकडे ह्यांची मी घेतलेली छायाचित्रे पुढे आहेत.
मुळातील शिल्प कसे होते ह्याचे काल्पनिक चित्र:
फोरममध्ये आपल्या जागी हे शिल्प आणि फोरमचा आसपासचा भाग ह्यांचे काल्पनिक चित्र. मध्यभागातील शिल्प पहा:
मूळ शिल्पापैकी सापडलेल्या तुकडयांच्या जागा निळ्या रंगात:
प्रत्यक्ष सापडलेले तुकडे:
वाह, बहुत धन्यवाद कोल्हटकर
वाह, बहुत धन्यवाद कोल्हटकर सर!!! लाओकॉनची कथा माहिती होती. हे वरचे शिल्पही नेटवर पाहिले होते. पण तुम्ही सांगितले ते भग्न शिल्प नेटवरही आज प्रथमच पाहिले, मजा वाटली. थोरल्या प्लिनीपासूनचा त्याचा इतिहासही तितकाच रंजक आहे. एनिअस हे पात्र रोमच्या सांस्कृतिक एक्स्ट्रापोलेशनमधले केंद्रीभूत पात्र आहे हे बाकी खरंच आहे.
पुन्हा एकदा माहिती शेअर केल्याबद्दल बहुत धन्यवाद
माहिष्मती साम्राज्यं अस्माकं अजेयं
'स्मायली' कोठून आली?
माझ्या वरील प्रतिसादात एक अनाहूत 'स्मायली' कशी आली?
मूळ मजकुरात RESPIRAN आणि गोल कंसात s हे इंग्रजी अक्षर असे होते. त्यापैकी s आणि पुढला गोल कंस ह्यामुळे अनपेक्षितपणे स्मायली निर्माण होत आहे असे दिसते.
RESPIRAN(s)
होय, असंच झालेलं दिसलं. (उपाय
होय, असंच झालेलं दिसलं.
(उपाय म्हणून कंस आणि s च्या मधे एक पांढरा ठिपका टाकला. आता तो इमोटीकॉन दिसत नाहीये.)
तुमच्या प्रवासवर्णनाने आणखी मजा येते आहे.
---
सांगोवांगीच्या गोष्टी म्हणजे विदा नव्हे.
तुमचा होमर झालाय!!
हे म्हणजे उदाहरणार्थ थोरच, हे लोक संध्याकाळनंतर युद्ध थांबवत असतं काय? व त्यांच्याकडे शव-दहनच करत असत काय?
शैली आवडली हे परत नमूद करतो.
धन्यवाद हे लोक संध्याकाळनंतर
धन्यवाद
हे लोक संध्याकाळनंतर मोस्टलि युद्ध थांबवत. पण रात्रीच्या युद्धाची वर्णने बरीच आहेत-या लेखाच्या शेवटीच तसे वर्णन आहे. मुख्यत्वेकरून प्रेताच्या दहनाचे उल्लेख आहेत. दफनाचेही आहेत.
माहिष्मती साम्राज्यं अस्माकं अजेयं
लैच जबर्या भाग झालाय. डोकं
लैच जबर्या भाग झालाय. डोकं उडालेल्या मुरारबाजीसारखी लेखणी चालवलीय भौ!
पण धनुर्भिरसिभिर्भल्लैर्गदाभिस्तोमरर्ष्टिभि: पेक्षा भल्लैर्भल्लैर्भल्लैर्भल्लैर्भल्लैर्भि: असंच युद्ध झालेलं दिसतंय.
धन्यवाद होय, इथे भालेच जास्त
धन्यवाद
होय, इथे भालेच जास्त फेव्हरीट आहेत. तलवारी अन बाण हे जरा नंतर. अधूनमधून धोंडेही आहेतच
माहिष्मती साम्राज्यं अस्माकं अजेयं
एक शंका
'धनुर्भिरसिभिर्भल्लैर्गदाभिस्तोमरर्ष्टिभि' ह्याचा अर्थ स्पष्ट होत नाही. ' गदाभि:' येथपर्यंत समजले. पुढे तोमर ह्या शस्त्राचा उल्लेख दिसतो पण 'तोमरर्ष्टिभि:' म्हणजे काय आणि ह्याचे व्याकरण काय? उद्धरणात काहीतरी चूक असावी असे वाटते.
नेटवर पाहिले तर ऋष्टि म्हंजे
नेटवर पाहिले तर ऋष्टि म्हंजे भाला/तलवार असे कैतरी दिसले. मला आधी वाटले की तोमर+ऋष्टिभि: ही संधी तोमरर्ष्टिभि: अशी होईल. हे बरोबर आहे का?
माहिष्मती साम्राज्यं अस्माकं अजेयं
ऋष्टि
हे ठीक आहे. मोविप्रमाणे 'ऋष्' ह्या धातूचे अर्थ to go, move, stab, kill, push, thrust असे दिले आहेत आणि 'ऋष्टि' ह्याचे spear, lance, sword. तोमर+ऋष्टि हा सन्धि 'तोमरर्ष्टि' असा होईल. 'तोमरर्ष्टिभि:' म्हणजे 'तोमरैश्च ऋष्टिभिश्च' - द्वन्द्व समास.
धन्यवाद.
धन्यवाद
धन्यवाद
माहिष्मती साम्राज्यं अस्माकं अजेयं
पुढे?
तुझ्या शैलीबद्दल वेगळं काय लिहायचं! नगरीनिरंजन आणि अरविंद कोल्हटकरांचे प्रतिसादही वाचनीय.
त्या नावांमुळे एकदम गडबडायला होतंय, पण वाचायला मजा आली. त्यामुळे पुन्हा एकदा लेख वाचला.
---
सांगोवांगीच्या गोष्टी म्हणजे विदा नव्हे.