मनातले छोटेमोठे प्रश्न आणि विचार - १०८

डिजिटल माध्यम लेखकांना वेगवेगळ्या संस्थळांवर एकच लेख कॉपी पेस्ट करावा लागतो ही माध्यमांची शोकांतिका आहे का वाचकांचा हट्टीपणा?
( वाचक फक्त वाचनमात्र राहात असतील, सभासद होत नसतील तर ते समजू शकत नाही.)

छापील माध्यमांना मर्यादा पडतात. वेगवेगळी पुस्तके, पेपर विकत घेऊन वाचक वाचू शकत नाही आणि एका ठिकाणचे लेखन दुसरीकडे प्रसिद्धीसाठी देता येत नाही.

पाच वर्षांपूर्वी सात होती. स्वप्रकाशन, संपादन सोय. संपादक/अडमिनच्या नजरेत. फुकट. वाचकांनी कुठेही जाऊन वाचण्यात अडचण नव्हती. प्रकाशन झालेल्या संस्थळावर जाऊन वाचकांनी प्रतिसाद दिले असते तर सर्वच चालू ठेवण्यात त्या त्या मालकांचा उत्साह कायम राहिला असता. एकेक संस्थळ अमुक एक प्रकारांच्या पद्धतीचे म्हणून नावाजले गेलेही असते.

मुळात नवीन इंग्रजी माध्यमातून शिकलेली पिढी मराठी लेखन टाळतेच. फेसबुकवर जाते. ( तिथे वर-आंगठे लगेच मिळतात.) जे काही जुने वाचक आहेत ते एकाच संस्थळास चिकटून बसलेले वाटतात.

विविधता गेली तर गंमत जाईलच.

मराठीसाठी एवढं तरी करायला हवं.

नवी आवृत्ती आणि पुनर्मुद्रण ह्यात काय फरक आहे?
"मराठीत पुस्तकाची आवृत्ती अजूनही १००० प्रतींची असते" हे कुठेतरी वाचल्याचं स्मरतं- ते खरं आहे का?

साने गुरुजी यांचे इस्लामी संस्कृती नावाचे एक पुस्तक आहे. त्यात हा एक उतारा येतो जो अरबांविषयी आहे तो असा
"अरब लुटालुट करी परंतु लुटालुटीतही त्याने मर्यादाधर्म ठेवला होता. तो उगीच मारहाण करीत नसे. शक्यतो हिंसाचार टाळी, रक्तपात टाळी, " मी या व्यापाऱ्याचे ओझे फक्त कमी करतो " असे म्हणे ! आणि ज्यांना लुटावयाचे तेथे स्त्री असेल तरी बेदुइन कितीही आडदांड वा उछुंखुल असला तरी स्त्रियांशी तो अदबीने वागे. तो स्रीवर हात टाकीत नसे. तो म्हणेल " तुमचे नेसुचे लुगडे किमतीचे आहे ते मला हवे आहे तुम्ही दुसरे नेसा मी दुर जातो" आणि तो दुर जाऊन पाठ करुन उभा राहील.
हे वर्णन वाचल्यावर आठवण झाली ती सांडगे या बटाटाय्च्या चाळीतील एका पात्राची. त्यात एक बटाट्याच्या चाळीचे सांस्कृतिक शिष्टमंडळ सांडग्याच्या चाळीत जाते. ते सांडगे मोठे भारी पात्र पु.ल. नी रंगवलेले आहे. सांडग्याच्या चाळीत आता नेमके आठवत नाही पण जे नाटक बसवले जाते त्यात शिवाजी अफजलखानाचा वध करत नाही उलट अफजल खानाचेच आतडे प्रेमभावनेने बाहेर आले असले काहीतरी भन्नाट आहे ( चुकभुल देणे घेणे व्यवस्थित आठवत नाही ) असे अनेक धक्के पचवल्यावर सांस्कूतिक शिष्टमंडळ परत येते व पुढे नळावरच्या भांडणात अरे माणुस आहे की दादा सांडगे ? असे ही विचारले जाऊ लागले. हे सांडगे अगदी साने गुरुजी वरुन घेतले आहे की काय असे हे पुस्तक वाचुन वाटले.

कारण बटाटयाच्या चाळीत एक बाबा बर्वे नावाचे पात्र विनोबांवरुन घेतले आहे असे वाचल्याचे स्मरते ( पुन्हा चुकभुल देणे घेणे) तर या पुस्तकात विनोबांचा ही एक जबरदस्त धुळे जेलमधला प्रसंग साने गुरुजी सांगतात ज्यात विनोबांना मुहम्मंद यांच्या चार पेक्षाही जास्त लग्नांविशयी आणि १७ वर्षाच्या मुलीबरोबर ही त्यांनी लग्न केले असा एकाने प्रश्न केला ( हे वय १७ पेक्षा सुद्धा कमी होते असे वाचल्याचे स्मरते ते असो ) तर त्यावर साने गुरुजी मोठ्या विलक्शण शैलीत विनोबांचे उत्तर
विनोबाजी गंभीर झाले त्यांचे डोळे चमकले " थोरांच्या लग्नाचा पुष्कळ वेळा पालक होणे एवढाच अर्थ होतो त्यांना तुम्ही भोगी समजता वगैरे आणी पुढे साने गुरुजी म्हणतात " विनोबाजींचे ते कातर सकंप भावभक्तीने भरलेले शब्द माझ्या कानात घुमत आहेत "
अशा अनेक गोष्टी पुस्तकात आहेत जे खरे म्हणजे मुळातुन वाचावे असे आहे.
मला अगोदर वाटत असे की ही मंडळी सानेगुरुंजी सारखी भाबडी असावीत. पण आता अधिक विचार केल्यास तसे वाटत नाही. ही मंडळी सामाजिक धार्मिक एक्यासाठी डेस्परेट होते हे समजु शकते. पण या पुस्तकातील त्यांची मांडणी भाबड्या एक्याची आस बाळगणाऱ्या व्यक्तीची न वाटता एखादा कसलेला वकील किंवा धुर्त राजकारणी जसे मांडणी करेल तशी वाटते. हे एकीकडी दुसरा अजुन एक विचार असा आला की कदाचित या मंडळीना कठोर वास्तव जसेच्या तसे पाहण्या समजण्याची क्षमता नसावी. म्हणजे त्याला कुठला ना कुठला आदर्शवादी मुलामा देऊन च बघण्या ची त्यातुन आपल्याला हव्या त्या विचारसरणीचा प्रसार करणे हे सवय जडलेली असावी. पण तरी..... इतका अतिरेक....?
या मंडळीच्या या वागण्यातुन आलेल्या फ्र्स्ट्रेशन मध्येच पु.ल. यांना बाबा बर्वे आणि सांडगे सारखी पात्रे निर्माण करण्याची प्रेरणा मिळाली असावी
म्हणजे हसावे की रडावे हा प्रश्न आणि हे काय चाललय काय नक्की अशी तीव्र भावना त्याकाळच्या नॉर्मल लोकांना येत असावी

चिमणराव तुम्ही म्हणता तसे कथे च्या कादंबरीच्या संदर्भात खरे असेल्
सानेगुरुजींचे हे पुस्तक मात्र गंभीरपणे लिहेलेले नॉन फिक्शन प्रकारातील आहे.
त्याला आचार्य विनोबा भावे आणि राष्ट्रपती डॉ. झाकीर हुसेन यांची कौतुक केलेली प्रस्तावना ही आहे.
त्यामुळे नगरकरांचे म्हणणे इथे काही लागु होइल असे वाटत नाही.
डॉ. झाकीर हुसेन हे एम ए आणी बर्लिन युनिव्हर्सिटीतुन इकॉनॉमिक्स मध्ये पी एच डी होते तरी अरब लुटारुंच्या जोक वर ते हसले नाहीत. हे विशेष प्र्स्तावनेत ते म्हणता
It is an exquisite
example of sympathetic understanding and a genuine appreciation of a life that has meant such a great deal for humanity and a true appreciation of whose work and mission can be of immense help in the process of our own national integration. The author has in unusual measure succeeded in entering the spirit of his subject.

विनोबाके तो क्या कहने बस नाम ही काफी है ते प्रस्तावनेत म्हणतात जे अगदी पटते ते असे
"गुरुजींनी हे चरीत्र भाविकपणाने लिहिलेले आहे.ज्या भाविकपणाची अपेक्षा एखाद्या निष्ठावंत मुसलमानाकडुन करता येइल. "सर्वधर्मी सनानत्व " ही भावना गुरुजींच्या ठिकाणी मुरलेली होती यामुळे हे शक्य झाले "
यावर आता काय म्हणणार धन्य आहे !

हे पुर्ण पुस्तक एक गंभीर विनोद असेल तर तो अति उच्च दर्जाचा असावा यावरील तत्कालिकांचे मौन ही बरेच बोलके आहे.

हा प्रचंड होता. आणि भाविकपणा व्यवहाराच्या बाहेर असतो.
हे दोन साबणाचे फुगे एकत्र येऊ एक मोठा फुग्गा होत नाही. एक किंवा दोन्ही फुटतात. बघताना डोळ्यांत पाणी येते.

मा तं मधील technologies शिकताना मला, विडिओ पाहून (आणि कोड लिहून) शिकण्यापेक्षा, मजकूर वाचून (आणि कोड लिहून) शिकणं अधिक सोयीस्कर वाटतं.

त्या दृश्य, श्राव्य, वाच्य वगैरे शिकण्याच्या प्रकारांपैकी बहुधा मी वाच्य या प्रकारात मोडतो. नाहीतरी मला विडिओपेक्षा वाचनच जास्त आवडतं.

माझ्या कामाचा भाग म्हणून मला नेहमीच नवनवीन IT tools, frameworks, libraries इ. अल्पकाळात शिकाव्या लागतात. हे सर्व शिकण्यासाठी युडेमी ही एक चांगली साईट आहे. पण मला विडिओ पाहत बसण्याचा खूप कंटाळा येतो. (ते tool शिकण्याचा कंटाळा येत नाही, मला ते काम आवडतं.)

युडेमीसारखी किंवा अजून चांगली - मोफत किंवा शक्यतो विकत सेवा देणारी - पण कटाक्षाने मजकुराआधारे शिकवणारी एखादी चांगली साईट आहे का?
काही साइटी प्राथमिक बाबी चांगल्या शिकवतात आणि मग अर्ध्यात सोडून देतात. मॉंगोडीबीसारख्या काही tools चे अधिकृत documentation चांगले असते. पण अँग्यूलरसारख्याचे मात्र अतिशय गचाळ असते.

प्रतिसाद, मांडणी, भाषा इ विस्कळीत वाटली तर क्षमस्व, पण मला मदत हवी आहे.

नळस्टॉपला नळस्टॉप का म्हणतात?

करोना विषाणूचे आगमन झाल्यास आता वर्ष झाले आहे.

एवढ्या काळात कशा प्रकारे विषाणूचा "प्रसार होत नाही"? याविषयी खात्रीपूर्वक माहिती आता उपलब्ध झाली आहे का?

कागद/प्लॅस्टिक किंवा इतर पॅकिंगची माध्यमे.
हाताळल्या जाणाऱ्या इतर वस्तू जसे नोटा, नाणी, सार्वजनिक जागची हॅण्डल्स, बटणे,
केशकर्तनालयातील उपकरणे कंगवे, कात्र्या
हवा

यामधून प्रसार होत नाही किंवा होतो याबद्दल खात्रीशीर माहिती आता उपलब्ध झाली आहे का?

मास्क हा सगळ्यात परिणामकारक उपाय आहे हे तर दिसतेच आहे.

मास्क हाताळणे, न धुता पुन्हा वापरणे यातून प्रसार होत नसावा असे मला वाटत आहे. याविषयी काही माहिती उपलब्ध आहे का?

मी मराठी - अलक

----------------------

सनीचे बाबा मोठ्याने वर्तमानपत्रातली बातमी वाचत होते , " मराठी ही अभिजात भाषा व्हावी यासाठी सामान्य नागरिकांनी पुढे यायला पाहिजे ! "
सनीला एकदम आठवण झाली . त्याने भगव्या रंगात ' मी मराठी ' असं लिहिलेला एक गडद निळ्या रंगाचा टीशर्ट आणला होता . त्याने त्याच्या कपडे कोंबलेल्या कपाटात तो शोधला ; पण सापडला नाही .
मग त्याने आईला विचारलं , " मम्मी , माझा तो टीशर्ट कुठंय ग - मी मराठी लिहिलेला ? "
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
आज कवी कुसुमाग्रज जयंती .
मराठी राजभाषा दिनाच्या शुभेच्छा !

श्री मोदी हलकट आहेत की नुसतेच मूर्ख व अडाणी आहेत?
खाजगीत लस विकायला हॉस्पिटल्सवर २५० रुपयांची कमाल मर्यादा घातली आहे. कशाच्या आधारे?
हे स्वत:ला उजवे म्हणवणारे लोक कशाला प्रायव्हेट मार्केटमध्ये काड्या करताहेत? आपली विचारधारा काय हे समजण्याइतकी तरी शाळा शिकायला हवी माणसाने. भाषणात मात्र “धंदा करणे सरकारचे काम नाही” वगैरे तारे तोडायचे. प्राईस डिस्कव्हरी हे सरकारचे काम आहे वाटतं?!
इतकंच आहे तर सरकारने घ्यावे सगळे डोस विकत आणि द्यावेत २५० काय अन् फुकट काय.
कॉंग्रेसला नावे ठेवत कॉंग्रेसी समाजवादी चाळे करतोय हा माणूस. नुसता काळाबाजार करायचे डोहाळे. शिवाय फुकट लस द्यायची आश्वासनेही देऊन ठेवलीत. आज गब्बरसिंग हा आयडी जिथे कुठे असेल तिथे त्याच्या आत्म्याला भयंकर वेदना झाल्या असतील.
https://www.hindustantimes.com/india-news/claims-are-misleading-govt-on-message-saying-vaccine-to-be-priced-at-rs-500-101614424384176.html

https://www.nationalheraldindia.com/national/niti-aayog-propose-covid-19-vaccine-price-between-rs-300-500

दोन बँकांच्या खाजगीकरणाविरोधात बँक कर्मचार्‍यांनी संप केला. खाजगीकरणाची ही तर नुसती सुरुवात आहे. धंदा करणे सरकारची जबाबदारी नाही हे श्री मोदींनी केव्हाच समजावून सांगितले आहे.
खरंतर मोदींना भरघोस पाठिंबा देणार्‍या व “२०० रुपये पेट्रोल झाले तरी चालेल; पण आमचे मत मोदींनाच“ असे म्हणणार्‍या वर्गाने खाजगीकरणास पाठिंबा द्यायला हवा.
सरकारी आस्थापनांमध्ये आरक्षणामुळे, ज्यांचे पूर्वज गटार साफ करणारे मजूर वगैरे होते अशा ऐतखाऊ लोकांचा बुजबुजाट वाढला होता.
खाजगीकरणामुळे आता आरक्षण जाऊन परंपरागत हार्डवर्किंग लोकांना “आपल्यातला आहे ना?” हे पाहून हार्डवर्किंग लोकांनाच कामावर घेणे शक्य होणार आहे. हार्डवर्किंग पूर्वज असलेल्यातली काही येडपट मंडळी मात्र सरकारी नोकरीत आरक्षण मिळणार म्हणून खुशीत आहेत.
श्री मोदींच्या दूरदृष्टीस तोड नाही.

काही वर्षांपूर्वी कलावती देवी या नावाचे प्रस्थ होते. आध्यात्मिक क्षेत्रातील इच्छुकांच्या तोंडी हे नाव असे. कलावतीदेवींचा इतिहास काय आहे, याबाबत माहिती द्यावी.

गती वाढली. मूल्य कमी झाले.

जीवनाची गती वाढली आहे, असे सतत ऐकू येते. हे ऐकल्यावर मी विचार करतो की, गती वाढली आहे म्हणजे काय झाले आहे ? पायांची धावण्याची गती वाढलेली आहे का ? वा-याची फिरण्याची गती कालपेक्षा भरपूर वाढलेली आहे का ?नाही.
एक साधे उदाहरण घेऊ. ईमेल. एकमेकांना ईमेल पाठवणे आता दैनंदिन जीवनात केव्हाच रुजलेले आहे. अपवाद वगळता, बहुतेक जण इलेक्ट्रिक माध्यमातून ईमेल किंवा व्हॉटसअप मधून संदेश पाठवतात. मेल पाठवल्यानंतर कधीकधी वाचणारा लगेच उत्तर पाठवतो. पूर्वी पत्रोत्तर यायला वेळ लागे. असे मेलबाबत होत नाही. मेलचे उत्तर पत्रापेक्षा लवकर येते. काही मेल्सना कधीच उत्तर येत नाही, हा भाग सोडून देऊ. मेलला लगेच उत्तर आले तर वाटते जीवनाची गती वाढली आहे. ही गती खरे तर तंत्रज्ञानाची प्रगती असते. पूर्वी ट्रंककॉल बुक करावे लागायचे. आता देशविदेशातही लगेच फोन लागतो. पूर्वी गाडी बुक केल्यावर वर्षा दोन वर्षाने क्रमांक लागे. आता, गाड्या तयार असतात. केव्हाही जाऊन आपण खरेदी करू शकतो. सगळे जरी असले तरी सूर्य उगवायला व मावळायला अजून साधारण तेवढाच वेळ घेतो जेवढा तो शंभर वर्षांपूर्वी घेत असे. पानगळ व बहराची प्रक्रिया पूर्ण होण्याचा नैसर्गिक वेग कायम आहे. फुलांच्या सुगंधाचा दर्जा कायम आहे. चांदण्याची शुभ्रताही कायम आहे. भिजलेल्या मातीचा वास कोणत्याही वयाच्या माणसाला आवडतो. ग्रहगोलांचा वेगही कायम आहे. शनीला एका राशीतील प्रवास पूर्ण करण्यास अडीच वर्षे कालही लागत होती व आजही लागतात. काळ आपली गती कायम ठेवून आहे. सतत बदलत आहे ते तंत्रज्ञान. ते बदलत असल्याने जीवन बदलत आहे; पर्यायाने, जीवनाची गती वाढली आहे असे माणसाला वाटते. फोटो काढल्यानंर त्याचा रोल प्रिंटिंगसाठी देणे, वाट पाहणे व पंधरा दिवसांनी फोटो घेऊन जाणे हे तर पूर्वी घराघरातील नेहमीचे चित्र होते. त्यात हवीहवीशी उत्सुकता असे. आता मोबाईलवर एका मिनिटात फोटो काढता येतात. काढलेले फोटो पसंत नाही पडले तर लगेच पुसूनही टाकले जातात व नवे फोटो घेतले जातात. या प्रक्रियेत फोटो काढण्याला जी एक पत होती, महत्त्व होते ते गेले. काढलेले फोटो पंधरा दिवसांनी पाहायला मिळायचे व त्यात बदल करता येत नसे म्हणून फोटो पूर्वी गांभीर्याने काढले जात. आता ते मूल्य राहिलेले नाही.

दिवाळी अंक

एकोणीसशे पन्नास ते एकोणीसशे नव्वद हा मराठी साहित्याच्या बहराचा काळ आहे. या काळात पुस्तकांमध्ये तसेच दिवाळी अंकांमध्ये अनेक प्रकारचे उत्कृष्ट साहित्य प्रकाशित होत गेले. अनेक लेखक त्यामुळे प्रकाशात आले. दिवाळी अंकांमधून कथा व कादंब-या प्रकाशित होत असत. त्या कादंब-या नामवंत प्रकाशकांकडून वाचल्या जात व पुढे त्यांची पुस्तके होत. स्वतःचे लेखन प्रथम वाचकांपुढे आणण्यात दिवाळी अंकांनी आघाडीची भूमिका बजावलेली आहे. नामांकित लेखकांची फळी सोडून दुसरी फळी तयार करण्यात या दिवाळी अंकांनी मोठीच कामगिरी बजावलेली आहे.
प्रत्येक दिवाळीत फराळासोबत अंक वाचण्यात आनंद असे. अंकांचा जाहिरात महिनाभर आधीच वाचायला मिळे. त्यात लेखक, व्यंगचित्रकार अशांची झलक असे. एखाद्या नव्या विषयावर लेख येणार असेल तर त्याचीही जाहिरात असे. यातून उत्सुकता तयार होई व अगदी दिवाळीचा पहिला दिवस उगवायच्या आधी दोन दिवस अंक हाती पडे. नव्वदनंतर तीस वर्षांत भरपूर दूरचित्रवाहिन्या आल्या. कथा वाहिन्यांवर मालिकांच्या स्वरुपात दिसू लागल्या. मालिका हे कादंब-यांचे व कथांचे नवे रुप. इंटरनेटच्या आगमनामुळे साहित्य इंटरनेटवरील साईटवर दिसू लागले. स्वतःच्या ब्लॉगवर तसेच इतरांनी तयार केलेल्या साईटवर साहित्य दिसू लागले. ते जगभरातील लोक वाचू लागले. संबंधित लेखक फक्त महाराष्ट्रात नाही तर जगात वाचला जात आहे. अशा जगव्यापी वाहिन्या व इंटरनेटमुळे लेखक सर्वदूर पोचला हे खरे पण छापील कागदाच्या वाचनावर परिणाम झाला. असे असले तरी दिवाळी अंकांचे आकर्षण पूर्ण ओसरलेले नाही. आजही अनेक अंक निघत आहेत व ते नवनव्या लेखकांना संधी देत आहेत. दिवाळी अंकांची जाहिरात वाचणे, अंक खरेदी करणे, अनुक्रमणिका वाचणे, संपादकीय वाचणे, साहित्याच्या शेजारी काढलेली चित्रे पाहणे व त्यात गुंतून जाणे हा आनंद इंटरनेट देऊ शकत नाही. छापील कागदावरील साहित्य वाचून मनात उठलेला भावकल्लोळ काही निराळाच. छापील दिवाळी अंक येत राहतील. येत राहावेत.

करोनामुळे लोकसंख्येत घट होत आहे. तरीही, मृत्युदरापेक्षा जन्मदर कायम जास्त असतो, असा माझा समज आहे. आता तर लोक घरी असल्याने जन्मदर आणखीच वाढेल. काय वाटते ? :)

When Should You Have The Second Covid Vaccine Dose?
NDTV वरील हा लेख वाचा.
https://www.ndtv.com/india-news/coronavirus-when-should-you-have-the-2n…

सिलिंडर वा टँकमधला ऑक्सिजन शुद्ध असतो. पण पेशंटला तो देताना त्याचे परसेंटेज काय असते ? अति शुद्ध ऑक्सिजन फुफ्फुसांची हानी करेल म्हणून विचारत आहे.

एका ग्रुपवर हे कोडे वाचले. नरेंद्रकडे 4 फूट लांबीचा एक फळा आहे. या फळ्यातून त्याला 3/4 फूट लांबीचे जास्तीत जास्त तुकडे काढायचे आहेत. तो किती तुकडे काढू शकेल? उरलेले फळकूट किती लांबीचे असेल? (या कोड्यासाठी रुंदीचा विचार करु नये)

1. 3/4 = 0.75 पकडून 4 ला 0.75 ने भागले तर, 4/0.75 गणितानुसार 5.333 उत्तर येते, - किंवा 5 तुकडे संपूर्ण लांबीचे आणि 1/3 फळकूट उरते
2. 3/4 + 3/4 +3/4 + 3/4+ 3/4 + 1/4 असे गणित केले तर या गणितानुसार 5 तुकडे संपूर्ण लांबीचे आणि 1/4 फूट फळकूट उरते

नरेंद्रचा हा काय जुमला आहे?

हातापायाची नखे बायोडिग्रेडेबल असतात का? ती ओल्या कचऱ्यात टाकावीत की कोरड्या ?
बाहेरुन अन्न मागवले असता, त्यातील कागदी वेष्टनाला थोडे चिकटलेले रहाते. तर असे कागद ओल्या कचऱ्यात टाकावेत की कोरड्या ?

विजय तेंडुलकर यांच्याबाबत असे म्हटले जाते की, ते काळाच्या पुढचे लेखक होते. साठोत्तरी काळात हेच एकमेव नाटककार काळाच्या पुढचे होते की इतरही कोणी होते ?
(व्यवस्थापन : एकोळी धागे काढू नयेत. त्यासाठी हा धागा आहे.)

ही बातमी वाचली - https://www.loksatta.com/nagpur-news/poet-aruna-dhere-poetry-appeals-to…

अरूणा ढेरे म्हणतात -

कधीकाळी कवीला कविर्मनिषी असे संबोधले जायचे. कारण, कवी हा ऋषीसारखा आहे. तो संभ्रमाच्या स्थितीत मार्गदर्शन करू शकतो. सभोवताल चौफेर अंधारात असताना जगाला एक नवीन प्रकाशवाट देऊ शकतो, असा विश्वास होता माणसांना. आज भयाची छाया दाहीदिशातून डोकावत असताना याच ऋषीच्या अर्थात कवीच्या कवितांनी पुन्हा एकदा दिशादर्शक होण्याची गरज आहे. त्यासाठी लिहित्या हातांनी पूर्ण क्षमतेनिशी आपल्या लेखणीला बळ द्यायला हवे

मी साहित्यिक वगैरे नाही. पण मला ह्याचा अर्थ समजला नाही. करोनाकाळात कवींनी काय करायचं असं ढेरे म्हणतात?
मला एक शंका आहे. मराठीत हे कवी-साहित्यिक खऱ्या जगात रहातात की त्यांचा काही वेगळा ग्रह आहे? साहित्यिक -(म्हणजे लिखाण करणारे) म्हणजे कुणी सुपरमॅन आहेत अशी त्यांची समजूत आहे का? हे शब्दांचं अवडंबर माजवून नक्की काय मिळतं? निव्वळ काहीतरी बोलायचं म्हणून आपली शब्दांची गोगलगायीसारखी वेटोळी जागोजागी टाकण्यात काय प्वाईंट आहे?
they need to to stop taking themselves so seriously, especially when they have neither the ability nor the credibility for it.

हे असलं काहीतरी ढोंगीपण बंद करायला हवं.
-----------
मी अरूणा ढेरे ह्यांना हे व्यक्तीश: म्हणत नाहीये, मला वाटतं त्यांच्याजागी आणखी कुणी मराठी साहित्यिक असते तरी त्यांनी असलेच काहीतरी अगडबंब शब्द वापरून मत व्यक्त केलं असतं.

जागतिक भूजलवापराचा हा आलेख पाहण्यात आला. महाराष्ट्रात याबाबत मध्यंतरी जलयुक्त शिवार योजना किंवा आमीर खान, नाना पाटेकर इत्यादी लोकांनी काही प्रयत्न केले असे ऐकले आहे. ह्यावर खरंच खूप जास्त लक्ष देण्याची गरज आहे.

Harald Helfgott हे पेरु देशाचे आहेत, जेथे भाषा स्पॅनिश आहे. स्पॅनिशमध्ये Harald चा उच्चार हाराल्ड असा होतो पहा https://www.kidpaw.com/names/harald/pronounce#spanish

[उच्चारासंबंधीचे प्रतिसाद इथून हलवले आहेत. - संपादक]

शिकावा लागतो.
उदाहरणार्थ
https://youtu.be/0uoh6ACUyVw

Learn French by Suchita.

लिबरलायझेशन झाल्यावर अनेक परदेशी बहुराष्ट्रीय कंपन्या भारतात व्यवहार करू लागल्या. मी ज्या परदेशी कंपन्यात नोकरी केली त्या चार कंपन्या आणि नंतर एसेपी मध्ये परदेशी क्लायंट कंपन्या यांच्यापैकी कोणीही स्वतःच्या धंद्यात रीजन पाडताना भारत आणि पाकिस्तानला एका रीजन मध्ये टाकलेले पाहिले नाही. भारत, चीन एकत्र एशिया म्हणून असू शकतात किंवा इंडिया-साऊथ एशिया असा भारत, बांगला देश, श्रीलंका असा रीजन असू शकतो पण या दोन्ही मध्ये पाकिस्तान कधी नसतो.
हे भारत-पाकिस्तान यांच्यातील शत्रुत्वामुळे असते की दोघांना एकत्र ठेवण्याचे काही फायदे नाहीत असं त्यांना वाटतं? पण पाकिस्तानला मिडल ईस्ट बरोबर ठेवण्याचाही तसा काही फायदा दिसत नाही.

श्री लिमये ह्यांनी नेहमीच्याच मनमोकळेपणे आवश्यक तो बदल केला आहे. [संपादक : प्रा. बालमोहन लिमये यांच्या या लेखावरील प्रतिसाद इथे हलवले आहेत.]

र्‍हस्व-दीर्घ प्रकरणाचा मराठीत पुरता बट्ट्याबोळ झाला आहे ह्याविषयी इथे पूर्वी बोलणे झालेले आहे. आकार, उकार, वेलांट्या ह्यांच्या बाबतीत काही वेळा तरी सावध रहावे लागते. उदाहरणार्थ, 'वीरांगना' ह्याचा अर्थ शूर स्री असा होतो, तर 'वारांगना' ह्याचा अर्थ वेश्या असा होतो. बरेच दगड भारतीय राष्ट्रगीत गाताना "पंजाब सिंधु गुजरात मराठा" म्हणण्याऐवजी "पंजाब सिंध गुजरात मराठा" असे म्हणतात.

ह्याशिवाय इंग्रजी शब्दलेखनात साधर्म्य असलेले काही शब्द काही उच्चशिक्षित लोकांचाही गोंधळ उडवतात. उदाहरणार्थ, incident (म्हणजे घटना, प्रसंग) ह्याऐवजी incidence हा साफ चुकीचा शब्द वापरणे.

असो, ह्या विषयावर लिहू तेवढे थोडेच.

काही लोक 'सहस्त्रबुध्दे' असे आपल्या आडनावाचे शब्दलेखन करताना आढळतात. हे मूळ संस्कृतशी प्रतारणा करणारे असले तरी आता 'मराठी'त रुळणार/रुळले का? आंतरजालावरच्या अनेक शब्दकोशांत आणि पुस्तकांच्या शीर्षकांतही 'सहस्त्र' असे लिहिलेले दिसते. शेवटी चुकीच्या गोष्टी रुळणे ही नवी बाब नाही. सर्व सहस्रबुध्दे/सहस्त्रबुध्दे लोक आपल्या बरोबर/चूक लिखाणाशी प्रामाणिक राहून तसेच आपले नाव उच्चारत असावेत असे धरून चालतो, पण पूर्ण खात्री नाही.

उच्चार आणि लिखाण ह्यांत पूर्ण विसंगती असलेली मराठीतील एक ठळक गोष्ट म्हणजे 'पाणी' हा शब्द. आपण बोलताना (उदाहरणार्थ, "मला पाणी पाहिजे") सहसा कधीही 'पाणी' असा उच्चार न करता 'पाणि' असा उच्चार करतो, मात्र लिहिताना 'पाणि' असे लिहिणे चूक धरले जाईल.

मी कधीच बोलताना 'पाणी'मधला 'णी' दीर्घ म्हणत नाही किंवा तसा मुला कुणाचा ऐकू पण येत नाही. आता आणखी काय बोलणार?

वाहनांंवरचे लाल त्रिकोण म्हणजे एर ब्रेक्स, सावधान, हळूहळू वाहन थांबणार याची सूचना?

काही प्रश्न ठरवून सोडवले जात नाहीत.

1) काश्मीर प्रश्न कधीच सुटू नये असे भारत आणि पाकिस्तान ह्या दोघांना पण (लोक नाही सरकार) वाटते .
तो प्रश्न जर सहज सुटला तर पाकिस्तान आणि भारत ह्या देशातील राजकारणी निवडणूक कोणत्या मुद्द्यावर लढणार .
धार्मिक मुद्ध्या शिवाय बाकी कोणत्याही मुद्द्यावर निवडणूक लढवायची झाली .
तर एकुणएक सर्व राजकीय पक्ष दोन्ही देशातील ह्यांच्या जवळ सांगण्या सारखे काहीच नाहीच.
सर्वच क्षेत्रात फक्त बोंब आहे.
हा प्रश्न मला पडतो काश्मीर प्रश्न सुटला तर भारत आणि पाकिस्तान ह्या दोन देशातील राजकीय पक्षांचे भवितव्य काय असेल.

ऐसी वर कोणी युद्धवार्ता तज्ञ नाही की काय ! काहीच चर्चा नाही ?

युद्ध जिंकण्यासाठी गुप्तता ही खूप महत्त्वाची असते.

डावपेच, रण निती ही ज्याची गुप्त त्याचा विजय पक्का .
त्या मुळे युद्ध तज्ञ हा काही प्रकार नसतो.
जो जाहीर बुध्दी पाजळत असतो
युद्ध तज्ञ

असतो पण त्याची माहिती कोणालाच नसते.
गुप्त असतो तो

तरी युक्रेन मध्ये फक्त पुरुषांना देश सोडून जाण्यास बंदी केली आहे.
मीडिया रिपोर्ट वरून.पुरुषांनी हत्यार घेवून युद्धात सहभाग घ्यावा अशी सक्ती फक्त पुरुषांवर केली जात आहे
मीडिया रिपोर्ट वरून.
हा भेद भाव का

https://www.loksatta.com/maharashtra/husband-burns-wife-for-not-having-…