आन्सर क्या चाहिये? : बारावी

आई ग!!! वाढदिवस नाहे, फटाके नाहीत खूप करुण स्फुट आहे .... देवा शप्पत!!
त्यात मराठी मिडीअमचे आपण खरय!!! मला तर सगळे वर्गबंधू-भगिनी स्मार्ट वाटत. कारण - विंग्रजी मिड्यमाचे ना!!

आमची आता हगवंती आहे.

इथे फक्त फु-ट-ले काय हो अस्वलजी

लेखमाला आवडली.

आणखी काही संज्ञा येतील असं वाटलं होतं.
- व्हेकेशन/व्हेकेशन कम रेग्युलर बॅचेस
- पीसीएम/पीसीबी
- जर्नल्स्/डायग्राम्स/सबमिशन्स्/प्रोजेक्ट्स
- नाईट आऊट करणे/नाईट मारणे
- गवर्नमेंट सीट्स्/प्रायव्हेट सीट्स्/अ‍ॅडमिशन

काही प्रश्न :
- इयत्ता बारावी ही सायन्सच्या विद्यार्थ्यांच्या संदर्भात अस्तित्वाच्या मुळाशी असलेली का मानली जाते ?

- इयत्ता बारावीच्या सायन्सच्या विद्यार्थ्यांच्या अवस्थेची तुलना नात्झीकालीन डेथ मार्चशी करता येईल का ? छळछावण्यांच्या बाहेर आणि आतली जर्मन भाषेतली घोषणा होती "वर्क शॅल सेट यू फ्री". या घोषणेचा अर्थ जितका भयावह होता साधारण तशीच मनोऽवस्था इयत्ता बारावीच्या सायन्सच्या विद्यार्थ्यांची होते असं म्हणता येईल का ?

- मराठी/भारतीय संदर्भांतल्या मराठी वेबसाईट्स/चर्चास्थळांवर जिथे म्हणून सामाजिक-राजकीय-साहित्य-इतिहासादि गोष्टींची देवाणघेवाण चालते तिथे बहुतांश "आन्सर क्या चाहिये" जातीचे लोक भेटतात. याचा अर्थ असा की उपरोक्त विषय, आपली भाषा, आपली (गास्प !) संस्कृती इत्यादि गोष्टींबद्दल ज्यांना रस आहे किंवा कळकळ आहे अशा व्यक्ती इथे ज्या येतात त्यापैकी बहुतेकांनी आपली दहावीनंतरची वर्षं छळछावण्यांमधे काढलेली असतात. याचा सूचित असलेला अर्थ सरळ आहे. आमच्या दिवंगत तीर्थरूपांच्या भाषेत "पोट भरल्यानंतर मग तुम्ही काय मारायच्या त्या बाजारगप्पा मारा. दहावीनंतरच्या वर्षांत तुम्हाला असल्या गोष्टींमधला इंटरेस्ट म्हणजे भिकेचे डोहाळे आहेत." हे शब्द अर्थातच टोचणारे आहेत आणि त्यातून प्रागतिक/उदारमतवादी दृष्टिकोनाचा अभाव, सिनिसिजम दिसतोच. परंतु प्रस्तुत लेखमाला वाचत असताना जगरहाटी हीच होती/आहे याचं पुन्हा एकदा प्रत्यंतर येताना दिसतं.

आमची बारावी बरी गेली त्या मानाने. आमच्या* घरच्यांना आमच्याकडून काही होणार नाही अशी खात्री असावी.

आमच्या काळी सायन्सच्या हुषार मुलांनी रुइयाला (प्लीज नोट- रुपारेल नव्हे) जायची फ्याशन होती. आणि आयायटीच्या अगरवाल क्लासला जायची पण !!! आमचे पालक त्यासाठी आमच्या मागे लागले नाहीत.

*आमच्या म्हणजे माझ्या बरोबरच्या मित्रांच्याही घरच्यांना...

मी मराठी मिडीयमचा विद्यार्थी असलो तरी शाळेसोबत मराठी मित्रमैत्रीणी आपोआप सुटले ते आता ऐसीमुळे पुन्हा जोडले गेले.

त्यामुळे तो मराठी मिडीयमचा काँम्प्लेक्स नी इतर विंग्रजाळलेल्यां (किंवा कशाही) पोरींपासून दूर राहणं एवढं वगळलं तर बाकी लेख एकदम दिलसे दिलतक पहुंचला!

आमच्याही पालकांनी क्लासेसचं फारसं स्तोम माजु दिलं नव्हतं, पण काही "दिलखेचक" पात्रांच्या ओढीने मीच आपणहून एक क्लास दादरला लावला होता. आमच्या इथून दादर व वापस एवढी 'सोबत' लक्षात राहिली. क्लासेसचा त्यामुळे फार त्रास नै झाला

अगदी असेच अणुभव... ते एक लोकल वगैरे सोडले तर. पुण्यात बोंबलायला कुठल्या आल्या लोकल... पण आदल्या दिवशी रात्री जागून टेस्ट साठी अभ्यास करून दुसर्‍या दिवशी सकाळी उठायला झालेला उशीर आणि मग ७ मिनिटात शिवाजीनगर ते कर्वे पुतळ्यापर्यंत जाण्याची केविलवाणी धडपड, रस्त्यात मधे येणार्‍यांच्या आईमाईचा उद्धार वगैरे सगळं आठवलं. शिवाय निकालानंतर पीसीएम मधे २ मार्क कमी मिळाल्याने घ्यावी लागलेली पेमेंट सीट, 'पेमेंटच आहे तर मेकॅनिकल कशाला? काही गरज नाहीये. ईएनटीसीच घे' वगैरे करून ईएनटीसीला झालेली रवानगी वगैरे सर्व काही आठवून ड्वाले पानावले.

निव्वळ उच्च. नुसते तपशीलच नव्हेत, शैलीही. तुटक अल्पाक्षरी वाक्यं - धुमसता संताप - अगतिकता. कारुण्य - विनोद. मधूनमधून येणार्‍या हरामखोर साले या धृपदासकट. असो. या लेखांकाचं कौतुक करायचं तर नुसत्या सुट्ट्या सुट्ट्या ओळी इथे कॉपीपेस्ट कराव्या लागतील. लवकर पुढचा भाग येऊ द्या.

माय गॉड दोज वेअर द डेज!!
फार आवडला लेख _/\_.
तुम्ही गांडूळ, बेडकाच्या काळातले आहात होय. आम्ही उंदीर कापलेत.

वाचतोय. आवडतय. समजू शकतो आहे.

अगदी पटलं. आजूबाजूची मुलंमुली अखेरचं जीवीतकार्य असल्यासारखी अभ्यास ऐके अभ्यास करायची पण मला हे अभ्यासाचं वेड काही लावून घेता आलं नाही. ते झूल्~ओजी तर भयानक. बेडकाच्या डीसेक्शनची तर प्रचंड भिती आणि किळस वाटायची. त्यात बायोच्या आकृत्या भयानक यायच्या. (त्याला घाबरून परिक्षक पेपर न वाचताच पासिंग मार्क्स देऊन मोकळे होत असावेत ). फ्लॉवर मॉर्फोलॉजी मात्र आवडायचं.
मुक्तसुनीत म्हणतात तसं अवांतर गोष्टी मधला इंटरेस्ट हा गुन्हा वाटावा अशी मोठ्यांची बोलणी. घरातली मोठ्यांची दुपेडी, तिपेडी भांडणं, माझा कमालीचा मुखदुर्बळ आणि अंतर्मुख स्वभाव यामुळे विचार करत बसंणं म्हणजेच दीवास्वप्न बघणं यातच ते वर्ष कसंबसं गेलं. अर्थात मोठा क्लास लावणं वैगेरे खुळं नव्हती घरात ते एक बरंच होतं. आजूबाजूच्या कोणालाच काही विचारावसं,सांगावसं वाटायचं नाही. ईंजिनयरींग जमणार नाही हे माहीती होतंच. जेमतेम फर्स्ट क्लास मिळाल्यावर ती भिती राहीली नाही. पेमेंट सीट वैगेरे गोष्टी घरातल्यांना अपमानास्पद वाटायच्या . त्यामुळे निमूटपणे बीएस्सी केलं. नेमकं संगणक वाटेत तडमडल्याने आता एनंजिनयरांच्या समजल्या जाणार्‍या क्षेत्रात घुसायला मिळालं.
स्वतःबद्द्लचा न्यूनगंड तर ऐवढा होता की वयाने १० एक वर्षांनी मोठी असलेली एक चुलत चुलत बहीण खुप शिकलीय, नोकरीला लागल्यावरही तिने एलेल्बी केलं , वरच्या पोस्टला आहे.. वैगेरे गोष्टी ऐकून तिच्या पुढे कमीपणा वाटायचा. आता वॉट्सॅप च्या भावंडांच्या ग्रुप्मुळे कळलं की ती एमे एलेल्बी आहे आणि हेड्क्लार्क आहे. ( यात एमे किंवा हेड्क्लार्कची नोकरी म्हणजे कमीपणा असं म्हणायचं नाहीय हे कृपया लक्शात घ्यावं. )
मुक्तसुनीत यांचा प्रतिसाद आवडला.

मनाचे दुखरे कप्पे पुन्हा उघडले या लेखाने.

अगदी दिल थाम के वाचत आहे. जबरदस्त म्हणजे कडकच शैली आहे.

याचं पार दुसरं टोक वाटावं अशी माझी बारावी होती. (कारण आम्ही कामरसाचे विद्यार्थी, जगावर ओवाळून वगैरे टाकलेले.) क्लास तर एकच होता - अकाउंट्सचा. तोही कॉलेजातलेच मास्तर हौसेखातर घेत असलेला. पेठेतल्या एका महिला मंडळाच्या हॉलमध्ये आम्ही सत्रंजीवर, आणि मास्तर समोर श्रीकृष्ण-बासरी-पोजमध्ये पायाची फुली घालून. मुळात क्लास पाऊण तासच असायचा; त्यातही कॉलेजातल्या (इतर) मास्तर-मास्तर्णींची खरी/कपोलकल्पित लफडी, त्यांच्या चाळीस वर्षांच्या नोकरीतले अनुभव, क्लासातल्या एका गर्लफ्रेंडधारक विद्यार्थ्याला चिडवणे, वगैरे भानगडींत वीसेक मिनिटं जात. वर आठवड्यातून एकदा तरी ठणकावत - गुणाकार करता येणार्‍या कोणाही रेम्याला (त्यांचाच शब्द) अकाउंट्समध्ये शंभरपैकी अडुसष्ठ मार्क मिळू शकतात. त्याखाली मार्क मिळवून माझी लाज घालवू नका, वगैरे.

ह्या...णॉष्टॅल्जिक झालो राव....

बाप रे! किती वर्षांनी हे शब्द ऐकले. आणि ते वॉल्युमेट्रिक! त्यावरून वॉल्युमिनस, वॉलप्शिअस असे जोक्स चालायचे.

मस्त लिहिलंय अस्वलभाऊ. फार आवडलं.
आमचं कॉलेज नावालाच इंग्लिश मिडियम असल्याने फार प्रॉब्लेम आला नाही. शेवटी आयायटीची परीक्षा कधी एकदा होते असं झालं होतं. बाकी आमच्यावेळी बोर्डाचं महत्त्व कमी होऊन सीईट्या आल्या होत्या ते एक बरं होतं. तरीही बोर्डाचे म्हणून असलेले (फक्त बोर्डाचे. सीईटीचे नव्हे, त्यासाठी लोक आणखी वेगळी क्लास लावायचे!) क्लास इतके कसे चालायचे असा प्रश्न पडतो.

माझ्या बाजूला आला तर मग हाताने झाकून घ्यायची वही.

बहुतेक अकरावीतल्या परीक्षेत सुरू झालेली ही सवय अजूनही सुरू आहे!

अस्वला, मस्त रे.

ह्या सगळ्या भानगडीतून माझी सुटका झालेली डिप्लोमा मुळे पण आजूबाजूच्या लोकांची कथा (व्यथा, अवस्था) बघितली आहे ती अगदी अशीच होती. इन फॅक्ट, त्या बारावीच्या लोकांच बघून डिप्लोमाला पण क्लास लावायची विचारणा आमच्या पालकांनी केलेली (आणि ती तितक्याच त्वरेने फाट्यावर मारलेली) आठवते. नंतर "इंजिनिअरींग" नामक काळ्या पाण्याची (फक्त अभ्यासाच्या दृष्टीने, इतर वेळात मज्जाच) वर्षे सुरु होतील तेव्हा वाचत राहूच.

च्यायला मस्त लेख. तो माहौल मस्त टिपला आहे.
----------------
बारावीला मी एक ट्यूशनला जात असे. ते सर आमच्याच कॉलेजचे होते आणि ट्यूशन नाही केले तर टेस्ट एक्झामधले मार्क कापतात असे कोणीतरी उठवून दिलेले. सायकल मारत संध्याकाळी पुन्हा ३-४ किमी जाणे माझ्या जीवावर येत असे. नंतर इतर शिक्षकांनी 'तसे काही नाही' सांगीतले तेव्हा दोन महिन्याने मी ते सोडून दिले.

बारावीच्या अभ्यासाच्या नावाने अवांतर वाचन करायची हौस खूप भागवून घेतली. बारावीला आहे म्हणून कोणी काही म्हणत नसे त्याचा मी प्रचंड गैरफायदा घेत असे.
------------
बारावीत माझ्यासोबत एक प्रचंड मोठा हादसा घडला आहे. नंतर कधीतरी.

दोन्ही लेख आजच वाचले आणि अंमळ सोडाच, तुडुंब हळवा झालो.

बारावीत पार्ल्यातलं कालरा-शुक्ला हे एक्स-अगरवालीय प्रकरण अंगावर ओढवून घेतलं होतं. 'बाटगा मुसलमान अधिक जोराने बांग देतो' (पॉलिटिकली इन्करेक्ट वाटत असल्यास, बाटगा एनाराय अधिक जोराने oath घेतो म्हणा. आपलेच दात, आपलीच ओथ!), त्या न्यायाने तिकडची शिस्त आणि वक्तशीरपणा हा मदरशिपलाही लाजवेल असाच होता. पार्ले टिळक मराठी माध्यमाच्याच पुढच्या यत्ता असावं, असं आमचं साठ्ये कॉलेज आणि पश्चिमेतल्या मिठीबाईची 'लखलख चंदेरी' न्यारी दुनिया अधिक तिथलीच गुजराती माध्यमातून शिकलेली मध्यमवर्गीय मुलं, यांचं अजब मिश्रण त्या क्लासमध्ये भरत असे - त्याची आठवण झाली.

(आता पुढच्या भागात विद्यालंकार - क्रॅश कोर्सेस - जीटी इत्यादी 'येथल्याच नच बुजली रांग' आठवणींची वाट पाहतो आहे.)

सगळे भाग पूर्वीच वाचले होते, प्रतिसाद द्यायचा योग आज येतोय. सगळ्यांचे अनुभव पाहता माझी बारावी खूपच मजेत गेली असे वाटतेय. एकंदरीतलं वातावरण पाहता मला गावामध्ये पुढचं शिक्षण घ्यायचं नव्हतं. बायो आधीच सोडलं होतं. त्यामुळं इंजिनिअरिंग.

लेखमाला वाचायला मजा येतेय..