विपश्यना: माझा प्रत्यक्ष अनुभव: अद्ययावत

बरोबर आहे तुम्ही म्हणताय ते.
धन्यवाद.

लयच बोर होतंय बघा, जरा जास्त ट्रोलिंग झालंय तुमचं या धाग्यावर!

सहमत. पण आलेल्या रास्त शंकांना उत्तर देणे ही माझी जबाबदारी नाही काय? पण कूठे रिपीटेशन झाले असल्यास माफ करा. कुठल्याही टीआरपी साठी हा धागा काढलेला नाही.

इथे गवी, ईस्पीकचा एक्का, सोकाजीराव हे मला प्रत्यक्ष भेटलेले सभासद आहेत. काही शंका असल्यास खात्री करावी.
ईस्पीकचा एक्का, आदिती, राजेश घासाकडवी आनी अजुनही जे विज्ञान शाखेचे अधिकारी लोक मला माहीती आहेत आणी जे माहीत नाहीत अशीही जी मंडळी आहेत यांनी त्यांचा जो काही प्रतीसाद असेल तो लिहावा ही त्यांना विनंती. मला सर्वज्ञान झाले आहे असा काही सुर माझ्या लेखातुन ,प्रतिसादातुन येत असेल तर तो दोष माझा. पण प्रतीसाद द्या कारण तुमच्या प्रतिसादातुन मला एक वेगळी बाजु समजणार आहे. जो माझा लाभच असेल. मी काय पुन्हा-पुन्हा धागे काढून तुम्हाला त्रासही देणार नाहीय.

आम्ही तुमच्या तिरकस प्रतिसादांचे फॅन आहोत.

मीतरी कूठलाही प्रतिसाद तिरकसपणाने लिहिलेला नाही.

न'वी बाजू कॉमेंटतात तर काहीतरी तिरकस पण तरी खुमासदार आणि मार्मिक प्रतिक्रिया असणार या गृहितकाला छेद देऊ नका!

अर्थातच. तिरकस पण तरी खुमासदार आणि मार्मिक प्रतिक्रिया असणार आनी त्यांचं स्वागतच आहे.

बोले तो तुम्ही जे ग्राहकांचे समाधान हाच इ.इ. तुम्ही जे आधी म्हटलात त्याच चालीवर सांगतेय.

खास करुन ग्राहकाचे समाधान हा माझा न उद्देश न प्रांत. म्हणुनच मी मला प्रत्यक्ष ओळखणार्या सभासदांची नावे दिलीत.

आता हा (कळवळीचा) सल्ला मनावर न घेता तुम्ही जर असेच करत राहणार असाल तर तुमची मर्जी म्हणा!

काय बोलु ते आत्ता सुचत नाही. पण मी वाचलय का नाही ही शंका राहु नये म्हणुन ही पोहोच.

एकाजागी बसून ध्यान किंवा मनाच्या लेव्हलचं तत्सम काहीतरी केलेत तर एकवेळ निरुपद्रवी आणि ठीक पण असले विरेचक अत्याचार देहावर करु नका.

गवींशी सहमत.

बाकीच्या विरेचन, डीटॉक्स या पद्धती मला माहीत नाहीत.

बरेचसे लोक शारिरीक आजार बरे होतील या आशेने चुकीच्या माहीतीने येतात. आनी मग त्यांना काहीच लाभ होत नाही. जरी विपश्यना मन निर्मळ करण्याचे तंत्र असले तरी गंभीर मनाचे आजार असलेल्या लोकांनी केंद्राशी बोलुनच प्रवेश घ्यावा.

मजसारख्या अनेक व्यक्तींना तिथून दोनतीन दिवसांत थेट मनोरुग्णालयात नेण्याची वेळ येईल असं वाटतं. अर्थात हा विपश्यनेचा दोष नव्हे.. दोष आमचाच.

असं वाटणं अगदी स्वाभावीक आहे. जास्तीत जास्त लोक तर केवळ याच भीतीने विपश्यनेला येत नाहीत.

एक गोष्ट मात्र मान्य केलीच पाहिजे की सात किंवा दहा दिवस फार दूरची गोष्ट, केवळ एक सलग दिवससुद्धा कोणाशीही कोणत्याही मार्गाने अजिबात न बोलणे हा प्रकार जन्मल्यास आजतागायत घडल्याचे आठवत नाही.. आणि मुद्दाम आवर्जून ठरवून केल्याखेरीज उर्वरित आयुष्यातही होईलसे वाटत नाही. ही एक दुर्मिळ घटना आहे आणि ती अशी विपश्यना आदि निमित्तानेच जमून येऊ शकते. पण त्याची आवश्यकता वाटली पाहिजे इतकंच.

विपश्यनेला अनेक साधु/संन्यासी, फादर्/नन्स, मौलाना,मंक येउन गेलेत, आजही येताहेत. त्यातल्या काहींचा कदाचीत मौनाचा अभ्यास असु शकेल कदाचीत. आनी त्यांची संख्या माझ्यामते १% च्या आतच आहे. बाकीचे ९९ % लोक हे पहिल्यांदाच मौन अनुभवतात. मी जेवढी शिबीर केलीत त्यातील एकही व्यक्ती तिथुन दवाखान्यात गेलेली नाही. पण काही लोक शारीरीक/मानसीक गंभीर आजार असताना चुकीच्या माहीतीने किंवा माहीती असुनही बघु काही फायदा झालाच तर असा विचार करुन येतात, त्याकेसमधे असे होउ शकते. विपश्यनेच्या वेबसाईटवरही याचा स्पष्ट उल्लेख आहे. जो फॉर्म भरता त्यातही या गोष्टींची माहिती भरावी लागते. पण तिथे भरती होताना केंद्र काही संपुर्ण मेडीकल चेकींग करु शकत नाही. तुम्ही फॉर्म भरताना खरी माहिती भरणे अपेक्षीत असते तरच अपेक्षीत परिणाम येतील. पण अश्या गंभीर समस्या बर्याचदा टीचरच्या १-२ दिवसात लक्षात येतात. आनी त्यांना घरी पाठवण्यात येते. अशा समस्या नसतानाही कोणी आजारी पडले तर मात्र ते डॉक्टरांना पाचारण करतात, गंभीर समस्या असेल तर आपल्या घरच्यांना बोलावुन घरीही पाठवतात.

मुळात प्रॉब्लेम स्टेटमेंट नीटसे तयार होईपर्यंत रँडम उपाय करण्याविषयी माझे मत प्रतिकूल आहे.ज्यांना गरज वाटते त्यांना हे खूप उपयोगी असू शकेल.विपश्यनेला जाण्यामागे सर्वसाधारणपणे "आयुष्यातल्या दु:खापासून मुक्ती" हाच उद्देश असतो का शिबिरार्थींचा ?

अर्थातच मनाची तयारी होत नाही तोवर जाउही नका . त्यामुळे लाभ न होण्याचीच शक्यता आहे.कारण विपश्यना साधना मनाच्या आरोग्यासाठीच आहे. सिद्धार्थ गौतम जे पुढे बुद्ध झाले ती व्यक्ती राजा होती. तरीही मीही दु:खी आनी जगातही सर्वत्र दु:क्ख का आहे याचा शोध घेण्यासाठी घराबाहेर पडली. त्यावेळेस अनेक आचार्य विविध ध्यानपद्धती शिकवत. जे त्यावेळेस सर्वोच्च स्थानी होते ते सात ध्यानावस्था अनुभवावर उतरवलेले होते. बुद्धांनी त्या आत्मसात केल्या. तरीही मुक्त नव्हते झाले. ते म्हणाले पुढे काय? मग त्या आचार्यांनी त्यांना जी आठव्या ध्यानाची थिअरी त्यांच्या गुरुकडुन ऐकलेली होती ती सांगीतली. पन त्याच बरोबर मला त्याचा अनुभव नाही हेही सांगीतले. बुद्धांनी आठवे ध्यान आत्मसात केले आनी तरीही मुक्ती अनुभवावर नाही उतरली. पुढे काय?

मग त्यांनी दुसरी जी महत्वपुर्ण मान्यता होती की या शरिराचे लाड करु नका. त्याला अनुसरायला सुरवात केली ६ वर्षे अतिशय कष्ट्प्रद साधना केल्या तरीही मुक्त नाही झाले. मग त्यांनी परत शरीराला कष्ट द्यायचे सोडुन दिले. आनी मध्यम मार्ग शोधुन काढला, अन मुक्त झाले.
आतमध्ये सत्यशोधनासाठी डोकावल्यावर सुक्ष्म तटस्थ निरीक्षनाने ते अशा अनुभुतीवर पोहोचले की या शरिरात ठोस असे काहीच नाही. फक्त कलाप(परमाणु) उत्पन्न होतात आनी नष्ट होतात. आनी हे सतत चाल्लय. ते या शब्दात त्यांनी सांगीतलय. सब्बो पज्जलीतो लोको सब्बो लोको पकंपितो पकंपितो.
हा अनुभव मी स्वतः घेतलाय. प्रत्येक साधक घेउ शकतो. हे मुक्तीच्या मार्गावरील पहीले स्टेशन आहे.हा अनुभव आला नाही तर लगेच साधनेतील चुक सुधारावी. असं नाही की १२ वर्षे तप केल्या वर कळते की कुठेच नाही पोहोचलो. असा संपुर्ण मार्ग त्यातील स्टेशनांसहीत बुद्धांनी आखुन दिलाय. कारण ते स्वतः तो मार्ग चालले म्हणुनच त्यांना तथागत म्हणतात .

अध्यात्माचं इतकं पीक आलय की मनुश्य भांबावुन जातो की नेमका मार्ग कोणता. प्रत्येक धर्मग्रंथात मार्ग सांगीतलेला आहे. मनावर ताबा मीळवा, स्थितप्रज्ञ बना , अमुक करा नी तमुक करा पण कसं करा? मग जप तप अनेक साधना करा. लोक करतातही पण लाभ होत नाही किंवा थोडासा लाभ होतो. पहिली गोष्ट ते म्हणतात तुम्ही विश्वास ठेवा. प्रश्न विचारायला बंदी कारण ठरलेले उत्तर मिळणार तुमची श्रद्धाच नाही. अनेकांनी असे अनेक अनुभव घेतले / ऐकले असतील.

बुद्ध म्हणतात हे कारण आहे आनी हा परीणाम आहे. परिणाम आहे तेच परत कारण बनतय. कारण परत परिणाम घेउन येते आणी ही साखळी निरंतर चालुच रहाते. मी सांगतो म्हणुन नाही तर तुम्ही त्याचा अनुभव घ्या. हा रस्ता आहे. यथाभुत ( जे नैसर्गीकपणे घडतय ते जसे आहे तसे फक्त तटस्थ( प्रतीक्रीया न देता)) निरीक्षण करा आणी स्वतः जानुन घ्या. आज विज्ञानाला हे माहीत आहे की कुठलाही भौतीक पदार्थ केवळ तरंग आहे. हे बुद्धाने २५०० वषापुर्वी सांगीतले. आज तुम्ही स्वतः अनुभवु शकता. हे केवळ पहीले स्टेशन आहे, सगळा मार्ग आज उपलब्ध आहे. पण कष्ट करावे लागतील जाणुन घेण्यासाठी तीच साधना. अनेक लोक येतात , जगभरातुन लाखोंच्या संखेने त्यातील अनेक लोक तुम्हाला सांगतील की मस्त अनुभव येतो, बरं वाटते आनी तरीही ते सोडुन देतात. त्याचे त्यांना त्या त्या प्रमानात लाभही होतात. महाराष्ट्रात अनेक केंद्रे आहेत. कोर्सचे वेळापत्रक वेबसाईटवरही उपलब्ध आहे. ११ व्या दिवशी सकाली ७ वाजता कोर्स संपतो.कोणीही तिथे जाउन त्या सुटलेल्या लोकांशी बोलु शकतो. महाराष्ट्र शासनात अनेक उच्चाधिकार्यांनी हा कोर्स घेतलाय. त्यांनी शासनाकडे पाठपुरावा करुन कुठल्याही शासकीय कर्मचार्याला या शिबीरासाठी पगारी रजा देण्याची मंजुरी मिळवलीय. लहान मुलांसाठी त्यांना झेपतील असे शिबीर आयोजीत होतात. आपल्या शासनाने आता प्रत्येक शाळेत आनापान सतीसाठी जीआर काढलाय. १० मिनीट शाळा भरताना आनी तेवढाच वेळ शाळा सुटताना.

यासाठी शाळेतील किमान एका शिक्षकाला हा कोर्स घेणे बंधनकारक आहे. मग ते विद्यार्थ्यांकडे लक्ष पुरवु शकतील. मी सुद्धा या योजनेत सहभागी आहे. ती राबवायला अनेक अडचणी आहेत त्यामुळे खुप संथगतीने ते चाल्लय. खुप मनुष्यबळाची गरज आहे ही एक अडचण. दुसरी मी शिक्षकांच्या एका शिबीराला सेवा देत होतो.
ते शिक्षक गुरुजींचे प्रवचण लिहुन घ्यायला पेन वही मागायचे. अनेक शिक्षक आपापसात बोलायचे. विनंती केल्यावर ते म्हणायचे आमचं कामच बोलायचं आहे आम्ही त्याशिवाय राहुच शकत नाही. काही सिरियसली करायचेही. जे दोघे वारंवार सांगुनही ऐकत नव्हते त्यांना मी सांगीतले की बाबांनो तुम्हाला शासनाला इथले कोर्स केलेले प्रमाणपत्र द्यावे लागणार आहे. तुम्ही नियम तोदल्यामुळे ते तुम्हाला देता येणार नाही.तर त्यातले एक शिक्षक मला म्हनाले असं काही करु नका तुमचे काय असतील ते पैसे मी देउन टाकेन मला प्रमाणपत्र द्या. शेवटच्या दिवशी मी त्यांना सहज विचारले की वारंवार सांगुनही तुम्ही मौन का तोडले तर त्या शिक्षकाने
दुसर्याकडे बोट दाखवले आनी म्हणाला मी नाही पण हाच माझ्याशी बोलायचा आता बोला. असो.
अनेकांना वाटते की काय फक्त डोळे मीटुन बसायचे आणि मग आनंदच आनंद हा केवळ भ्रम आहे. अस काही नाही, खुप कष्टदायी मार्ग आहे. साधनेत प्रगतीनंतर २-३ तास न हलता सहज बसता येतं, त्यावेळी खुपच सुखद संवेदनांचा अनुभव येतो. असे वाटते पोहोचलो. बुद्ध म्हणतात हा फक्त थांबा आहे पूढचा थांबा असा असा आहे. संपुर्ण मुक्ती मिळेपर्यंत थांबु नका.

शेवटच्या अवस्थेला बुद्धांनी शुन्य(निर्वाण) म्हनलय त्याचा अनुभव घ्या. जिथे काहीच उत्पन्न होत नाही काहीही नष्ट होत नाही. जे नेहमीच होते आनी राहील. ते अनंत आहे.माझ्या अल्पमतीप्रमाणे विज्ञानही म्हणतेय की मॅटर अस्तित्वात आहे तर अँटीमॅटरही असले पाहीजे. मला असे वातते ती हीच अवस्था असावी. अर्थातच या बद्दल चुकभुल असु शकते. अनेक संतांनी हे अनुभव घेतलेत उदा: कबीराच या अर्थाच दोहा आहे मुक्या माणसाने गुळ खाल्ला (लिहीता वाचता येत नाही तर तो काय सांगेल) आनी समोरचा काय समजणार.हाच वादाचा मुद्दा होतो.
माझ्या समजेप्रमाणे मी स्पष्टीकरण देण्याचा प्रयत्न केलाय. बाकी आपली मर्जी.