भाषा

अनेकदा इंग्रजी शब्दांचे अर्थ चटकन सापडत नाहीत. काहीवेळा अर्थ म्हणजे वाक्यच दिलेले असते. जसे की clone या शब्दाचे भाषांतर 'एकाच वंशाच्या आणि ज्या जन्मदात्या पेशीपासून संभोगरहित पुनरूत्पत्तीने निर्माण होऊन तिच्याशी वांशिक एकरूपता दाखवतात अशा पेशी' असे होते. त्याऐवजी चपखल अर्थ हवा असतो. खांडबहाले वरही सगळे शब्द असतातच असे नाही. काहीवेळा आपल्याला हव्या असलेल्या अर्थाचा शब्द सापडत नाही अशा शब्दविषयक मदतीसाठी व चर्चांसाठी हे पान बनवत आहे. या निमित्ताने एक शब्दसाठाही एकाच पानावर तयार होईल ही अपेक्षा आहेच!

मराठी मध्ये खालील शब्दांसाठी चपखल शब्द हवे आहेत
sensors
programmable
anthropomorphism

.

जवळ-जवळचे अर्थ असणारे अनेक शब्द आपण वापरत असतो. अर्थछटांमधला नेमका फरक नक्की करायला जावं, तर मात्र लोकांना विचारण्याखेरीज दुसरी मदत हाताशी नसते. माझ्या माहितीप्रमाणे असे जवळजवळचे अर्थ असणारे शब्द एकत्र देणारा आणि त्यांच्या अर्थछटांमधला फरक नोंदणारा कोश मराठीत नाही. (कुणाला ठाऊक असल्यास जरूर सांगा. मी आभारी असेन.) तो कोश निघायचा तेव्हा निघो, तोवर मला अशा अर्थछटांमधला फरक नक्की करण्याचं काम करणं आवडेल, कुणी करत असेल तर वाचायलाही आवडेल. तेवढ्याकरता हा धागा आहे.

इथे लिहिताना पाळायची पथ्यं:

१. शक्यतोवर शब्दाची जात (आणि जातीबरहुकूम लिंग, सामान्यरूप, अनेकवचन, अनियमित रूपं इत्यादी) नोंदावी.

मला प्रमाणलेखन पाळण्यात काहीही म्हणण्याजोग्या अडचणी येत नसल्या, तरी माझ्या मते मराठी प्रमाणलेखनाचे नियम अत्यंत गैरसोयीचे, अपुरे आणि संदिग्ध आहेत. त्यांच्यात विसंगती आहेत.

खरा संतापजनक भाग हा की, हे नियम पाळता येण्याकरता तुम्हांला फक्त मराठी भाषा नि हे नियम अवगत असणं पुरेसं नाही; तर संस्कृतही ठाऊक असणं क्रमप्राप्त आहे. शिवाय इतर भाषांतले शब्द लिहायचे झाल्यास त्या त्या भाषेतल्या उच्चारांची माहिती असणं आवश्यक आहे, असंही हे नियम सांगतात. हा कुठला न्याय आहे कुणास ठाऊक.

खालिल सहा वाक्ये पहा -
१. गुंजन खाना लायी है ।
२. गुंजन ने खाना लाया है ।
३. गुंजन खाना खायी है ।
४. गुंजन ने खाना खाया है ।

व
५. गुंजनने जेवण आणले आहे.
६. गुंजनने जेवण खाल्ले (केले) आहे.

पहिल्या चार हिंदी वाक्यांपैकी १ व ४ बरोबर आहेत. २ व ३ अर्थहिन आहेत. असे हिंदी लोकांच्या बर्‍यापैकी लोकांचे म्हणणे आढळले. पुढे जाऊन, इथे गुंजन एक मुलगी आहे म्हणून, 'गुंजन ने खाना लाया है।' म्हणणे म्हणजे तिला टॉमबॉइश म्हटल्यासारखे आहे असेही बर्‍याच लोकांचे म्हणणे होते.

मराठीत दोन्ही क्रियापदे (आणणे, खाणे) कर्मणी आहेत असे वाटते, हिंदीत मात्र असे आहे असे दिसत नाही. का ते मला आजपावेतो कळले नाही.

लहानपणी आपण सर्वांनीच 'च'ची भाषा वापरली असेल. मराठीवर आधारित असलेल्या अशा सांकेतिक भाषा अनेक आहेत, पण 'च'ची भाषा सर्वाधिक वापरली जात असावी. संदीप खरेने चक्क एक गाणंही केलेलं आहे या भाषेत.

संपादकः सदर धागा इथे हलवला आहे.
एखाद्या लेखनावर अश्या प्रकारची प्रतिक्रीया, त्याच लेखनाला प्रतिसाद या स्वरुपात द्यावी अशी अपेक्षा आहे.

एखादा वेगळा /अवांतर मुद्दा किंवा त्या चर्चेच्या अनुशंगाने समांतर चर्चा सुरू करतेवेळी वेगळ्या चर्चाप्रस्तावाचे स्वागत आहे