सध्या काय वाचताय? - भाग १३
बऱ्याचदा एखादे पुस्तक आवडते, वाचता वाचता त्याबद्दल थोडेफार सांगावेसे वाटते, पण सविस्तर समीक्षक लेख लिहायचा उत्साह किंवा वेळ नसतो. तरीही, अशा चर्चेने नवीन पुस्तकांची ओळख होते, दुसऱ्यांना ती शोधून काढावीशी वाटतात, आणि कोणी वाचून त्याबद्दल सविस्तर मत मांडल्यास नवीन चर्चेचा धागाही निघू शकतो. धागा जिवंत राहिला की प्रत्येक दोन-तीन दिवसांनी डोकावून नवीन प्रतिसाद वाचायला मजा येते. स्थळाच्या नियमांप्रमाणे चर्चेत भाग घेणाऱ्यांनी फक्त शीर्षक एवढेच न देता, पुस्तक-लेखाबद्दल एक-दोन का होईना ओळी लिहाव्यात अशी अपेक्षा आहे.
=========
सुट्टीत मनमुराद वाचन केलं. त्याबद्दल हळूहळू लिहीनच.
तूर्तास "अंधारवारी" हा हृषिकेश गुप्ते यांच्या कथासंग्रहाबद्दल. भयकथा लिहिणं अवघड काम असावं. ज्याला लेखक "भय" म्हणू पहातो आहे ते वाचकांनाही भयप्रद वाटलं तरच त्यात मजा. दुसरं असं की भयकथा (किंबहुना फँटसी हे जॉनरच) लेखकाने बांधलेल्या कल्पनाविश्वात उभं असतं. त्या कल्पनाविश्वाचं स्वतःचं असं काही लॉजिक असतं. लेखक त्याचं अति-निरूपण करायला गेला की कथा पसरट, कंटाळवाणी होते.
गुप्तेंनी हा समतोल नीट साधलेला आहे.
"गानू आजींची अंगाई" ही सर्वांत जमलेली कथा आहे. हिडीस, हिंस्त्र अंगाई म्हणणार्या गानू आजींच्या वर्णनाने पोटात खरीखुरी पाकपूक झाली. संग्रहातली शेवटची कथा "गोष्ट अजून संपली नाही" ही त्याखालोखाल आवडलेली, पण रूढार्थाने भयकथा नव्हे. या दोन्ही कथांवर कादंबर्या होऊ शकतील, इतकी वातावरणनिर्मिती झक्क झाली आहे.
+१. मलाही त्याच दोन गोष्टी
+१.
मलाही त्याच दोन गोष्टी आवडल्या.
शेवटची तर खूप भारी आहे.
२-३ महीन्या पूर्वी "Old Man
२-३ महीन्या पूर्वी "Old Man and the Sea" वाचले. अनेक वर्ष वाचायचे होते पण वाचले नव्हते. ज्या प्रमाणात त्याच्या बद्दल कौतुक ऐकले वाचले होते तसे मला वाटले नाही. असे अजुन कोणाला वाटले आहे का? की मला एका लिमिटच्या पुढचे कळत नाही?
अशीच फीलींग मला "A Streetcar named Desire" बघितल्यावर पण आली होती. म्हणजे चांगला आहे सिनेमा पण फार ग्रेट वगैरे वाटला नाही. ((खरे तर असेच फीलींग मला राशोमान बघितल्यावर पण आले होते, पण लोकलज्जेस्तव कशी कुठे बोलले नाही. इथे पीफ ला जाणारे बरेच दर्दी आहेत, त्यांच्याकडुन थोडा प्रकाश पडला तर माझ्या डोक्यात))
मला आत्ता स्टोरी आठवत नाही पण
मला आत्ता स्टोरी आठवत नाही पण इम्प्रेशन आठवते. "A Streetcar named Desire" अतिशय, खूप आवडलेला असल्याचे इम्प्रेशन आठवते.
मलाही ओल्ड -एवढे आवडले नाही.
मलाही ओल्ड -एवढे आवडले नाही.
२०१४ साली वाचलेली पुस्तकं
२०१४ साली वाचलेल्या पुस्तकांची यादी देतेय.
२०१४ सालचं वाचन सुरू झालं ते एका दमदार पुस्तकानं. मुग्धा कर्णिकने केलेला आयन रॅड या लेखिकेच्या 'अॅटलस श्रग्ड' या कादंबरीचा अनुवाद. घसघशीत पुस्तक. दीड महिना वाचलं सलग. मग तिचाच दुसरा अनुवाद लागोपाठ 'फाउण्टन हेड'. आणि एक पिल्लू पुस्तक अनुवादाचंच लोककथांचं... मालाकाइटची मंजुषा. या तीन अनुवादित पुस्तकांनंतर चौथंही पुस्तक अनुवादाचंच होतं. गणेश विसपुते या मित्राचं 'माय नेम इज रेड' हा विलक्षण अनुवाद. खिळवून ठेवणारा,
मालगुडी डेज हा मधुकर धर्मापूरकर यांचा अनुवादही वाचला.
या पाच अनुवादांनंतर ...
६. खिडक्या अर्ध्या उघड्या - गणेश मतकरी
७. वेडी सुमित्रा - डॉ. अरुण गद्रे
८. मी मलाच माहीत नाही - राजन खान
९. रिबोट -जी. के. ऐनापुरे
१०. मार्क इंग्लीस - संदीप श्रोत्री
ही पुस्तकं वाचली.
नंतर एका बालसाहित्यपुरस्कारासाठी परीक्षक होते तर ती ३१ पुस्तकं वाचली.
एका निवडीसाठी कवितासंग्रह आले होते, ते २४ कवितासंग्रह वाचले. ही एकूण ६५ पुस्तकं झाली.
भारतीय लेखिका मालिकेतली मी संपादित करीत असलेली पुस्तकं येताहेत, ते अनुवाद अनेकवेळा वाचावे-तपासावे लागतात. त्यातली महत्त्वाची वाचलेली ही :
६६. दुहेरी शाप ( दलित स्त्री आत्मचरित्र ) अनुवाद : उमा दादेगावकर
६७. अन्या ते अनन्या ( एका उद्योजक व लेखक असलेल्या स्त्रीचे आत्मचरित्र ) अनुवाद ळ अनिता जोशी.
६८. आगीशी खेळताना ( स्त्री -कार्यकर्त्यांनी मिळून लिहिलेली डायरी. ) प्रस्तावना : प्रा. श्रुती तांबे
६९. मध्यरात्रीनंतरचे तास ( जबरदस्त तमिळ कादंबरी ) ले. सलमा, अनुवाद सोनाली नवांगुळ
७०. जन्मसिद्ध अधिकार ( वादग्रस्त विषयावरची निराळी कादंबरी) ले. वासंती. अनु. सुनंदा भोसेकर
७१. फलानी ( आसामी कादंबरी.) अनुवाद : मेघना ढोके
७२. ती ग्रह आहे एक ( काल्पनिका कथासंग्रह. ) अनुवाद : सुमती जोशी
७३. जनरेशन १४ ( विज्ञान कादंबरी ) अनुवाद सुनेत्रा जोग
७४. जबदस्त मातृसत्ता ( कादंबरी ) ललिता गादगे
७५. परवेझ (हिंदुमुस्लीम दंगलींकडे पारशी पत्रकार स्त्रीच्या नजरेतून पाहून लिहिलेली कादंबरी ) अनुवाद : सुनंदा महाजन
काशीर प्रश्नाशी निगडित दोन पुस्तकं या मालिकेत आहेत :
७६. कैदी नं. १००; ( हे एका राजकीय कार्यकर्तीचे तिहार तुरुंगातील अनुभव)
आणि दुसरे :
७७. हे तो शांततेचे बोलणे;( उर्वशी बुटालिया यांनी संपादित केलेल्या काश्मिरी स्त्रियांच्या अनुभवांचा दस्तावेज ); अनुवाद : बिपिन कार्यकर्ते
याखेरीज काही नव्या-जुन्या कवींचे कवितासंग्रह वाचले :
७८. प्रणव सखदेव, ७९. वैभव जोशी, ८०. वैभव छाया, ८१. राधा भावे.
माझ्या मामांचा ( सुभाष वसेकर ) एक बालकवितासंग्रह आलाय तो वाचला... ८२. शंखशिंपले.
यानंतरच्या टप्प्यात पुढील पुस्तकं वाचली :
८३. गावगाडा, शतकानंतर; अनिल पाटील, मनोविकास प्रकाशन
८४. शिवकालीन स्त्रियांच्या अधिकारकक्षा; नीलिमा भावे, पॉप्युलर प्रकाशन
८५. स्त्रीमुक्तीचा आत्मस्वर : मराठी संत कवयित्रींची मुक्तिसंकल्पना आणि स्त्री-मुक्ती; तारा भवाळकर; लोकवाड्मयगृह
८६. महाराष्ट्रातील स्त्री चळवळीचा मागोवा; संपादक मेधा नानिवडेकर; प्रतिमा प्रकाशन
८७. / ८८./ ८९. म. सु. पाटील यांची तीन पुस्तकं : कवितेचा रूपशोध ( शब्दालय ), सर्जनप्रेरणा आणि कवित्वशोध ( मौज ), साहित्याचे सामाजिक व सांस्कृतिक अनुबंध ( शब्दालय )
९०. कवितेचा शोध; वसंत पाटणकर, मौज
९१. कवितेसमक्ष; चंद्रकांत पाटील, साकेत
९२. शततारका; ( गेल्या आठ दशकांमधील स्त्री लिखित काव्याचे संकलन ) संकलक गीतांजली जोशी, अपर्णा चितळे; प्रस्तावना : डॉ. सुधीर रसाळ; कमला नारायण प्रकाशन
९३. स्त्रियांचे नाते : जमीन आणि पाण्याशी; छाया दातार; प्रतिमा प्रकाशन
९४. महानुभाव साहित्य : शोधसंचार; डॉ. अविनाश आवलगावकर; प्रतिमा प्रकाशन
९५. स्त्रीप्रश्नाची वाटचाल : परिवर्तनाच्या दिशेने; डॉ. विद्युत भागवत; प्रतिमा प्रकाशन
९६. एक आझाद इसम; अमन सेठी; अनुवाद : अवधूत डोंगरे; समकालीन प्रकाशन
९७. शिक्षणाचे मराठी माध्यम : अनुभव आणि अस्वस्थ वर्तमान; मराठी अभ्यास केंद्र
९८. ९९. १००. संजय पवारची तीन नाटकं : आम्ही जातो आमुच्या गावा ( नीलकंठ प्रकाशन), ४७ ए.के.४७ ( सृजन प्रकाशन), गाईच्या शापानं (नीलकंठ प्रकाशन )
१०१. द सेकंड सेक्स; अनुवाद : करुणा गोखले; पद्मगंधा प्रकाशन
१०२. कोंडी आदिवासींची आणि नक्षलवाद्यांची; हेमंत कर्णिक; मनोविकास प्रकाशन
१०३. / १०४. अवधूत डोंगरे यांच्या दोन कादंबर्या : स्वतःला फालतू समजण्याची गोष्ट ( अक्षरमानव ), एका लेखकाचे तीन संदर्भ ( प्रफुल्लता प्रकाशन )
१०५. आपले वृक्ष ( भाग १ ); श्री. द. महाजन
याखेरीज संस्कृतिकोशाचे खंड ४ व ५ सलग पूर्ण वाचले. यांचे पुनर्मुद्रण झाले पाहिजे किंवा विश्वकोशाप्रमाणे ते जालावर तरी उपलब्ध करून दिले गेले पाहिजेत. आता बाकी खंडही मिळवले आहेत आणि येत्या वर्षात वाचायचे आहेत. जुन्या कोशांमधल्या नोंदी अकारविल्हे असल्याने विषयांतर होत वाचल्या जातात, त्यात वेगळीच गंमत वाटते. असो.
खेरीज काही हिंदी पुस्तकं वाचली. त्याबाबत नंतर सांगेन.
काय करू आता धरूनियां भीड
नि:शंक हे तोंड वाजविलें
नव्हे जगीं कोणी मुकियाचा जाण
सार्थक लाजोनि नव्हे हित
यादीबरोबरच टिप्पणी असती तर..
यादीबरोबरच टिप्पणी असती तर..
==================
भूतकाळातील आस्वल्य.
खिडक्या अर्ध्या उघड्या
या पुस्तकाबाबत ही प्रतिक्रिया लिहिली होती :
‘खिडक्या अर्ध्या उघड्या’ ही गणेश मतकरी यांची कादंबरी नुकतीच वाचून पूर्ण केली. ‘संपवली’ हे क्रियापद काही कादंबर्यांबाबत वापरता येत नाही, ‘फडशा पाडणे’ हे तर लांबचे; हे क्वचितच घडतं, त्यामुळे ‘पूर्ण केली’ या शेवटाचं अप्रुप.
यातले तीन तुकडे मी पूर्वी वाचले होते, ते अनुभव या मासिकात प्रकाशित झाले होते तेव्हाच. त्यावेळी त्या सुट्या तुकड्यांचं इम्प्रेशनदेखील खूप चांगलं होतं. तेवढ्यात दोन गोष्टी आवडल्या होत्या, त्यातली एक म्हणजे ‘आर्किटेक्ट’ लोकांचं जगणं-वागणं-विचार करणं हे मराठीसाठी नवं क्षेत्र असल्याने त्या विषयातलं कुतूहल भागवणारं बरंच काही त्यात दिसेल असा अंदाज बांधता येणारी झलक त्या तुकड्यांमधून मिळाली होती. त्यात वेगवेगळे निवेदक होते आणि त्यातला एक अगदी कुमारवयीन मुलगा होता. आजच्या पिढीतल्या मुलाचं भावविश्व, तेही मराठी वाचकाला काहीशा दुराव्याच्या, अनोळखी – म्हणून किंचित तिरस्कार वाटणार्या आर्थिक स्तरातल्या मुलाचं चित्रण मला आकर्षक वाटलं होतं. एक कार्यक्षेत्र घेऊन तेच ‘विषय’ बनवून त्यातली माणसं सोंगट्यांसारखी खेळवणं, त्यातल्याच घडामोडींचा एक खेळ तमाम डावपेचांसह रंगवणं निश्चितच इंटरेस्टींग होतं आणि लेखक म्हणून आव्हानास्पदही. हे आव्हान गणेश कसं पेलवतोय, याचं कुतूहल मनात होतंच.
पूर्वी मासिकांमध्ये क्रमशः छापल्या जाणार्या ‘धारावाहिक’ कादंबर्या असत. सैल मनोरंजन असे. ती जागा पुढे टीव्हीवरच्या मालिकांनी घेतली. ‘पुढे काय होणार याची उत्सुकता टिकवून ठेवणे’ हे त्या रचनेतलं मुख्य कौशल्य असे. नंतरच्या काळात मासिकांची स्वरूपं बदलत गेली आणि लेखनाचीही. त्यामुळे मालिका पद्धतीनं येणारी ही कादंबरी जुन्या धारावाहिकांप्रमाणे नसणार हे जाहीर होतं आणि त्यात वेगळं काय असणार आहे, याचं कुतूहलही होतं. यात एकूण १० तुकडे आहेत आणि त्यातले शेवटचा एक वगळता बाकी ९ हे स्वतंत्रपणे एखादी कथा म्हणूनही वाचता येतील असे आहेत, हे यातलं वेगळेपण आहे, हे आता सलग पुस्तक वाचताना जाणवलं.
मला या कादंबरीतलं मुख्य बलस्थान जाणवलं, ते तिच्या वर्तमानात राहण्यात! इतकी वर्तमानात राहणारी कोणतीही लहान व मोठी कादंबरी मी आजवर वाचलेली नाहीये. म्हणजे अगदी शेवटच्या तुकड्यात काळ दोन वर्षांनी पुढे सरकला आहे हे जाणवतं आणि भूतकाळातल्या आठवणींचे अगदी लहान अंश त्यात येतात. तरीही आपण जिथं उभे आहोत तिथून अजिबातच इतरत्र सरकत नाही. हे सगळं ‘आत्ता, या क्षणी’ घडतं आहे आणि घडतानाच ते त्यात घटितात सहभागी असलेल्यांपैकी कुणीतरी एक आपल्याला सांगतं आहे, असं वाटत राहतं. भूतकाळाचे संदर्भ जितके फिजूल वाटतात, तितकाच भविष्याचा फार जास्त पल्ल्याचा विचार करत बसणंदेखील नव्या पिढीला फिजूलच वाटतं. हा फिजूलपणा त्यांना वर्तमानात पूर्णांशाने व नीटपणे जगू देतो, त्यांना ‘आज’ निखळपणे उपभोगू देतो. हे बदलत्या काळातलं विलक्षण असं काळाचं भान गणेशने अत्यंत प्रभावीपणे टिपलेलं आहे.
वर्तमानात असण्यासोबतच ‘समकालीन’ असणंही जोडून आलेलं आहे. ‘समकाल’ ही आपल्या देशात, देशातल्या कोणत्याही भाषेत ‘एक निश्चित’ अशी गोष्ट नाहीये. एकाच काळात आपण अनेक काळ जगत असतो. प्रत्येक शहर, गाव, महानगर, खेडी, आदिवासी वस्त्या सगळं वेगवेगळ्या काळांमध्ये आपल्याला नेत राहतं. त्या त्या काळाचे फायदे-तोटे सर्वत्र दिसत असतात. त्यामुळे अनेक काळ जगणार्या देशातल्या महानगरामधला समकाल नोंदवणं, ही सोपी गोष्ट निश्चितच नव्हे. सुरुवातीचा साधारण अर्धा भाग वाचताना आपल्याला उच्चतेकडे झुकणारा उच्च मध्यम वर्गच प्रामुख्याने दिसत राहतो. अशी चित्रणं येतात तेव्हा अशा घरांमधल्या कामकरी वर्गाच्या ( मोलकरीण, वॉचमन, ड्रायव्हर इ. ) चित्रणाने त्यात थोडा कॉन्ट्रास्ट आणण्याचा प्रयत्न अनेक लेखक करतात. आर्थिक संपन्नतेचं चित्रण करताना येणार्या काहीशा अपराधभावातून हे होत असावं. कारण या वर्गातले लेखक मराठीत जवळपास नाहीतच. त्यामुळे चित्रणात काल्पनिकता तरी असते किंवा काहीसा उपरेपणा तरी असतो. आपल्या शिक्षणाचा व कामाच्या निमित्ताने हा वर्ग जवळून पाहिलेला असल्याने गणेशला हे दोष सहज टाळता आलेले आहेत. एकाच वर्गाचं चित्रण करण्याचा एकसूरीपणा त्याने एन.जी.ओ.मध्ये काम करणार्या व्यक्तींचं आणि त्यांच्या निमित्तानं झोपडपट्टीचंही दर्शन घडवून टाळलेला आहे… जो कादंबरीच्या नाट्यालाही पूरक ठरतो आणि त्याचा गडदपणा या चित्रात खोली आणणारादेखील ठरतो. फक्त हा नेमका भाग काहीसा आटोपशीर केलेला, अगदी उरकला आहे असा वाटायला लावणारादेखील ठरतो. दहा तुकड्यांमध्ये लेखन पूर्ण करायचं हे मनाशी नकळत ठरवलेलं गणित आणि मासिकामध्ये छापण्याचा मजकूर कमी शब्दसंख्येचा असावा याचंही नकळत असलेलं दडपण हे याचं कारण असावं. त्यामुळे त्यावेळी असं घडलं असलं तरी नंतर पुस्तक छापायचं आहे म्हटल्यावर या काही तुकड्यांचं पुनर्लेखन करणं आवश्यक होतं. मात्र ज्या मासिकाने हा मजकूर छापला, त्यांनीच ते प्रकाशित केलेलं असल्याने त्यावर ‘पुस्तकाच्या संपादकां’नी काही काम केलं की नाही माहीत नाही; मुळात तिथं असे वेगळे संपादक आहेत की नाही, याचीही काही कल्पना नाही. हा संशय येण्याचं अजून एक कारण आहे, जे शेवटी मांडणार आहेच.
या कादंबरीचं दुसरं वैशिष्ट्य म्हणजे लेखकाचं लिंगातीत आणि वयातीत असणं. एक लेखक म्हणून त्याबाबत गणेशचा कुणाही लेखकाला स्वाभाविक हेवा वाटावा. सानिका, जोशीकाकू, नीता अशी पात्रं रंगवताना कुठंही तो स्त्री नाही, असं जाणवत नाही आणि पुरुषपात्रांमध्येही ‘खास पुरुषी’ असण्याच्या क्षमता व मर्यादा पुरुष लेखकांमध्ये जाणवत राहतात लेखनात अस्तरासारख्या… त्याही इथं जाणवत नाहीत. तेच वयाबाबतही म्हणता येईल. १२-१३ वयाच्या मुलाचं पात्र रंगवणं एकवेळ ते सारं भूतकाळात अनुभवलेलं असल्याने सोपं असतं म्हणावं, तर वृद्ध जोशीकाकूंनाही तो त्याच ताकदीनं रंगवतो.
त्यात कुठंही हळवा, भावव्याकूळ, सणकी, काव्यात्म टोन प्रसंगात वा भाषेतही दिसत नाही; उलट एक चांगली विचारी संवेदनशीलता दिसते, जी प्रगल्भतेचं लक्षण मानता येईल.
मुंबईच्या दर्शनामुळे ही कादंबरी वाचताना थोडीबहुत अरुण साधू यांच्या ‘मुंबई दिनांक’ व ‘झिपर्या’ची आठवण झाली, तरी पत्रकाराच्या नजरेची मर्यादा ‘खिडक्या अर्ध्या उघड्या…’ला नाही; त्यामुळे साधूंशी तुलना करावीशी वाटली, तरी हे लेखन साधूंच्या लेखनाहून अनेक तर्हांनी निश्चितच निराळं आहे.
गणेश फार तपशीलांमध्ये शिरत नाही, ही काहीशी उणीव वाटते. कादंबरीसारख्या फॉर्ममध्ये तपशीलांना जागा असतेच आणि जे थोडके तपशील त्यानं टिपले आहेत, त्यावरून पुढच्या काळात हे त्याचं सामर्थ्यस्थान ठरू शकतं.
आता हा कथासंग्रह की ही कादंबरी, यावर मतभिन्नता आहे. पण ‘अनेक केंद्रं असणं’ हे कादंबरीचं साधंसोपं वैशिष्ट्य मानलं, तर ही कादंबरीच आहे असं ठामपणे म्हणता येईल. ‘जोडलेले तुकडे’ अशी याची रचना अजिबात वाटत नाही. शीर्षकातलं खिडक्यांचं प्रतीक त्यासाठी समर्पक आहे. जोडलेल्या असतात त्या भिंती आणि खिडक्या असतात त्या त्या भिंतींमध्ये, इतका साधा विचार करून ते दृश्य डोळ्यांसमोर आणलं तरी हे कळून जातं. अंधारात भिंती दिसत नाहीत आणि प्रकाशित असलेल्या खिडक्या तेवढ्या दिसत राहतात इतकं हे साधं गणित आहे. खिडक्यांमधून दिसलं तेवढंच पाहायचं म्हटल्यावर लेखक वाचकाला स्पूनफिडिंग करणार नाही, हे स्पष्ट होतं आणि मधल्या जागा वाचकानं आपल्या कल्पनाशक्तीनं भरून काढाव्यात असंही सूचित केलं जातं.
तरीही खिडक्यांमधून जे दाखवलं गेलं आहे, ते उत्तरार्धात जास्तच गतिमान होतं आणि वाहनातून जाताना एखाद्या खिडकीतलं दृश्य काही क्षण दिसावं आणि ते अपुरं पाहिल्याची चुटपूट लागावी तसं होतं. ही गती पूर्वाधाच्या गतीहून निराळी असल्याने खटकते. आधीपासूनच तो वेग असता तर हे जाणवलं नसतं.
०००
आशयाबाबत लिहावं इतका महत्त्वाचा तो आहेच. पण इथं मी परीक्षण नव्हे, तर प्रतिक्रिया म्हणून लिहायला बसले आणि तीच इतकी लांबत गेली. तर हा भाग मी राखून ठेवते आणि पुन्हा वेळेची सवलत मिळताच इथं येऊन तेही लिहिते. क्वचितच एखाद्या पुस्तकाविषयी इतकं भरभरून लिहावं असं वाटतं. आणि ब्लॉगवर लिहीत असल्याने ही सवलत घेऊ शकते आहे.
०००
आता एक मुख्य दोष शेवटाकडे सांगते. तो लेखकाचा नसून प्रकाशकांचा आहे.
या पुस्तकाची निर्मिती ही बी ग्रेडची आहे. पुस्तक या दृष्टीनं मासिकातल्या मजकुराचं संपादन झालं नाही, हा एक मुद्दा आहेच, पण बाह्यरूपही निकृष्ट आहे. मुखपृष्ठ तुलनेत बरं आहे, पण पुस्तक उघडून मांडणी पाहताच मी वैतागले. त्याची कारणं अशी :
१. मजकुराची अलायमेंट ‘जस्टीफाय’ हवी होती, लेफ्ट नको. त्यामुळे मजकूर एका बाजूने झिगझॅग दिसत राहतो आणि दोन वा तीन कॉलमी मासिकात ते खपून गेलं, तरी पुस्तकात अत्यंत वाईट दिसतं.
२. प्रत्येक परिच्छेदानंतर जी स्पेस टाकलेली आहे, ती जरा जास्तच आहे. मुळात पुस्तकात अशा स्पेसची गरजच नसते. ती सतत लय मोडते. जिथं काही परिच्छेदांनंतर ‘एका ओळी’चं अंतर पुस्तकात टाकलं जातं ते या अंतरामुळे पावणेदोन ओळींचं बनतं.
३. नवा निवेदन सुरू होतो त्याच्या आधीची बुलेट पहिल्या कथेत पहिल्यांदा येते ती पानाच्या शेवटी, कोपर्यात. ती बुलेट चांगली आहे, पण चुकीच्या जागी प्लेस केल्यानं दिसतच नाही. आणि एकदम नवा निवेदन असल्याचं काही ओळी वाचल्यावर ध्यानात येऊन दचकायला होतं. मी हा मजकूर आधी वाचलेला होता, म्हणून फार चरफडले नाही, पण इतर वाचकांना पुन्हा मागे जाऊन वळून पाहावे लागत असणार. पुढील प्रकरणांच्या शेवटीही ही बुलेट वापरली आहे. ते मुळात एक रिडक्शन केलेलं इलस्ट्रेशन आहे आणि इलस्ट्रेशन बुलेट म्हणून वापरायचं असतं, तेव्हा ते एकरेषीय असेल तरच इतक्या रिडक्शनमुळे दिसतं किंवा बरं दिसू शकतं. ( असं एक सुरेख रेखाटन ‘राहीच्या स्वप्नाची गोष्ट’ या भारत सासणे यांच्या कादंबरीत फार समर्थपणे वापरलं गेलं आहे. संदर्भ म्हणून ते जरूर पाहावं.)
४. एक रेखाटन ( !) कादंबरीत दोनदा वापरलं आहे, ते मासिकातही सुमार वाटावं असं आहे, पुस्तकात ते असणं तर चिडचिड करायला लावतं. ते जिथं दुसर्यांदा वापरलं आहे, तिथला उजव्या पानावरचा मजकूर वाचताना ते इतकं डिस्टर्ब करत होतं की अखेर तिथं एक पांढरा कोरा कागद ठेवून मी पुढचा भाग वाचला. इतका बालीशपणा एखाद्या गंभीर कादंबरीबाबत करणं योग्य आहे का?
हे सगळं का झालं असावं, याचा थोडा विचार मी करून पाहिला.
प्रकाश आमटे यांच्या आत्मचरित्राबाबतही अशा गोष्टी खटकल्या होत्या. मग मी समकालीन प्रकाशनाची इतर पुस्तकंही घरात होती, ती काढून पाहिली. तेव्हा जाणवलं की साप्ताहिकं / मासिकं छापणारी लोक पुस्तकं छापायला लागतात, तेव्हा असे गोंधळ हमखास होतात. मजकुरावरही त्याचा विपरित परिणाम होतो, तर मग मांडणीचं काय? पुस्तकांची कामं बघणारी संपादक विभागातली माणसं तरी त्यांनी मासिकवाली, टिपिकल जर्नॅलिझम केलेली घेऊ नयेत… ती निराळीच हवीत. त्याचप्रमाणे चित्रकारही मासिकं, वृत्तपत्रं यांच्या मांडणीच्या चौकटीत अडकलेले नकोत. तो प्रभाव पुस्तकांवर कळत-नकळत पडतोच आणि दर्जा उणावतो. समकालीनचे विषय चांगले असतात, पण या गोष्टींमुळे पुस्तकांचा दर्जा आशय व निर्मिती या दोन्हीबाबत काहीसा घसरतो, कमकुवत होतो.
काय करू आता धरूनियां भीड
नि:शंक हे तोंड वाजविलें
नव्हे जगीं कोणी मुकियाचा जाण
सार्थक लाजोनि नव्हे हित
अशी चित्रणं येतात तेव्हा अशा
मतकरींनी उच्चभ्रू समाजाबरोबर झोपडपट्टी दाखवली तरी तो अपराधीभाव का नाही?
********
It is better to have questions which don't have answers, than having answers which cannot be questioned.
ही अजून एक प्रतिक्रिया लिहिलेली होती, तीच पुन्हा...
सध्या गेले काही दिवस मुग्धा कर्णिक यांनी अनुवादित केलेलं आयन रँड या लेखिकेचं ‘अॅटलास श्रग्ग्ड’ हे पुस्तक वाचते आहे. मोठ्या आकाराच्या ११७९ पानांचं हे पुस्तक. हे राक्षसी आवाक्याचं काम ही बाई तीन वर्षं करत होती, त्याबद्दल तिच्या चिकाटीला प्रथम दंडवत. कथांमध्ये पाणी घालून फुळवणी बारक्या कादंबर्यांची सवय झालेल्या अनेक प्रकाशकांनी हा अनुवाद नाकारला, पण अखेरीस तो छापला डायमंड प्रकाशनाने… त्याबद्दल डायमंडच्या निलेश पाष्टे यांचे आभार. यानंतर या बाईनं याच लेखिकेचं ‘फाउंटनहेड’ही मराठीत आणलंय आणि तेही डायमंडनेच प्रकाशित केलंय. जिगर लागते राव अशा पुस्तकांचं काम करायला…
हे मी आजवर वाचलेल्या अनुवादांमधलं दुसरं उत्कृष्ट पुस्तक. पहिलं राम पटवर्धन यांचं पाडस. मुग्धाचा हा अनुवाद उत्कृष्ट का? किंवा ती मला एक अस्सल अनुवादक का वाटतेय याची काही ठोस कारणं आहेत. ( श्रेष्ठ म्हणण्याची घाई मी एका पुस्तकात करणार नाही, पण अस्सलपणा जाणवतोच. )
अस्सलपणाचं एक लक्षण म्हणजे एखाद्या संदर्भात तो संदर्भच आपल्याकडे नसल्याने नवे शब्द घडवावे लागतात आणि ते आपल्या संस्कृतीत घोळवलेलेही नको, पण आपले वाटतील असे हवे असतात. असे नवे शब्द व क्रियापदं मला पुस्तकात सापडताहेत.
मुग्धाचा शब्दसंग्रह अमाप आहे आणि शब्दस्मृती विलक्षण आहे, त्यामुळे कालबाह्य झालेले शब्द, फारसे वापरात न राहिलेले उत्कृष्ट वेचक शब्द, साहित्यात – विशेषतः कवितेत येऊन जाणारे काही विशेष देखणे शब्द ती अत्यंत सहज वापरते. एखादाच ठळक दागिणा घातला की तो लक्ष वेधून घेतो तसं या शब्दाने होतं. साधेपणाही दिसतो आणि आकर्षकही वाटतं, अशी गंमत त्यामुळे भाषेत येते.
कुठेही अडखळायला न होता सहज प्रवाही अनुवाद झाला आहे हे तिसरं वैशिष्ट्य. मोठं काम बैठक मारून नेटानं पूर्ण करणं हे चौथं.
अगदी प्रत्येक शीर्षकही काळजीपूर्वक वाचावं इतकं सुरेख आहे. शब्दाला शब्द न ठेवता इतका नजाकतीनं अनुवाद केलाय की आपोआप दाद निघून जाते तोंडातून… नकळत मान डोलावली जाते आणि शब्दसुख चेहर्यावर उमटतं.
हे पुस्तक वाचताना वाटत होतं की इतकं नितळ, स्वच्छ लिहिता आलं पाहिजे आणि तशा अनुकूलता मुलींना मिळायला आपल्याकडे अजून किती काळ जाणार आहे माहीत नाही. बिचकत लिहिणं किंवा धुसर लिहिणं असंच होतं बायकांकडून. किंवा मग गद्यातही काव्यात्म भाषा वापरायची सोयीस्कर म्हणून. ( ती कधी शैलीच असू शकते, पण ते निराळं. ) बैठकीची कामं तर कमीच दिसतात.
पंचेचाळिशीनंतर, एकटी व स्वतंत्र राहताना मी काही गोष्टी जेमतेम लिहू शकतेय आणि त्यावरही ढीगभर आक्षेप, शिव्याशाप ऐकावे लागतात. आता मी या सगळ्या प्रतिक्रियांना फाट्यावर मारायला शिकलेय, पण सुरुवातीच्या काळात प्रतिक्रियांच्या भयाने किती उर्जा वाया गेली असेल.
मुळात आपले स्वतःचे विचार काय आहेत, मतं काय आहेत, आपल्याला नेमकं काय म्हणायचं आहे आणि ते कसं म्हणायचं हे समजून घेण्यातच वेळ जातो आणि एकेक समजू लागलं की त्यानं आपण आधी स्वतःच दचकू लागतो, हा माझातरी अनुभव. या अनुभवातून काहीजणी एकदम बंडखोर किंवा कडवट होऊन काहीतरी टोकाचं लिहू लागतात… आणि जगत मात्र वेगळ्या असतात. ही कादंबरी वाचताना सुरुवातीला ‘भाषिक शैलीदारपणाचा अभाव’ जाणवत होता, पण दुसर्या बाजूने तसा अभाव असणंच सुसंगत वाटत होतं घटनांशी व त्यातल्या विचारांशी. पण पुढे सरकत गेले तेव्हा त्यातल्या अनेक गमती ध्यानात येऊ लागल्या की लेखक म्हणून या क्लृप्त्या किती मस्त वापरल्या आहेत. उदा. काहीवेळा संवाद दोन माणसं करत असली तरी दुसरा दुय्यम असतो तेव्हा त्याचे संवाद घेतलेच नाहीत. एकटाच बोलतोय असं वाटतं, पण त्या बोलण्यातूनच दुसर्याचा तुटक संवाद समजतो व ही ‘स्वगतं’ कंटाळवाणी होत नाहीत. त्यात नाट्य निर्माण होतं.
हे पसरलेलं असलं तरी पसरट वाटत नाही हे वैशिष्ट्यच. पाल्हाळ नाहीच कुठे. तिचीच प्रतिमा वापरायची तर अवाढव्य यंत्रांनी भरलेला कारखाना आहे तो…! सगळं अचूक व जागच्या जागी. गती असलेलं.
वाचताना मी अधूनमधून मुग्धाशी फोनवर बोलत राहिले, कधी मेसेजेसमधून, तर कधी इमेलने. पुस्तक एका टप्प्यावर आलं तेव्हा लेखिकेविषयीही कुतूहल वाटू लागलं, तेव्हा विचारलं तर मुग्धानं एक फार चांगला मुद्दा लिहिला. तो असा -
“… पुढे ती खूपच अधिकारशाही व्यक्तिमत्वाची झाली, कल्टफिगर होण्याचा प्रयत्न केला वगैरे म्हणतात. त्यात प्रवाद जास्त आहेत. मला तिचं चरित्र वगैरे वाचायची इच्छा होत नाही. कारण तिने काय मांडलं हे महत्त्वाचं. ती कशी वागली, तिने काय लफडी केली, ती कुणाशी वाईट वागली वगैरे जाणून घेणं अनावश्यक वाटतं मला. पण तिने स्वतःचं तत्वज्ञान नेहमीच सुसंगतपणे मांडलं. आणि ललित पध्दतीने मांडलं हेच मला पुरेसं वाटतं. पण आपण भक्त असल्याचा आरोपही मला नकोसा वाटेल. वागली असेलही ती वाईट. असेलही ती अधिकारशाही व्यक्तित्वाची. असं म्हणून मी सोडून देतो. आयन रँड या व्यक्तीच्या वैयक्तिक जीवनाशी माझा काय संबंध…
लोक तसे स्त्रीबद्दल काहीही बोलतात. इतकी यशस्वी, जिचं तत्वज्ञान अर्ध्या अमेरिकेने डोक्यावर घेतलं, इतक्या भाषांत तिच्या पुस्तकांचे अनुवाद झाले… तिच्याबद्दल काहीबाही बोलतीलच की. म्हणून मी लक्ष देत नाही. त्यांच्या म्हणण्यात काही अंश सत्याचा असेलही म्हणून मी सोडून देते.”
तर मित्रहो, पुस्तक विकत घ्या, संग्रही ठेवा, वाचा आणि इतरांनाही वाचायला द्या… भेट द्यायलाही उत्तम पुस्तक!
काय करू आता धरूनियां भीड
नि:शंक हे तोंड वाजविलें
नव्हे जगीं कोणी मुकियाचा जाण
सार्थक लाजोनि नव्हे हित
एकदोन शब्द
असे नवे शब्द किंवा वापरात न राहिलेल्या शब्दांची उदाहरणे दिल्यास वाचायला आवडतील.
हे पुस्तक वाचताना वाटत होतं
@ कविता - ह्या सर्वात स्त्री पुरुष भेद आणायचा काही कारण आहे असे मला वाटत नाही. नितळ आणि स्वच्छ लिहीण्यासाठी आधी तुमच्या मनातले विचार अतिशय नितळ आणी स्वच्छ आणि स्वताला ठामपणे पटलेले असावे लागतात. तुमच्या मते आपल्याकडच्या पुरुषांना "तशी" अनुकुलता आहे पण मग कोणी पुरुषाला रँड इतके नितळ आणि स्वच्छ लिहीता आले का?
माझ्या वैयक्तीक मते - आयन रँड ची दोन्ही पुस्तकातील विचार ( जे बर्याच वेळेला संवादातुन येतात ) आहेत ते महत्वाचे आणि वेगळे आहेत. पण कादंबरीची कथावस्तू म्हणुन, आणि ती खुलवणे ह्या गोष्टी फार चांगल्या नाहीयेत. ही पुस्तके म्हणजे एक तत्वज्ञान मांडण्यासाठी त्याला कथेची जोड दिल्या सारखे आहे.
+१
सहमत.
मुद्दा बरोबरच आहे
टिप्पणी लिहायला हवी, हा मुद्दा बरोबरच आहे. मी वाचत असताना समांतर काही नोंदीही केल्या आहेत त्या त्या वेळी. पण ते सगळं लिहून काढणं अजून जुळवता आलेलं नाहीये.
समीक्षेची पुस्तकं मी सध्या एक संशोधन करतेय त्यासाठी वाचतेय. पण त्यातले ज्यावर काही आवर्जून लिहावे असे एक वसंत पाटणकर यांचेच आहे. मुळात ते समजून घ्यायला अवघड जात असल्याने अजून एक-दोन वाचने होतील; मग त्याविषयी जरूर लिहीन.
सगळी यादी देण्याचा हेतू या विषयांमध्ये ज्यांना काही वाचण्याची उत्सुकता आहे, त्यांच्या नजरेखालून ही नावं तरी किमान जावीत इतकाच होता. कारण लहान प्रकाशकांनी प्रकाशित केलेली काही पुस्तकं वाचकांपर्यंती सहजी पोहोचत नाहीत.
काय करू आता धरूनियां भीड
नि:शंक हे तोंड वाजविलें
नव्हे जगीं कोणी मुकियाचा जाण
सार्थक लाजोनि नव्हे हित
मग त्याविषयी जरूर लिहीन.
जरुर लिहा. धन्यवाद.
आभार
आभार ही लिस्ट येथे दिल्याबद्दल.
खेरीज काही हिंदी पुस्तकं
वाट पहात आहे...
आधी रोटी खाएंगे, इंदिरा को जिताएंगे !
ही काही पुस्तकं...
१. 'रागदरबारी' ( श्रीलाल शुक्ल ) ही जुनी कादंबरी पुन्हा एकदा वाचली. यातला उपरोध अवर्णनीय आहे.
२. 'रात पश्मीने की' हा गुलजार यांचा कवितासंग्रह.
३. 'नमक स्वादानुसार' ही निखिल सचन या लेखकाची बालपणाविषयीची कादंबरी वाचली. लहान आहे आकाराने. विशेष आवडली नाही. पण बेस्टसेलर आहे हिंदीतली, म्हणून वाचून पाहिली.
४. भीष्म सहानींची 'तमस' वाचायची राहिली होती. या कादंबरीवर पूर्वी एक मालिकाही झाली होती. ती फार प्रभावी होती. त्यामुळे वाचण्याची उत्सुकता होती. भारून टाकणारी भाषा आहे. वाचावंच असं हे पुस्तक.
५. 'क्याप' नावाची मनोहर श्याम जोशी यांची एक अफलातून कादंबरी आहे. ती अजून पूर्ण वाचून झालेली नाहीये, वाचन सुरू आहे.
६. राजेश जोशी नावाचे भोपाळचे एक कवी आहेत. त्यांचा 'दो पंक्तींयोंके बीच' हा कवितासंग्रह वाचला.
७ हिंदीतल्या काही वाड्मयीन मासिकांचं मी नियमित वाचन करते. 'जलसा'सारखी काही मासिकं पुस्तकाच्याच आकारात निघतात आणि संग्राह्यही असतात. 'वागर्थ' नावाचं एक मासिकही अत्यंत वाचनीय आहे. लेखनातले अनेक नवे फॉर्म इथं आढळतात, जे मराठीत नाहीत. किंवा फॉर्मलेस लेखनही बरंच असतं. एकही अंक अद्याप रद्दीत टाकावा वाटलेला नाहीये.
काय करू आता धरूनियां भीड
नि:शंक हे तोंड वाजविलें
नव्हे जगीं कोणी मुकियाचा जाण
सार्थक लाजोनि नव्हे हित
यातली राग दरबारी वाचली
यातली राग दरबारी वाचली आहे.
पण तीही एकाने 'खूप भारी आहे. वाचच' असं म्हणत भेट दिली तेव्हा वाचली. इन-जनरल हिंदी वाचायला फार बोर होतं. मराठी आणि इंग्रजीच्या तुलनेत वेळही जास्तं लागतो वाचायला. एकदा सूरज का सातवा घोडा हे वाचायला घेतलं होतं. पहिल्या पानावरच अमूमन, तरजीह, चस्पाँ असले शब्द पाहून नाद सोडून दिला. त्याऐवजी सिनेमा पाहिला.
आधी रोटी खाएंगे, इंदिरा को जिताएंगे !
अबब एवढेच म्हणतो आता कविता
अबब एवढेच म्हणतो आता कविता महाजन यांनी मागच्या वर्षी वाचलेल्या पुस्तकांना/यादीला.
गानू आजीची अंगाई
+१
मराठीतल्या उत्तम भयकथांपैकी एक.
वातावरणनिर्मिती उत्तम.
आणि (स्पॉइलर अॅलर्ट) 'बाळा गाइ गाइ, तुझी आजी तुला खाई' खासच.
द बुक थीफ. आत्ताच सुरूवात
द बुक थीफ.
आत्ताच सुरूवात केलीय वाचायला पण खूप आवडेल असं वाटतय.
हारूकी मुराकामी यांचे १Q८४ हे
हारूकी मुराकामी यांचे १Q८४ हे पुस्तक वाचून संपवले. माझा इंग्रजी पुस्तक वाचनाचा वेग अतिशय कमी. तरीही या पुस्तकाने असे काही गुंतवून ठेवले कि ५-६ दिवसात हे पुस्तक संपून गेले. अर्थातच पुस्तक आवडले. लेखनाची शैली, प्रत्येक पात्राचे व्यक्तिमत्व तयार करायची पद्धत, ते करताना युरोपिअन संगीतकार आणि लेखक यांचा केलेला वापर आवडून गेला. सखलिन बेटावरील एंटोन चेकॉवचे प्रवासवर्णनातील उताऱ्यांचा वापर अतिशय आवडला. बऱ्याच लोकांना या पुस्तकातील एकाच घटनेचे वारंवार वर्णन केलेले कदाचित आवडणार नाही पण मला त्या गोष्टीची मदतच झाली.
याआधी मुराकामी यांचे काहीच वाचले नव्हते. पण आता त्यांचे इतर लेखन वाचायची इच्छा आहे. त्यांच्या पुस्तकाची शीर्षकेही उत्सुकता वाढवणारी असतात.
आता 'काफ्का ऑन शोअर' हे पुस्तक वाचावे म्हणतो.
१Q८४ बद्दल "फार छान" आणि "फार
१Q८४ बद्दल "फार छान" आणि "फार दलिंदर" अशा दोन टोकांच्या प्रतिक्रिया मिळतात. कधी धाडस करावं म्हणतोय.
********
It is better to have questions which don't have answers, than having answers which cannot be questioned.
तसे होऊ शकते. लोकांना
तसे होऊ शकते. लोकांना बऱ्याचशा गोष्टी नाहीत आवडणार. मी मुराकामी यांचे याआधी काहीच वाचले नव्हते त्यामुळे त्यांचे लिखाण नेहेमी याच शैलीत असते का हे कळण्यास मार्ग नाही. पण कदाचित पहिल्यांदाच वाचत असाल तर 'खूप आवडले' आणि 'आवडलेच नाही' अश्या दोन्ही प्रतिक्रिया उमटू शकतात.
उदाहरण मी वरती दिलेच आहे. एकाच घटनेचा वारंवार केलेला उल्लेख हे एक लोकांच्या न आवडण्याचे कारण असू शकते. पण मला या वारंवारितेचा उपयोगच झाला.
वारंवारितेची हरकत नसेल तर
वारंवारितेची हरकत नसेल तर तुम्हाला गतवर्षी बुकर मिळालेलं "द लुमिनरीज" ही आवडेल.
अतिउत्तम रिव्ह्यूजमुळे माझ्या यादीत आहे. बुकर-प्राप्त पुस्तकाला इतके चांगले रिव्ह्यूज म्हणजे कादंबरीत नक्की दम असावा.
********
It is better to have questions which don't have answers, than having answers which cannot be questioned.
ओके. धन्यवाद.
ओके. धन्यवाद.
मी मुराकामी यांचे याआधी काहीच
http://www.aisiakshare.com/node/2850?page=1 - या धाग्यात या कादंबरीवर २ शब्द आहेत.
या दोन शब्दांशी मी सहमत आहे.
या दोन शब्दांशी मी सहमत आहे. पण मी आवडली असे जेव्हा म्हणालो ते त्याच्या गुंतवून ठेवणाऱ्या शैलीमुळे.
हा मुराकामी म्हणजे कुणी अगोदर
हा मुराकामी म्हणजे कुणी अगोदर मरण पावलेला पण अलीकडे फेमस झालेला प्राणी आहे अशी आमची (अर्थातच अज्ञानमूलक) समजूत होती. पण वरील पुस्तक २००८-०९ मध्ये आल्याचे पाहून अंमळ आश्चर्य वाटले. (पुन्हा अज्ञानमूलक) त्यामुळे उत्सुकता वाढली आहे.
माहिष्मती साम्राज्यं अस्माकं अजेयं
The Curious Incident of the
The Curious Incident of the Dog in the Night-Time
लेखकः Mark Haddon
मानसिक विकार असलेल्यांचं चित्रण (उदा. जयवंत दळवी, लंपूचा "हवळ पेंटर"१) बर्याचदा सापडतं. पण मानसिक विकार असलेल्यांच्या नजरेतून जगाचं चित्रण असलेल्या मोजक्या साहित्यकृतींपैकी ही एक. मानसिक विकार असलेल्या लोकांना जग वेगळं "दिसतं"२. ते जग वेगळं म्हणजे नेमकं कसं दिसतं याची जिज्ञासा वाटते.
क्रिस्तोफर बून या किशोरवयीन मुलाला "अॅस्पर्जर सिंड्रोम" आहे. त्याची आई गेलेली आहे (स्पॉयलरः असं आपल्याला वाटतं), तो वडिलांबरोबर रहातो. तो गणितात आणि फिजिक्समध्ये अव्वल आहे, पण त्याला इतर लोकांचं वागणं आणि स्वभाव समजत नाहीत. लोक जे गोल-गुळमुळीत, नेमकेपणाचा अभाव असलेलं बोलतात तेही त्याला समजत नाही. डिडक्टिव रीझनिंग वापरून गुन्हे सोडवणारा शेरलॉक होम्स त्याचा आदर्श आहे. वडील, स्पेशल मुलांच्या शाळेतली त्याची आवडती शिक्षिका, पाळीव उंदीर हे त्याच्या भावविश्वातले लोक.
एका रात्री त्याच्या शेजारणीच्या कुत्र्याचा कोणीतरी खून करतो. क्रिस्तोफर स्वतः शेरलॉक होम्ससारखा त्या कुत्र्याच्या खुनी शोधायचं ठरवतो. दरम्यान शाळेत लेखनाचा तास येतो. क्रिस्तोफरला काय लिहायचं ते समजत नाही, कारण त्याचं डोकं अल्जिब्राइक समीकरणांत आणि फिजिक्सच्या नियमांत रमणारं. फिक्शन त्याला लुटुपुटीची आणि खोटीखोटी वाटते. (ओळखीचं वाटतंय का काही? ) त्याची शिक्षिका त्याला सुचवते, की तू करत असलेल्या डिटेक्टिवगिरीवर लिही. तो लिहायला लागतो - आणि तेच हे पुस्तक.
यथावकाश त्याला कुत्र्याचा खुनी सापडतो. आपल्या आईवडिलांबद्दलचं सत्यही समजतं. त्याच्या अॅस्पर्जरमय डोक्याने त्या घटनाक्रमाचा लावलेला अर्थ, आणि त्यामुळे झालेली त्याची फरड ही मुळातूनच वाचण्यासारखी आहे!
विषय गंभीर असला तरी कुठेही ही हे पुस्तक तोंड पाडून बसत नाही. पुस्तकात चित्रं, आकृत्या वगैरे आहेत - अर्थातच क्रिस्तोफरने काढलेल्या/पाहिलेल्या. परिशिष्ट म्हणून चक्क एका गणिती प्रमेयाचं प्रूफ आहे!
"द गार्डियन" ने या पुस्तकाबद्दल लिहिलं आहे - "मला हे पुस्तक खूपच आवडलं. अॅस्पर्जर असलेल्या खर्याखुर्या वाचकाला हे कसं वाटेल याची मला उत्सुकता आहे."
हे पुस्तक चिल्ड्रन/यंग अॅडल्ट फिक्शनमध्ये येतं, हे ऐकून मी थंड पडलो! हे आणि गतवर्षी वाचलेलं "कोड नेम व्हेरिटी" यामुळे इंग्रजी यंग अॅडल्ट फिक्शनबद्दल आदर चांगलाच वाढला आहे.३
मेहतांच्या अनुवाद-फ्याक्टरीचं लक्ष याकडे अजून कसं गेलं नाही?
___________
१उगाचच चॅनेल बदलताना "संथ वाहते कृष्णामाई" हा सिनेमा एका वाहिनीवर नुकताच सुरु होताना पाहिला. त्यातल्या कलादिग्दर्शकाचं नाव "हवळ"च आहे! या सिनेमाचं चित्रीकरण कोल्हापुरात झालं आहे, आणि त्याच काळातल्या लंपन-कथा बेळगावात घडतात. या योगायोगाचं जबर आश्चर्य वाटलं.
२त्यामुळेच मानसिक विकार असलेल्यांचं थेट देवाकडे कनेक्शन असतं वगैरे समज प्रचलित आहेत.
३मराठीत कधी अशी पुस्तकं येणार वगैरे कुरकूर करण्यात अर्थ नाही.
********
It is better to have questions which don't have answers, than having answers which cannot be questioned.
अतिजबर्दस्त रोचक.
अतिजबर्दस्त रोचक.
माहिष्मती साम्राज्यं अस्माकं अजेयं
The Curious Incident of the
The Curious Incident of the Dog in the Night-Time आवडले.
कोड नेम व्हेरीटीदेखील मस्तच आहे.
थोडक्यात ओळख
"स्कॅण्लडस हाऊसवाईव्हस"
लेखिका-माधुरी बॅनर्जी.
18 ते 45 या वयोगटातील स्त्रिया आणी त्यांना समजुन घेऊ इच्छित प्रत्येक पुरुषासाठी हे पुस्तक वाचनीय आहे. काल्पनीक कांदबरीचा काल्पनीक शेवट आवडला नाही
'मार्ग' कॉमिक्स विशेषांक
'मार्ग' ह्या कलाविषयक मासिकाचा ताजा (डिसेंबर २०१४) अंक कॉमिक्सविषयी आहे. भारतीय कॉमिक्स आणि ग्राफिक्स नॉव्हेल्समध्ये रस असलेल्यांसाठी संदर्भमूल्य असलेला देखणा अंक आहे. ज्यांचा भारतीय कॉमिक्समधल्या वैविध्याशी परिचय नाही अशांसाठीही अंक वाचनीय आहे. अंक हवा असेल तर इथून मागवता येईल किंवा काळ्या घोड्यावरच्या 'मार्ग'च्या कार्यालयात मिळू शकेल.
- चिंतातुर जंतू
"ही जीवांची इतकी गरदी जगात आहे का रास्त |
भरती मूर्खांचीच होत ना?" "एक तूच होसी ज्यास्त" ||
अल्बेर्टो मॅन्ग्युएल जयपूरमध्ये
'द लायब्ररी अॅट नाइट' पुस्तकामुळे परिचित झालेला लेखक अल्बेर्टो मॅन्ग्युएल जयपूर लिटररी फेस्टिव्हलमध्ये बोलला त्याविषयीची बातमी.
- चिंतातुर जंतू
"ही जीवांची इतकी गरदी जगात आहे का रास्त |
भरती मूर्खांचीच होत ना?" "एक तूच होसी ज्यास्त" ||
A personal library offers a
ह्म्म!! रोचक आहे.
Never trust a man who's television is bigger than his bookshelf
Never trust a man who's
डिजिटल रीडिंगचा फ्यॅन असेल तरी असंच म्हणणार का?
माहिष्मती साम्राज्यं अस्माकं अजेयं
ह्म्म रोचक प्रश्न आहे
ह्म्म रोचक प्रश्न आहे
काहीच्या काही !
अहो, २५ डॉलर्समध्ये ७ फूट बाय ३ फूट बूकशेल्फ मिळतं. ५० इंची टीव्ही घ्यायला किमान ५०० डॉलर्स द्यावे लागतात. काय तुलना तरी हाय का?
-Nile
नाईल तुम्हाला कळलं नाही
नाईल तुम्हाला कळलं नाही म्हणजे तुलना नाही असे होत नसते
___
स्पष्टीकरण देते - मारे मोठ्ठा टी व्ही आहे पण पुस्तकांचे "वाचन" शून्य किंवा संग्रहच शून्य म्हणा ना - त्या व्यक्तीवर विश्वास ठेऊ नका याचा मतीतार्थ हाच की वाचनाची सवय रुजवा.
दिल (quotation चा अर्थ) को देखो चेहरा (presentation) ना देखो
सुधारा
सुधारा ते वाक्य! पुस्तकं उभीआडवी रचून जर टीव्हीपेक्षा मोठी होत नसतील असं म्हणा मग. १२-१३ डॉलर अॅव्हरेज पकडलं तर टीव्ही स्वस्त पडेल कदाचित (३० इंचाच्या पुढे).
-Nile
अहो ते ॠडर्स डायजेस्ट मध्ये
अहो ते रीडर्स डायजेस्ट मध्ये वाचलेले वाक्य आहे. मी कशी सुधारु. तसच म्हटलय ते.
Indeed, “Amazon suggested
Indeed, “Amazon suggested that the books that will be remembered will be those of Coelho, so buy books from independent bookstores.”
म्हंजे काय? अमेझॉनवर का बुवा राग?
********
It is better to have questions which don't have answers, than having answers which cannot be questioned.
थोडक्यात.
मोठ्या व्यवसायांची नफ्याची गणिते मोठ्या प्रमाणातल्या विक्रीवर अवलंबून असतात, त्यामुळे कमी खपणारे पण दर्जेदार उत्पादन हळूहळू बाजारांतून नामशेष होत जाईल ही भिती त्यामागे आहे. जे विकलं जातंय त्यांनीच बाजारपेठा भरून टाकायच्या हे त्यांचं तत्व असतं, जे असायलाही हरकत नाही पण त्यांच्याकडे असलेल्या आर्थिक बळावर ते इतर व्यवसायिक गणिते असलेले छोटे उद्योजक मारून टाकतायत आणि त्या मोनॉपॉलीमुळे ग्राहकांकडे असलेलं निवडीचं स्वातंत्र्य संपतंय अशी भिती आहे. हा एक लेख वाचण्यासारखा वाटला.
वाचकांच्या बदलत्या
वाचकांच्या बदलत्या आवडीनिवडींचं खापर अॅमेझॉनवर फोडलं जातंय असं मला वाटतं.
********
It is better to have questions which don't have answers, than having answers which cannot be questioned.
Vivienne Wells यांचा हा
Vivienne Wells यांचा हा प्रतिसाद आवडला -
Amazon can sell books so cheaply ONLY because publishers give them large discounts. Publishers were persuaded to do this in the beginning because they were fixed on the ‘higher print run/lower unit cost/more profit’ model. They believed the promise that Amazon would sell more copies therefore make them more money, completely missing the point that Amazon’s low prices would make it almost impossible to sell at their usual prices elsewhere, and their own sales would die. I know of a sales director from a reputable publisher who once told one of his bestselling authors that amazon was his biggest customer but he made no profit on his business with them. It was always an unsustainable business model, and doomed to lead the publishing industry into disaster.
________
Amy Wallen यांचाही प्रतिसाद आवडला-
Amazon is a monster. I realize that I won’t even make a dent in their profits with my tiny boycott, but I don’t see why we can’t avoid them more than we do. They don’t really make life that much easier. And I would rather chat with my bookstore locals about a book before buying than reading a bunch of crazy reader reviews on Amazon that the author either had her friends put on or a bunch of amateurs wrote. Still, I’m boycotting to maintain my own personal integrity.
____________
जेव्हा स्वतंत्र, लहान पुस्तकांच्या दुकानात मी पुस्तक चाळते, अन नंतर अॅमेझॉनवरुन खरेदी करते (१-२ दा केले आहे) तेव्हा जाम गिल्टी वाटतं.
जास्त करुन त्या लहान दुकानातच विकतच घेते तिथल्या तिथे , कारण मोह होतो. पण मग जास्त पैसे देऊन, impulsive shopping केल्याची (पुस्तक खरेदी केल्याची नाही, impulsive shopping केल्याची) गिल्ट येते
अजून काही.
त्यातलं
हे वाक्य पटलं खरं पण अशी स्वतंत्र पुस्तकांची दुकाने राहीली कोठे आहेत? निदान उत्तर अमेरिकेततरी फार कमी राहिली आहेत. ऑनलाईन विकत घेताना पूर्वी बुक डिपॉझिटरीवर घेत असे आता तेही अॅमेझॉनने विकत घेतलंय. विशेषतः मुलांसाठी पुस्तके विकत घ्यायची असतील तर साखळी पुस्तकांच्या दुकानांची पायरीही चढू नये असं वाटायला लागलंय, मुलांना मठ्ठ बनवायसाठीच बहुसंख्य पुस्तके लिहिली आणि विकली जात असावीत की काय अशी शंका यायला लागली आहे.
पब्लिशर्सची गरज काय?
मुळात लेखकांना पब्लिशर्सची गरजच काय, हेच मला कळत नाही. स्वतःच पब्लिश करायचं आणि ग्राहकाला थेट विकायचं ना.
एज ऑफ कन्टेक्स्ट
रॉबर्ट स्कोबल आणि शेल इस्रायल यांचं 'एज ऑफ कन्टेक्स्ट' हे पुस्तक वाचायला घेतलंय. (http://www.amazon.com/Age-Context-Mobile-Sensors-Privacy/dp/1492348430)
साधारणपणे डेटा प्रायवसी आणि संगणकाच्या वापरासंबंधीच्या पारंपरिक कल्पना या ब्राऊजरमधल्या कुकीज किंवा फार तर मोबाईल फोन (टेक्स्ट-कॉल्स ट्रॅकिंग) वगैरेपुरत्या आहेत. आता नव्या युगात सर्वच उपकरणे स्मार्ट होतील तेव्हा कशा उलथापालथी होऊ घातल्यात याची साधारण चुणूक या पुस्तकातून मिळते.
रॉबर्ट स्कोबल यांचं एक भाषण मला ऐकता आलं होतं. त्यात त्यांनी नव्या युगातल्या मार्केटिंगचं एक उदाहरण दिलं होतं. हल्लीच्या स्मार्टफोन्समध्ये अनेक सेन्सर्स असतात. बीकन (http://en.wikipedia.org/wiki/IBeacon) हा त्यातलाच एक प्रकार. समजा ग्रोसरी मार्केटमध्ये असताना तुम्ही डेझऱ्ट सेक्शनच्या आसपास घुटमळत आहात आणि आईस्क्रीमच्या डब्यांना उचलून वगैरे पाहिले. तर तुमचा हा डेझर्टमधला इंटरेस्ट रजिस्टर करुन हे सेन्सर्स तुमच्या डिसिझनची वाट पाहू लागतात. समजा तुम्ही डेझर्ट न घेता चेकआऊट काऊंटरजवळ आलात तर तुम्हाला डेझर्टवर 'स्पेशल डिस्काऊंट' देत आहोत असा मेसेज पाठवला जातो. थोडक्यात 'इन पर्सन सेल्समनशिपसारखाच' फंडा इथं लावलाय. अर्थात हे खूपच साधं उदाहरण झालं. अशा असंख्य यूजकेसेस आहेत. विशेषतः नवीन वेअरेबल टेक्नॉलॉजीमध्ये टारगेटेड मार्केटिंग करता येत असल्याने हेल्थ इन्शुरन्स कंपन्या, रिेटेल कंपन्यांना प्रचंड रस आहे. हेल्थ इन्शुरन्स कंपनीच्या एका ट्रायल प्रोग्रॅममध्ये स्वतः स्कोबल ब्लड प्रेशर मॉनिटर, हार्ट रेट मॉनिटर, स्लीप मॉनिटर असे अनेक वेअरेबल्स घालून हिंडतात.
ज्यांना नव्या तंत्रज्ञानाची आवड आहे त्यांनी अवश्य वाचावे.
माझा प्रवास
पेण नजीकच्या वरसई गावाचे भटजी विष्णुपंत गोडसे हे सन 1857 च्या सुमारास ग्वाल्हेरला यज्ञ करण्यासाठी गेले . त्यावेळी घडलेल्या घटना त्यांनी लिहून ठेवल्या ,ज्यात 1857 चे स्वातंत्र्ययुद्ध देखील आहे . ती दैनंदिनी सध्या वाचत आहे. अतिशय उत्तम बखर असून त्यावेळच्या सामाजिक /आर्थिक परिस्थितीचे वास्तव चित्र डोळ्यासमोर उभे राहते .
http://www.new.dli.ernet.in/scripts/FullindexDefault.htm?path1=%2Fdata_c...
Mandar Katre
Life Prayers : From Around
Life Prayers : From Around the World : 365 Prayers, Blessings, and Affirmations to Celebrate the Human Journey"
अतिशय सुंदर पुस्तक वाचून संपविले आहे. अनेक प्रार्थना, अॅफर्मेशन्स आहेत. मूड "even out" करण्याकरता मला तरी अतिशय उपयोगी पडतय.
उदारणादाखल ही "Alistair maclean" यांची कविता (पूर्ण दिलेली नाही.) -
Many a times I wish I were other than I am.
I weary of solemn tide;
of the little fields;
of the brooding isle.
I long to be rid of the weight of duty
and to have my part in ampler life
.
.
.
Help me to find my happiness
in the acceptance of what is my purpose;
in friendly eyes,
in quietness born of trust,
and most of all,
in the awareness of your presence
in my spirit.
____________
शॅरन ओल्डस यांची ही कविता पूर्वीही वाचली होती, परत या पुस्तकात वाचावयास मिळाली. अत्यंत आवडती आहे -
Brushing out our daughter's brown
silken hair before the mirror
I see the grey gleaming on my head,
the silver-haired servant behind her. Why is it
just as we begin to go
they begin to arrive, the fold in my neck
clarifying as the fine bones of her
hips sharpen? As my skin shows
its dry pitting, she opens like a moist
precise flower on the tip of a cactus;
as my last chances to bear a child
are falling through my body, the duds among them,
her full purse of eggs, round and
firm as hard-boiled yolks, is about
to snap its clasp. I brush her tangled
fragrant hair at bedtime. It's an old
story—the oldest we have on our planet—
the story of replacement.
बर्याच दिसांनी ब्लॉगांवर
बर्याच दिसांनी ब्लॉगांवर चक्कर मारली आणि हा हास्यमणी हाती लागला. यन्जॉय!
-मेघना भुस्कुटे
***********
तुन्द हैं शोले, सुर्ख है आहन
राफा उर्फ आयशॉट याचे निबंध
राफा उर्फ आयशॉट याचे निबंध लिहिणारे हेच ते सद्ग्रुहस्थ ना?
********
It is better to have questions which don't have answers, than having answers which cannot be questioned.
होय, तेच हे.
होय, तेच हे.
-मेघना भुस्कुटे
***********
तुन्द हैं शोले, सुर्ख है आहन
हाहाहा मस्त दुवा दिलास मेघना.
हाहाहा मस्त दुवा दिलास मेघना. हहपुवा झाली
The Monogram Murders (The new
The Monogram Murders (The new Hercule Poirot mystery) - Sophie Hannah
मूळ लेखकाच्या मृत्यूनंतर तीच पात्रं घेऊन नव्या लेखकांनी लिहिणं इंग्रजीत नवीन नाही. एका अर्थी हे फॅनफिक नव्हे - फॅनफिकमध्ये "हौशी लेखकांनी पैशाची हौस न बाळगता केलेलं लिखाण" असं काहिसं अभिप्रेत असतं. पण या प्रकारात मात्र मूळ लेखकाच्या उत्तराधिकार्यांची रीतसर परवानगी घेऊन नवी कादंबरी रचली जाते. नुकतीच या प्रकारातली Jeeves and the wedding bells ही प्रतिवुडहाउस कादंबरीही वाचली होती.
या हानाबै स्वतः पाचपंचवीस सायकॉलॉजीकल थ्रिलर्स लिहून बसलेल्या लेखिका आहेत. त्यामुळे प्लॉट चांगलाच पक्का आहे. पायरोकथांतली अनेक टिपिकल वैशिष्टयं त्यांनी चपखल वापरली आहेत. उदा. माठ सहकारी, गुंतागुंतीचे नातेसंबंध, नैतिक पेच, शेवटी पात्रांचा दरबार भरवून केलेली उकल.
आवडलेली गोष्ट म्हणजे पायरो कथा घडतात १९२९च्या विक्टोरियन काळात. त्याकाळचे काही संकेत आज इंग्लंडमध्ये काय, भारतातही बालिश वाटतील असे आहेत. आज त्या काळातली कथा लिहिताना २०१५चे संकेत त्या काळाला चिकटवण्याचा मोह होणे अपरिहार्य आहे. (होम्स fanfic मध्ये हे फार बघायला मिळतं.) एखाद्या पात्राला गे दाखवणे, वगैरे. लेखिकेने हे जाणीवपूर्वक टाळलं आहे.
मूळ पायरोकथांचा लुत्फ़ देणारं वाचनीय पुस्तक.
********
It is better to have questions which don't have answers, than having answers which cannot be questioned.
विचारवंत, व्याख्याते व लेखक
विचारवंत, व्याख्याते व लेखक प्रा. नरहर कुरुंदकर यांचे 'इसापनीती' हे भाषण आणीबाणीच्या काळात खूप गाजले. या भाषणाचा संपादित अंश.
वाचला. दोनदा. Not impressed.
वाचला. दोनदा.
Not impressed.
मला वाटते कि हा पूर्ण लेख
मला वाटते कि हा पूर्ण लेख नाही. त्यामुळे त्याचा जो एक परिणाम व्हायला पाहिजे तो होत नाही.
मीही पूर्ण लेखाच्या शोधात आहे. परंतु आणीबाणीच्या काळात त्यांचे इसापनीती वरील भाषण खूपच गाजले होते असे ऐकून नक्कीच आहे.
सहमत. अजीबातच विशेष वाटला
सहमत. अजीबातच विशेष वाटला नाही. काहीकाही वाक्य तर भाबडी वाटली.
सिल्व्हिआ प्लाथ यांच्या
मेरी ऑलिव्हर यांच्या कवितांचे पुस्तक वाचते आहे. ना आलंकारीक भाषा, पण सुंदर सुंदर उपमा अन संकल्पना लक्कन चमकून जातात, अन मोहीत व्हायला होते.
____
रीटा डव्ह यांनी संकलीत केलेली अँथॉलॉजी परत एकदा वाचावयास घेतली आहे.
____
रीटा डव्ह, ऑलिव्हर व मुख्य म्हणजे शॅरन ओल्ड्स या कवयित्री अत्यंत आवडतात. पण परवा बार्न्स & नोबल्स मध्ये शॅरन ओल्ड्स यांचे एकही पुस्तक मिळाले नाही
I am positively burning to read Olds, specially after reading her many poems, one of them being "I cannot forget the woman in mirror"
उमगले स्वप्नांचे मर्म मला, ना हा परका ना अपुला
कोणी मृत्युलोकीचा योगी, अशीच लहर म्हणून आला
असाच पळभरासाठी टेकला, शेकत गर्भाची धुनी...
मिपावरचा हा लेख वाचनीय
मिपावरचा हा लेख वाचनीय आहे.
http://www.misalpav.com/node/30207
आधी रोटी खाएंगे, इंदिरा को जिताएंगे !
वॉव, वाचनीय असेलच,
वॉव, वाचनीय असेलच, प्रेक्षणीयही आहे.
-मेघना भुस्कुटे
***********
तुन्द हैं शोले, सुर्ख है आहन
झपाटल्यासारखा वाचून
झपाटल्यासारखा वाचून काढला.
इथे आवर्जून दिल्याबद्दल आभार!
- ऋ
-------
लव्ह अॅड लेट लव्ह!
जबरदस्त
मी ह्या किल्ल्यावर मागच्या बाजूने (नळीने) अत्यंत सुरक्षित मार्गाने एकदा गेलो होतो. कोकणकडा चढणे हे केवळ ऑसम आहे. मी कल्पनाही केली नव्हती की असं काही करणारे लोक असतील. अत्यंत थरारक वर्णन.
गो सेट अ वॉचमन - हार्पर ली चं
गो सेट अ वॉचमन - हार्पर ली चं नवीन पुस्तक! तब्बल अर्धशतकानंतर!
http://www.nytimes.com/2015/02/04/books/harper-lee-author-of-to-kill-a-m...
मे महिन्यात अमिताव घोषच्या आयबिस ट्रिलॉजीमधलं शेवटचं पुस्तक, आणि ऑगस्ट-सप्टेंबरात मॉकिंगबर्डचं प्रीक्वेल. आता रोलिंगबैंनी कारमोरन स्ट्राईकच्या नव्या पुस्तकाची तारीख जाहीर केली की २०१५ ला तीन चांद तर लागतीलच.
********
It is better to have questions which don't have answers, than having answers which cannot be questioned.
जागर हे कुरुंदकरांचे पुस्तक
जागर हे कुरुंदकरांचे पुस्तक परत एकदा वाचतो आहे.
त्यातील 'सेक्युलरिझम आणि इस्लाम' हा लेख सध्याच्या संविधान प्रस्तावनेच्या वादाच्या निमित्ताने नमूद करावासा वाटतो.
सेक्युलरीझम कडे बघण्याचा कुरुंदकरांचा दृष्टीकोन हा पूर्णपणे वेगळा आहे. लेखाची सुरुवात करतानाच धर्मातीत, निधर्मी, अधर्मी किंवा इहलोकवादी या कुठल्याच शब्दांनी त्या सेक्युलरिझम चा मूळ अर्थ स्पष्ट होत नाही असे ते सांगतात. सेक्युलरिझम म्हणजे 'समाजजीवनाच्या सार्वजनिक कक्षेतून धर्म बाजूला सारणे आणि तो केवळ पारलौकिक बाबींसाठी मर्यादित करणे' असे ते मानतात.
आपल्याकडे अल्पसंख्यांकांच्या दृष्टीने सेक्युलरिझम विचार होतो हे त्यांना योग्य वाटत नाही. त्यांच्यामते सेक्युलरिझम हा कायम बहुसंख्येच्या हितासाठी असतो हेच आपण विसरून चाललो आहोत.१९५० साली सेक्युलरिझम हा शब्द संविधानामध्ये का नव्हता याचेही उत्तर कुरुंदकर आपल्या पुस्तकात देतात.
असो.पुर्ण लेख मुळातूनच वाचण्यासारखा आहे.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------
हे पुस्तकच डोक्याला खाद्य आहे. अजूनही एखाद्या गोष्टीवर नवा दृष्टीकोन कुरुंदकर देऊन जातात.
+ कुरूंदकरांचे अनेक विचार
+
कुरूंदकरांचे अनेक विचार मुळातूनच विचार करायला भाग पाडतात.
त्यांचा समान नागरी कायद्यावरचा लेखही अत्यंत मननीय आहे.
- ऋ
-------
लव्ह अॅड लेट लव्ह!
वॉ.पो. This is crazy: Nestle
वॉ.पो.
This is crazy: Nestle is getting paid to borrow money
मला हे फारच गोंधळात टाकणारे
मला हे फारच गोंधळात टाकणारे वाटतय आणि शक्य तरी का आहे ते कळत नाही.
जर व्याजाचा दर -१०% असेल ( समजा ), तर मी नेस्ले ला आज १०० रुपये कर्जाऊ दिले तर नेस्ले मला वर्षानी ९० रुपये परत देणार. मी समजु शकते की उण्या इंफ्लेशन नी एक वर्षाचे ९० रुपये मला आत्ताच्या १०० रुपया इतके बेनीफिट देऊ शकतात.
पण त्यापेक्षा मी जर १०० रुपये माझ्या जवळच ठेवले तर उण्या इंफ्लेशन नी माझी क्रयश्क्ती वाढणार नाही का? कोणी नेस्लेला का कर्ज देइल?
कारण कर्जदात्याचा चलनापेक्षा
कारण कर्जदात्याचा चलनापेक्षा नेस्लेवर जास्त विश्वास आहे. कर्जदात्याला भीती आहे, की वर्षभरात रु.१०० च्या नोटेची किंमत रु. ९० पेक्षा कमी होईल. त्यापेक्षा नेस्लेच्या कॉर्पोरेट बाँडमध्ये नुस्कान कमी आहे.
********
It is better to have questions which don't have answers, than having answers which cannot be questioned.
कर्जदात्याला भीती आहे, की
हे समझा नही. १०० रुपयाच्या नोटेची किंमत कमी होणार असेल तर त्याला इन्फ्लेश्न म्ह्णतील ना.
दुसरे म्हणजे, १०० रुपयाच्या नोटेची किंमत कमी होणार असेल तर नेसले जे वर्षानी ९० रुपये परत करणार आहे त्याची किंमत पण तशीच अजुन कमी होइल.
हे: That brings us to the
हे:
मूल्य सांभाळण्यासाठी कर्जदात्याचा चलनापेक्षा नेस्लेवर जास्त विश्वास आहे. असं म्हणायचं होतं.
********
It is better to have questions which don't have answers, than having answers which cannot be questioned.
नेस्ले पैसे परत करणार ते
नेस्ले पैसे परत करणार ते त्याच चलनात ना. म्हणजे युरो घेउन युरोच परत करणार. मग नेस्ले मुल्य कुठे सांभाळतीय.
नेस्ले एक वर्षानी पैश्याच्या बदल्यात चॉकलेट वगैरे देणार असेल तर गोष्ट वेगळी
पैसे
मोठी रक्कम ... पैसे ठेवणार कुठे ?
ब्यांकेत ?
ब्यांक -१५% (उणे पंधरा टक्के) देणार असेल(पैसे सांभाळायचे चार्जेस म्हणून) तर -१०% (उणे दहा ) टक्क्यानी इतर कोणत्याही कंपनीला देणं परवडणारच ना.
(ती लिंक माझ्या इथून उघडत नाही. न वाचताच फक्त अंदाजाने सांगतो आहे.)
--मनोबा
.
संगति जयाच्या खेळलो मी सदाहि | हाकेस तो आता ओ देत नाही
.
memories....often the marks people leave are scars
ब्यांक -१५% (उणे पंधरा टक्के)
हे लॉजिक पटतय.
म्हणजे अशी परिस्थिती आपल्यासारख्या सामान्यलोकांना उपयुक्त आहे, जे पैसे कॅश घरात ठेवु शकतील.
कंपन्या वगैरेंना फार ऑप्शन नाही.
ह्यात काहीतरी अंतर्गत कॉन्ट्रडिक्शन असावे म्हणुन ही परीस्थिती नॉर्मली कधीच येत नाही.
मंदी
ह्या स्थितीस मंदी म्ह्णतात. ही स्थिती येणे म्हणजेच अधिकाधिक लोकांचे जॉब, उत्पनाचे साधन गेलेले असणे.
बाजारात नैराश्य असणे. बाजारातील पैशाची तरलता आटलेली असणे.(पैसा खेळता/वाहता न राहणे)
त्यामुळे अशा वेळी तुमच्याकडे नकद्/रोख पैसे असतील, तर मजा आहे.(सगळीकडे प्रचंड स्वस्ताइ आल्यासारखी होइल.)
(खरोखरची कॅश असणे महत्वाचे. इतर संपत्ती -- म्हणजे जमीन जुमला, शेअर्स ह्यांची त्याकाळात वाईट लागलेली असते.
त्यांचे मूल्य नगण्य होते. पण सोने वगैरे चालून जावे. सोने ही एक प्रकारची रोख कॅशच होय.)
पण अशावेळी बहुतांश लोकांकडे पैसे असण्याची शक्यता फार फार अल्प असणार.
तसा मी अर्थशास्त्रातही निरक्षरच आहे. ही ऐकिव माहिती देतो आहे.
२००९च्या मध्याच्या आसपास पुणे वगैरे शहरांत जागतिक स्लोडाउनमुळे म्हणा किंवा आय टी सेक्टरने आपटी खाल्ल्याने म्हणा,
एकाएकी रिअल इस्टेटचे भाव सपाटून पडले.त्यावेळी ज्यांच्याकडे पैसे होते, त्यांची चांदी झाली.
२००८च्या सुरुवातीला पन्नास लाखास विकले गेलेल्या फ्लॅट्सच्या शेजारीच लोकांनी तीस्-पस्तीस लाखांत घरे घेतली.
पण असे स्वस्तात घेणारे किती लोक होते ?
प्रॉब्लेम हा होता की मोठ्या प्रमाणात लोकांचे जॉब गेले होते.
त्यामुळे जॉबच नसल्याने घर स्वस्त असले तरी घेता येइनात.
पुढील वर्षभरात स्थिती जशी जशी पूर्वपदास आली,तसेतसे फ्लॅट्सचे भाव पुन्हा पूर्वस्थितीवर आले.
तस्मात् , त्याकाळात ज्यांच्याकडे कॅश होती, जे आयटीवाले ऑनसाइटहून नुकतेच आले होते;
पण ज्यांची कॅश भरपूर शिल्लक होती, तत्सम लोक मजा करते झाले.
पण कोणत्याही मंदीच्या काळात असे लोक संख्येने अगदि थोडे असणार.
.
.
नेस्लेच्या उदाहरणात एकप्रकारे चलनाची शॉर्ट्-सेलिंग केली जात आहे, असे म्हणता यावे.
फ्लॅटच्या बाबतीतही असेच झाले. काहिंनी एक एक लाख देउन पन्नास लाखाचे फ्लॅट बुक केले.
बुक केल्यावर प्रत्यक्ष अॅग्रीमंट होइस्तोवर किमती धडाधड पडल्या.
पन्नास लाखाच्याच रेंजचा फ्लॅट आता शेजारच्याच बिल्डरच्या स्किममध्ये चाळीसेक लाखात मिळू शकत होता.
मग लोकांनी आपल्या भरलेल्या एक लाखावर -- बुकिंग अमाउंटवर पाणी सोडले.
आणि चाळिस लाखात फ्लॅट बुक केला. एक लाख बुडाले, तरी एकूणात फायदा किमान नऊ लाखाचा तरी झालाच.
.
.
वरील उदाहरणांमधील आकडे हे निव्वळ उदाहरण म्हणून घेतले आहेत. ते काटेकोर नाहित.
मी अर्थशास्त्रातही ढ, ढोकळा आहे. फक्त अंदाजाने आणि ऐकिव माहितीवर प्रतिसाद देत आहे.
.
.
अशी परिस्थिती नॉर्मली येत नाही, कारण ती येणे कोणालाच नको असते.( उत्पन्न खड्ड्यात जायची रिस्क कोण घेणार ?)
विशेषतः सरकारांना ही परिस्थिती फारच अप्रिय असते. कारण लोकांना कामधंदे नसले की ते फावल्या वेळात सरकार उलथवून टाकतात.
म्हणून सरकार दरवेळी असे काही आले की फुगा फुटू देत नाही.
दाबू पाहते. पण फुग्यातली हवा एका ठिकाणहून ढकलली तर तो फुगा दुसर्या बाजूने फुगतो ; तसेच इथेही होते.
बबल आज ना उद्या फुटतोच; खरं तर आधीच फुटू दिला असता तर जित्का फुटला असता; त्यापेक्षा अधिक मोठ्ठा होउन फुटतो.
--मनोबा
.
संगति जयाच्या खेळलो मी सदाहि | हाकेस तो आता ओ देत नाही
.
memories....often the marks people leave are scars
अश्या बाँड्स चे प्रायसिंग कसे
अश्या बाँड्स चे प्रायसिंग कसे करायचे?
या बाँड चे प्रायसिंग उपलब्ध
या बाँड चे प्रायसिंग उपलब्ध असेलच. आय मिन बाँड ची प्राईस मार्केट डेटा मधून मिळवायची. त्याच्या बेसिस वरच (इम्प्लाईड) YTM कॅल्क्युलेट केलेले आहे ना !!! व ते निगेटिव्ह आले.
फॉर्म्युला इथे आहे. Please refer to the example in this link.
बेटर यट - इथे बाँड चे वायटीएम कॅल्क्युलेट करण्याचे कॅल्क्युलेटर आहे - Price/Yield Calculator
गब्बर, तुम्ही दिलेल्या कॅल्क
गब्बर, तुम्ही दिलेल्या कॅल्क मधे उणा कुपन रेट टाकायची सोय आहे का?
बेसिक माहीती आहेच म्हणुन तर प्रश्न पडला. जिथे मुळातच मला काही माहीती नाहीये तिथे मी प्रश्न विचारत नाही.
जी जालावर सहज रीत्या उपलब्ध आहे त्या माहीती साठी इथे कशाला विचारला असता. माझा प्रश्न विचारायचा उद्देश इन्साईट मिळवणे हा असतो, जी फक्त माहीती वाचुन मिळवायला बराच वेळ आणि कष्ट पडतात.
निगेटीव्ह यिल्ड म्हणजे
निगेटीव्ह यिल्ड म्हणजे निगेटीव्ह कुपन रेट असेलच असे नाही. असो.
यही तो मै कह रहा हूं !!!
यही तो मै कह रहा हूं !!!
वायटीएम हे ट्रायल अँड एरर ने क्याल्क्युलेट केले जाते किंवा क्यालक्युलेटर वापरून तीच ट्रायल अँड एरर ही पटकन सोडवून ....
ननि साहेब मी असे कुठे म्हणले
ननि साहेब मी असे कुठे म्हणले आहे की "निगेटीव्ह यिल्ड म्हणजे निगेटीव्ह कुपन रेट".
गब्बर नि दिलेल्या कॅल्क मधे निगेटीव्ह कुपन रेट टाकता येत का? असा साधा आणि सरळ प्रश्न होता.
व्हय की जी. पण कुपन रेट
व्हय की जी.
पण कुपन रेट निगिटिव्ह नसतो असे कन्व्हेन्शन आहे. व नेस्ले च्या त्या बाँड चे सुद्धा कूपन निगेट्व्ह नाही अशी माझी समजूत आहे. त्या बाँड चे वायटीएम उणे आहे.
स्वगत : आता पुन्हा "फिक्स्ड इन्कम सिक्युरिटिज" च्या क्लास नोट्स शोधणे व उघडणे आले.
त्या बाँड चे वायटीएम उणे
ह्याचा Indirect अर्थ कुपन रेट निगेटीव्ह आहे असा होत नाही का? ( हा प्रश्न चुकीचा आहे हे मान्य आहे )
तसे असेल तर बातमीचे हे टायटल "Nestle is getting paid to borrow mone" चुक नाही का?
आणि माझा मुळ प्रश्न असा होता की उणे यिल्ड असेल तर कोणी तो बाँड का घेइल, त्या पेक्षा कॅश ( Or equivalent ) मधेच पैसा ठेवणार नाही का?
बातमीचे शीर्षक दिशाभूल करणारे
बातमीचे शीर्षक दिशाभूल करणारे आहे असे म्हणायचा मोह होतोय. पण १००% खात्री नाही.
प्रोफेसरला इमेल करून विचारतोच. काय भानगड आहे ही ... ते.
---
आणि माझा मुळ प्रश्न असा होता की उणे यिल्ड असेल तर कोणी तो बाँड का घेइल, त्या पेक्षा कॅश ( Or equivalent ) मधेच पैसा ठेवणार नाही का?
नेस्ले चे ते बाँड्स २०१६ मधे मॅच्युअर होतायत.
उणे यिल्ड चा परिणाम स्वरूप २०१६ मधे जी रक्कम मिळणार असेल तिची परचेसिंग पॉवर, कॅश तशीच ठेवून जी रक्कम २०१६ मधे राहील तिच्या परचेसिंग पॉवर पेक्षा जास्त असेल तर ?
व याचा दुसर्या दृष्टिकोनातून विचार केल्यास आत्ता इन्व्हेस्ट करून सहा महिन्यानंतर विकुन फायदा होईल असे ही काहींना वाटत असेल (फॉर व्हॉटेव्हर रॅशनेल).
जेव्हा मार्केटमध्ये अत्यंत
जेव्हा मार्केटमध्ये अत्यंत अनिश्चितता असते तेव्हा सगळे लोक सेफ-हॅवनमध्ये पैसे ठेवायला पाहतात त्यामुळे सहसा अशा परिस्थितीत अमेरिकन वा जर्मन ट्रेजरी बाँड्सच्या किंमती मागणी खूप वाढल्याने वाढतात व त्यामुळे यिल्ड निगेटीव्ह जातो (२००९ वगैरे क्रायसिसच्या काळात). यात कुपनचा काहीही संबंध नाही.
आता या नेसलेच्या बाँडचा निगेटीव्ह यिल्ड जाण्याइतकं काय खास आहे ते काही मला कळलं नाही. क्रायसिस येणार आणि नेसलेला यावेळी बेलाऊट मिळणार असं लोकांना वाटतंय की काय?
निगेटीव्ह कुपन रेट म्हणजे
निगेटीव्ह कुपन रेट म्हणजे बाँडधारक कंपनीला दर सहा महिन्यांनी पैसे नेऊन देणार का?
कशाला? मुदलातून काटायचे
कशाला? मुदलातून काटायचे ना.
--------------------------------
सही: पुरोगाम्यांना लॉजिक माफ असतं.
म्हणजे तो झिरो कुपन बाँड
म्हणजे तो झिरो कुपन बाँड झाला.
म्हणजे अशी परिस्थिती
इतकं सोपं नाहीय ते. बँकेत तेव्हढी कॅश नसते फक्त लोन आणि डिपॉझिट्सच्या एन्ट्रीज असतात. सगळे कॅश काढायला गेले तर त्याला बँक रन म्हणतात.
नेमाडेंना ज्ञानपीठ जाहीर
लोकसत्तेतील बातमीचा दुवा!
"करां"तून सुटून नेमाड्यांच्या
"करां"तून सुटून नेमाड्यांच्या करांत पडला हे एक छान झालं...
********
It is better to have questions which don't have answers, than having answers which cannot be questioned.
नेमाडे ब्राह्मण नाहीत? अरेरे,
नेमाडे ब्राह्मण नाहीत? अरेरे, आता पुन्हा देव पाण्यात बुडविणे आले.
सही: पुरोगाम्यांना लॉजिक माफ असतं.
तुम्ही चुकीचा अर्थ घेताहात.
तुम्ही चुकीचा अर्थ घेताहात. नेमाड्यांच्या जातीवर काही भाष्य करायचं नव्हतं.
शिरवाडकर, खांडेकर आणि करंदीकर या करांना आतापर्यंत पुरस्कार मिळाला ही योगायोगाची बाब आहे. तो योगायोग मोडून काढत करान्त आडनाव नसलेल्या नेमाड्यांना पुरस्कार मिळाला आहे, यावर [गरीब] विनोद करायचा प्रयत्न होता.
असो.
********
It is better to have questions which don't have answers, than having answers which cannot be questioned.
प्रतिसाद इथे पण आपणांस
प्रतिसाद इथे पण आपणांस उद्देशून अजिबात नाही.
----------------------
केवळ करांनाच का साहित्यिक पुरस्कार मिळतात अशी रड याच स्थळावर वाचलेली त्याची आठवण आली. नेमाडे कोण आहेत हे मला नाही आणि माहितही नै करून घ्यायचं.
सही: पुरोगाम्यांना लॉजिक माफ असतं.
वि-क पॉईंट
सांगवीकरांस विसरू नये. शिवाय पांडुरंग काय आणि विठ्ठल काय - एकच!
वा... नेमाड्यांचे अभिनंदन.
वा... नेमाड्यांचे अभिनंदन. आदूबाळाची कोटीही झकास! खांडेकर, शिरवाडकर आणि करंदीकर. आणि तिघांचीही नावे 'व'पासून सुरू होणारी आहेत की.
-मेघना भुस्कुटे
***********
तुन्द हैं शोले, सुर्ख है आहन
+११११११११११११११
इंडीड.
माहिष्मती साम्राज्यं अस्माकं अजेयं
आजपासून माझं नाव वि.ग. असं
आजपासून माझं नाव वि.ग. असं वाचावं.
पण तुमचं आडनाव 'कर'करीत कुठे
पण तुमचं आडनाव 'कर'करीत कुठे आहे!
-मेघना भुस्कुटे
***********
तुन्द हैं शोले, सुर्ख है आहन
तुम्हाला ऐसीपीठ पुरस्कार देऊ
तुम्हाला ऐसीपीठ पुरस्कार देऊ की गवि. त्याच्यासाठी नाव कशाला बदलयाय?
करमुक्त
कोटी* आदूबाळांकडून आल्याने ह्या पुरस्काराची रक्कम करमुक्त आहे की कसे, असा प्रश्न पडला.
(*भाषिक कोटी. कोटींतली रक्कम नव्हे.)
अजेय झणकर लिखीत ' द्रोहपर्व
ही प्रतिक्रिया इथे हलवली आहे.