भारतीय शाकाहार आणि भूतदया

@बॅटमॅन - शाकाहारी व्यक्तित भूतदयेचा भाव जास्त असू शकतो. बरेचदा असतो (हे मी पाहिलेले आहे). त्याकारणाने शाकाहारी व्यक्ति जास्त दयाळू असू शकते. (मांसाहार करणार्‍या प्रत्येकास स्वतः बकरी वा बैल कापायला सांगीतला, फक्त हे पाहायला कि त्यांचेत मानसिक विरोध होतो का, तर जितक्या सहजतेने नि आवडीने ते मांस खातात तितक्या सहजतेने नि आवडिने ते कापाकापी करणार नाहीत (हे ही भारतात प्रचंड पाहिलेले आहे). अपरोक्ष गोष्टींत काय होतं याचा मानवता फार विचार करत नाही.

खासकरून जी व्यक्ति परंपरागत रित्या मांसाहारी आहे, पण नंतर तिचे शाकाहार स्विकारला आहे (जसे जॉर्ज बर्नॉड शॉ.) ती विशेष भूतदयावादी असते.
----------------
भूतदयावाद (नि म्हणून एक मानवी चांगुलपण) नि आहारपद्धती यांचा संबंधच नाही हे विधान भारतीय परिप्रेक्ष्यात गैरलागू आहे.

मांसाहारी = क्रूर आणि हरामखोर हे एकदा ठरवले की बोलणार तरी काय म्हणा. वैसे तो मी दारुडे = हरामखोर असेही म्हणेन. पण त्याने सिद्ध काय होतं, घंटा?

शिवाय भूतदयेचा इतका उमाळा असेल तर प्राण्यांबद्दलच का बरे येते ही भावना? झाडे, गवत, इ. बद्दल ही भावना कुठे (तेल लावत इ.इ.) जाते? भूतदयेच्या या भावनेत जर प्राणी-बिगरप्राणी अशी वर्गवारी असेल तर हा शुद्ध दांभिकपणा आहे. 'मी व्हेज खातो म्हणून मी मॉरली सुपीरिअर आहे' ही भावना घेऊन कैक शाकाहारी लोक वायझेडपणे मांसाहार्‍यांना तुच्छ लेखत असतात. पण त्यांची मने मांसाहार्‍यांइतकीच किडलेली असतात. पण ते तुम्हांला दिसणार नाही, कारण तुमच्या मनात तो बायस फिट्ट बसलेला आहे.

मांसाहारी जसे अन्नासाठी कुणाचा तरी जीव घेतात, तसेच शाकाहारी लोकही करतात. पण लोकांनी दिमाग वापरण्यावर बंदी केल्यामुळे ही बिनडोक भावना तयार झालेली आहे. तस्मात, बिनबुडाच्या, बायस्ड भावना उरापोटी बाळगायच्या हक्कास एक लाल सलाम करून माझे भाषण संपवतो.

मांसाहाराचा विजय असो!

एक शंका, मध खाताना वा दूध पिताना शाकाहार्‍यांना काही विरोधाभास जाणवतो का?

मी पूर्वी मांसाहारी होतो. आता स्वेच्छेने शाकाहारी झालो आहे. मात्र मांसाहारी क्रूर आणि शाकाहारी सात्विक अशी मांडणी फारच विनोदी वाटते. गुजरातेत गोध्रानंतर झालेल्या दंगलीत बहुसंख्य शाकाहाऱ्यांनी मनसोक्त हिंसाचार केला होता असे वाटते.

बाकी ज्याला काय खायचे प्यायचे ते खाऊ पिऊ द्यावे असे वाटते.

ही शंका अन्नबद्दलची नाही.
अन्नाबद्दलच्या भारतीय (किंवा निदान ग्रामीण धार्मिक महाराष्ट्रिय ) समाजमनाबद्दल आहे.
काही ठिकाणी लोक "आता दारु चिकन-मटन सोडलं ब्वा" असं म्हणतात माळ वगैरे घातल्यावर किंवा अजून एखादं स्वतःबद्दलच सकारात्मक स्थित्यंतर
(positive transformation) सांगताना.
आता मुदलात दारु हा इडली , दही वगैरेच्या धर्तीवर आंबवलेला पदार्थ म्हणता यावा. मूळचा विविध धान्य्-फळे वगैरेपासून बनवलेला.
पण त्याला हायफनेट करतात मांसाहारासोबत.
आणि सोडायचच असेल तर मांसाहार का सोडतात ?
शाकाहार किम्वा शाकाहारातलं एखादं variant का सोडत नाहित ?
म्हणजे असं कल्पून पहा :-
"दारु आणि प्रसादाचा शिरा अगदि बंद म्हणजे बंद केला बघा आम्ही म्हाराजाचा वसा घेतल्यापासून"
किंवा
"दारु आणि गुळाची आमटी/पंचामृत/दूध अगदि बंद म्हणजे बंद केला बघा आम्ही म्हाराजाचा वसा घेतल्यापासून "

या शाकाहार्‍यांना एक बेशिक प्रश्न आहे. गेली शतकानुशतके बैल किंवा तत्सम प्राण्यांच्या बळावर शेती करून पिकवलेले धान्य खात खात हे लोक जगले. बैलाला शेतीस जुंपायला म्हणून त्याचे वृषण फोडले जातात, गायीकडून तिचं दूध जबरदस्तीने घेतलं जातं. निव्वळ प्राणी मारून खात नाही म्हणजे त्यांच्यावर उपकार करतो अशी समजूत असेल तर त्यांच्या बिनडोक अ‍ॅझम्प्शनला एक सलाम. असले अत्याचार करणं तुमच्या भूतदयेच्या व्याख्येत बसतं का? वर तोंड करून मांसाहार्‍यांना काही बोलण्याअगोदर तुमच्या शेतीचा हा शोषणाधारित पाया बघा अन मग बोला.

मी काय लिहिले आहे ते पुन्हा लिहितो. सारेच अन्न (पाणी, मिनरल्स, सूर्यप्रकाश, हवा सोडून) ऑर्गॅनिक असते. फोटोसिंथेसिस, अनॅरोबिक रीस्पायरेशन सोडले तर जवळजवळ सगळेच सजीव दुसरे सजीब खातात. माणसाला एकतर तर "शुद्ध बॅटीय अदांभिक शाकाहारी" असणे किंवा जिवंत असणे हे दोनच पर्याय आहेत. कारण दांभिकपणा सोडला कि माणूस मरतो. त्याची नैसर्गिक रचना तशी आहे.
---------
भूतदया असणारा माणूस तसा हे त्याने स्वत:ला मारून (मरू देऊन) सिद्ध करायला पाहिजे असं बॅट्योबा म्हणतात. त्यानं (शाकाहारी माणसानं) काहीही खाल्लं कि "दुसरं काही (मंजे मांस)" खाणारे मनुश्य जे काय खातात ते योग्य ठरते असे त्यांचे म्हणणे आहे.
------
तर बॅटमॅन, मांसाहारी सर्व प्रकारचे मांस का खात नाहीत आणि शाकाहारी सर्व प्रकारचे वृक्ष का खात नाहीत हा विषय नाही. त्याचा आणि भूतदयेचा संबंध नाही. प्रशन आहे कि खाद्य पदार्थांची जी रेंज आहे त्यात आपण कुठे थांबतो? जितक्या स्वतःच्या जवळ (आपल्यासारख्या जीवाच्या हत्येच्या जवळ) तितकं क्रौर्य जास्त. शाकाहारी पाडसाचे दूध घेतात, पण गाय आणि पाडस जिवंत राहतात. मांसाहारी दोघांना खातात. सबब, शाकाहारी अधिक (संपूर्न नव्हे) भूतदयावादी ठरतात.
-------
आपल्या जवळची स्पेसिसला अर्थ आहे का? असावा. माणूस मारणे अपराध आहेच, पण पोटचे पोर मारणे अजूनच विकृत मानले जाते. नाते जितके समीप येते तितके चांगले जास्त वागायचे असते. प्राणी वनस्पतींपेक्षा माणसाला जास्त निकट आहेत.

हल्ली एक शाकाहारी इगो सगळीकडे आलाय असे वाटते आहे. मागे काही वर्षांपूर्वी एका जैन आणि एका मारवाडी विभूतींबरोबर काही दिवस राहणे आले, म्हणजे बघा अनुक्रमे ६ आणि २ वर्ष. हे लोक पराकोटीचा शाकाहारीपणा जोपासतात. येता जाता ह्या कबुतराला दाणे दे, त्या मांजराला कुरवाळ. घरात एक चिलट मारायचे नाही वगैरे वगैरे. पण धंदा करताना समोरचा कितीही बरोबर असेल तरी आपली बाजू लावून धरायची. मग तो समोरचा मेला तरी चालेल. त्याचे कितीही नुकसान होवून त्याला मानसिक त्रास झाला तरी चालेल. बर आपल्यामुळे बाकीच्यांना त्रास होतो हे पण मान्य नाही. मग शाकाहारी असल्याचा काय फायदा?

शाकाहारी लोकही उंदीर, साप, डास, वाघ/बिबट्या इ. कैक प्राण्यांची हत्या करतात. बैल नकोसा झाला तर त्याला मारायला कसायाकडेही देतात.

त्यामुळे ठार मारणे हाच सर्वोच्च गुन्हा मानला तर तेही हे गुन्हे करतातच. मग निव्वळ मारलेले प्राणी खातात म्हणून मांसाहार्‍यांची भूतदया कमी कशी ठरते?

आता म्हणा एकदा अन निनो आला कि समिंदरात जी काय उलथापालथ व्हेते ती बघीटली कि आमचा मावसाहार कूठून झाला क्रूर. करोडो प्रानी फुगटच मरत्यात. हामी कमित कमी खाताव तरी.
--------
बाकीचे प्राणी शिकार करतात आणि मनुष्य मांस खातो म्हणून माणूस क्रूर तर प्राणी सुद्धा क्रूर...मग त्याच हिशेबाने ह्यूमन डेवलपमेंट इंडेक्स सुद्धा सुधारू. शेवटी दोघेही सारखेच ना!! तोच हिशेब लावू.
---------
बाय द वे, बैलाच्या नव्या पिढ्या काय (त्यांना पुनरुत्पादनाचा चान्स न देता वॄषण ठेचले तर) दरपिढी नव्याने उत्क्रांत होतात का? आणि ही वेदना त्यांना सतत असते का? मग वेसण देखिल सतत छळते का? माणसाला चष्मा सतत टोचतो का?
--------
मारून नष्ट करणे वेगळे आणि काही काळ त्रास देणे वेगळे. ब्रिटीशांनी, युरोपीयांनी आफ्रिकन पिग्मी माणसांना आणि अमेरिकन रेड इंडीयनना संपवले. भारतीयांना त्रास दिला. हू इज बेटर ऑफ?

http://www.aisiakshare.com/node/3267
.
.
.
http://www.misalpav.com/node/1740
.

येता जाता ह्या कबुतराला दाणे दे, त्या मांजराला कुरवाळ. घरात एक चिलट मारायचे नाही वगैरे वगैरे. पण धंदा करताना समोरचा कितीही बरोबर असेल तरी आपली बाजू लावून धरायची. मग तो समोरचा मेला तरी चालेल. त्याचे कितीही नुकसान होवून त्याला मानसिक त्रास झाला तरी चालेल

सलील यांच्या प्रतिसादावरून आठवलं. मद्रासला असताना सुटीकरता घरी परतणे म्हणजे रेल्वेप्रवास. सुटीच्या तारखा ठरलेल्या असल्याने नेहमीच अगोदर रिझर्व्हेशन करून खिडकीची जागा मिळवने तसे सोपे असायचे. या प्रवासांत गुजराती लोक आजूबाजूला यावेत असं मला नेहमी वाटायचं. तिरुपतीला जाणारे चिक्कार गुजराती असल्याने बर्‍याच वेळेला तसं व्हायचंही. पाच-सहाचं कुटुंब ते २०-२५ लोकांचा गट असे अनेक प्रकार या प्रवासात भेटायचे. या गटांमध्ये दोन तीन तरी अजस्त्र देह नाहीतर वयस्कर आजी-आजोबा असल्याने खालची अन म्हणून खिडकीची बर्थ यांना हवी असायाची. तसंही मला सर्वात वरची बर्थच हवी असायची, हवं तेव्हा वर जाऊन बसायचं लोकांची कटकट नाही. तर, आमची बर्थ खालची असल्याने आम्ही या गुज्जु लोकांना एकदम जवळचे वाटायचो. मग प्रेमाने आम्ही आमची खालची सीट बार्टर करून वरची बर्थ घ्यायचो, म्हणजे दिवसा खिडकी अन रात्री वरची बर्थ. सोने पे सुहागा. या बदल्यात गुज्जु लोकांच्या बरोबर आणलेल्या खाकरे, ठेपले, पुरी वगैरे अमर्याद खाण्यामध्ये आम्हाला न मागता वाटा मिळायचा. आमच्याप्रती एव्हढे उदार झालेले हे गुजराती मात्र येणार्‍या फेरीवाल्यांशी इतकी हुज्जत घालायचे की विचारू नका! भारतीय रेल्वेच्या प्रवासांतील गमतीजमतींना पर्याय नाही!

आत्तपर्यंतचा स्कोर

नेहमीचे यशस्वी कलाकारः

बॅटमॅन - ३०( का ३१? मोजायचा कंटाळा आला) प्रतिसाद
अजो - १८
मनोबा - १६

थोडे चवीला
गवि - ९
अपर्णा - ७
सलील - ४

मग बाकी प्रतिसाद - उरलेली मंडळी

लगे रहो!

धाग्याचा विषय मानव हा शाकाहारी आहे कि मांसाहारी आहे, जैविक निकषांवर हा नाही.
धाग्याचा विषय मानवाला जैविक गरजा भागवण्यासाठी शाकाहार जास्त सुयोग्य आहे कि मांसाहार हा नाही.
धाग्याचा विषय सुबुद्ध, प्रगत, विवेकी, विचारशील, सुसंस्कृत, (काय माणुसकी हाय का नाय असे कधी म्हणणारा) शाकाहारी आणि मांसाहारी मनुष्य यांत कोण अधिक भूतदयावादी आहे हा आहे.
------------
शुद्ध जैविक प्रेरणा पाहिली तर माणूस कपडे घालतो का नाही याने फरक न पडावा. कपडे न घालणारा पुरुष वा स्त्री जैविक निकषांवर तितकेच सुयोग्य वर्तन करते, कदाचित जास्त, जितके घालणारा. शिवाय एखाद्याने कपडे काढले तर असे काय दिसते ज्याचा इतका बाऊ करावा? काय दिसणार हे सर्वसाधारणपणे माहितच असते. मग कपडे न घालणे, कमी घालणे, सूचक घालणे, उत्तान घालणे, दिखावा करणे हे कमी सुसंस्कृत का मानतात? (मी फक्त भारताबद्दल बोलतो. आईसलँडमधे लोक राष्ट्रपतींकडून पदक घ्यायला नागडे जात असतील तर कल्पना नाही.) तर त्या वर्तना निगडीत अनेक भाव आहेत. वाईट हा आरोप कपड्यांवर नसून त्यामागील त्या भावांवर्/तत्त्वज्ञांनावर असतो.
-------------
मानवतेचा सजीवतेचा आदर हा एक हिस्सा आहे. मानवाने ऑर्गॅनिक मॅतर खायचे नाही म्हटले तर मरणे हाच एक पर्याय उरतो. मग सजीवतेच्या स्पेक्ट्रममधले जे उच्चजीव आहेत ते जास्त चविष्ठ आहेत अस्सोनही वनस्पती खाणे हे जास्त भूतदयावादी ठरते. जो प्राणी मनुष्यतेच्या जितका जास्त जवळ तितकी ती हत्या भीषण वाटते. माणसे मारणारी माणसे क्रूर असतातच, पण त्यातही स्वतःच्या बापाला मारनारी माणसे जास्त लॉजिकल म्हणवली जात नाहीत, विकृत म्हणवली जातात, मारणाराला इस्टेट लगेच मिळत असली तरी असेच म्हणतात. काय खायचे यात माणसाला क्रूर असण्याशिवाय पर्याय नाही, पण आपल्या किती निकटचा सजीव संपवायचा याचा सुसंस्कृत चॉइस मानवाची भूतदया दर्शवतोच दर्शवतो.
----------
पर्यायांच्या उपलब्धतेप्रमाणे आणि भारतीय संस्कृतीची प्रेरणा पाहिली तर, दिवसरात्र रेनडिअर खाणारा, त्याचेच दूध वापरणारा, बर्फाळ प्रदेशात राहणार दक्षिण न्यूझिलँडचा वासी भारतीय बटर चिकन खाणारापेक्षा जास्त भूतदयावादी ठरतो. प्रश्न किती मांस खाल्ले हा नाही, एकूण पार्श्वभूमीवर तुम्ही कसे वागत आहात हा आहे.

इथे कृपया शाकाहारी माणसे देखिल "हे" खातातच ना असे म्हणू नका. या धाग्यावर ते व्हॅलिड आर्ग्यूमेंट नाही.

शेवटी अरुणजोशींना वाटते म्हणून मांसाहारी हे कमी भूतदयावादी आहेत इतकंच निष्पन्न होणार आहे.

या दाव्याला ना शेंडा ना बुडखा. ना विदा ना लॉजिक. नुस्तीच निरर्थक बडबड. योग्य प्रतिवादाचा प्रतिवाद नसल्याने असं होतं हे बाकी त्यातून अधोरेखित झालेलंच आहे.

तर मग-

गे/लेस्बियन, एनाराय, शहरी, नास्तिक, आणि आता मांसाहारी.... आता नेक्स्ट टाईम टिकोजीरावी लॉजिकने रद्दीत काढले जाण्याचा नंबर कुणाचा असेल ते पाहणे रोचक ठरेल.

स्वतःच्या बिनबुडाच्या पूर्वग्रहांचे तितक्याच निरर्थकपणे आणि आग्रहीपणे समर्थन सोडलं तर यात काय आहे हे कुणीतरी सांगा.

अरुण जोशींशी सहमत आहे. मांसाहारी लोकांना ठेचलं पाहिजे. हलाल करून हाणलं पाहीजे.

इथे माझ्या विपरित मत मांडणार्‍या लोकांना भारतात वा जगात "प्राणीहत्या हे भूतदयेच्या विरूद्ध जाते म्हणून आम्ही मांसाहार करणार नाही" असे मानणारे लोक शून्य आहेत असे वाटते का?