लेखक, विचारवंत डॉ. एम. एम. कलबुर्गी यांची हत्या

टेलिग्राफमधील उतार्‍याकडे सोयीस्कर दुर्लक्ष करून आपलेच घोडे दामटण्याच्या अपेक्षित प्रतिक्रियेबद्दल धन्यवाद. आता हेच पुन्हा पहा.

इथून उद्धृतः
At a seminar in June 2014, Kalburgi, a former VC of Hampi Kannada University, had denounced idol worship as a "meaningless ritual", angering Sangh parivar elements. But Prasad said nothing more was known about the attackers or if someone had given them the assignment.

At the seminar, Kalburgi had also said "one can even urinate on idols", while quoting from author and academic U.R. Ananthamurthy's work. In the work, the writer had narrated how he had urinated on an idol to rid himself of the fear induced by his traditional upbringing.

यात मी स्वतःच्या पदरचे काही घातले असेल तर सांगावे. अधोरेखित भाग हा समर्थन कसे दर्शवीत नाही तेही सांगण्याची कॄपा मज पामरावर करावी ही विनंती. नुसता उल्लेखच नसून समर्थनही आहे. तुमची समर्थनाची व्याख्या काय आहे हे कळाल्यास बरे होईल.

सार्वजनिक शरम लादण्याच्या प्रकाराचा निषेध.

प्रतिवादाचा एक शेवटचा प्रयत्न

रादर तुम्ही ( पक्षी मूर्ती ) घरी कश्यावर मुततात आणि काय खातात ह्याच्याशी कोणाला काही घेणेदेणे नाही. आता वय वाढले ना तुमचे ( पक्षी मुर्तींचे ), मग कशाला चारचौघात मी इथे मुततो, तिथे क्ष करतो हे सांगत हींडताय? का अजुन लहानपण संपतच नाहीये? स्वताला महत्व देणे सोडले ह्या लोकांनी तरी खूप झाले.

मूर्ती यांचं वाक्य साधारण असं आहेः 'अामच्या गावात एक दगड होता. त्याला पवित्र दगड मानले जात होते. त्याच्यात खरोखरच शक्ती आहे का याची परीक्षा घेण्यासाठी मी गुपचूप त्यावर लघवी केली. तीन-चार दिवस भीती वाटत होती. पण काही झाले नाही. त्या दगडाच्या देवात रक्षण करण्याची शक्ती नाही.'

या वाक्याचा अर्थ स्वयंस्पष्ट आहे. अंधश्रद्धा निर्मूलनाचे काम करणाऱ्या कलबुर्गींना हे वाक्य वापरावं वाटलं यात मला काही चुकीचं दिसत नाही. मात्र त्यातून 'अनंतमूर्ती हे इथे मुततात, तिथे मुततात' असा अर्थ काढणे हे अर्थातच प्रत्येकाची जाण आणि समज यावर अवलंबून आहे.

जी कोण सो कॉल्ड देवभोळी जनता आहे, ती काय आमंत्रण घेऊन आली आहे का ह्यांच्या कडे की आमचा उद्धार करा.
दुसर्‍यांचा सो कॉल्ड उद्धार करण्यापेक्षा आपण बोलतो काय , वागतो काय ह्याचा आधी विचार करावा.

कसं आहे की, अनंतमूर्ती, कलबुर्गी, दाभोळकर यांच्यासारख्या लोकांना मी, माझं ह्या अप्पलपोटेपणापेक्षाही समाजातील दुर्दैवी लोकांबाबत सहानुभूती वाटते. फुल्यांकडं कुणी गेलं होतं का की स्त्रीशिक्षणासाठी तुमच्या बायकोला शेणाचे गोळे आणि दगडगोट्यांचा मार खाऊ द्या हे सांगायला? का आंबेडकरांकडं गेलं होतं, लंडनला परत न जाता भारतातच दलितांसाठी काम करा असं सांगायला. दुसऱ्यांनी न सांगताही त्यांच्या भानगडीत नाक खुपसून कामं करणाऱ्या अशा उपद्व्यापी लोकामुळं एका जुनाट, रुढीप्रिय धर्मालाही नव्या जगात रुबाबाने वावरता येतंय. मूर्ती-कलबुर्गींसारखे लोक ह्या प्रकारे उपद्व्याप करुन धर्मसुधारणेला हातभारच लावत आहेत. मी त्यांचा प्रचंड ऋणी आहे.

लहानपणी केलात ना, ठीक आहे. रादर तुम्ही ( पक्षी मूर्ती ) घरी कश्यावर मुततात आणि काय खातात ह्याच्याशी कोणाला काही घेणेदेणे नाही. आता वय वाढले ना तुमचे ( पक्षी मुर्तींचे ), मग कशाला चारचौघात मी इथे मुततो, तिथे क्ष करतो हे सांगत हींडताय? का अजुन लहानपण संपतच नाहीये? स्वताला महत्व देणे सोडले ह्या लोकांनी तरी खूप झाले.

त्यांनी हे एकदाच केले-सांगीतले आहे पण तुमच्यासारही मंडळी ते जणू येता जाता तेच करत होती अश्याथाटात सांगताय.

आणि यामुळे तुमच्या भावना दुखावतात मग जे दहीहंडी, गणपती,नवरात्र याचं स्वरूप आहे त्याने नाही का दुखावत तुमच्या भावना? माझ्या भावना त्याने आधी का दुखावल्या असं म्हणणे मग हत्येचा निषेध करणे हा दुटप्पीपणाचा कळस झाला. कुणी काहीही केलं तरी वृद्ध माणसाला सकाळी घराच्या दारात गाठून मारणं हा भ्याडपणाच झाला.
तुमचा तो देव तुम्हाला चांगल्या टणक दगडी भावना देवो .

लहानपणी केलात ना, ठीक आहे. रादर तुम्ही ( पक्षी मूर्ती ) घरी कश्यावर मुततात आणि काय खातात ह्याच्याशी कोणाला काही घेणेदेणे नाही. आता वय वाढले ना तुमचे ( पक्षी मुर्तींचे ), मग कशाला चारचौघात मी इथे मुततो, तिथे क्ष करतो हे सांगत हींडताय? का अजुन लहानपण संपतच नाहीये? स्वताला महत्व देणे सोडले ह्या लोकांनी तरी खूप झाले.

त्यांनी हे एकदाच केले-सांगीतले आहे पण तुमच्यासारही मंडळी ते जणू येता जाता तेच करत होती अश्याथाटात सांगताय.

आणि यामुळे तुमच्या भावना दुखावतात मग जे दहीहंडी, गणपती,नवरात्र याचं स्वरूप आहे त्याने नाही का दुखावत तुमच्या भावना? माझ्या भावना त्याने आधी का दुखावल्या असं म्हणणे मग हत्येचा निषेध करणे हा दुटप्पीपणाचा कळस झाला. कुणी काहीही केलं तरी वृद्ध माणसाला सकाळी घराच्या दारात गाठून मारणं हा भ्याडपणाच झाला.
तुमचा तो देव तुम्हाला चांगल्या टणक दगडी भावना देवो .

समजा ई) सोडून बाकी कुठलेही कारण असेल तर सहमती असेल का? असे करणे कायदेशीर गुन्हा आहे या माहितीचा सहमतीवर काही परिणाम होईल का?

या तथाकथित घृणास्पद कृत्यामुळे कोणाच्याही अभिव्यक्ती वा व्यक्तीस्वातंत्र्यावर घाला आलेला नाही. तेव्हा एखादी कृती तुम्हाला आवडली नाही तर तिचा निषेध करण्याचा हक्क असतो, पण "भावना दुखावल्या" हे स्पष्टीकरण पुरेसं नसतं.

म्हणजे निव्वळ "भावना दुखावल्या" या भांडवलावर पिच्चर, सीरियल वगैरेंवर टीका करणारे स्वयंघोषित स्त्रीवादी गंडलेच तर!

या तथाकथित घृणास्पद कृत्यामुळे कोणाच्याही अभिव्यक्ती वा व्यक्तीस्वातंत्र्यावर घाला आलेला नाही.

तथाकथित घृणास्पद कृत्यामुळे? म्हणजे देवाच्या मूर्तीवर लघुशंका केल्याचे जाहीर करूनसुद्धा हे कृत्य घृणास्पद असल्याबद्दल अजून संशय वाटतोय? धन्य आहे!

तेव्हा एखादी कृती तुम्हाला आवडली नाही तर तिचा निषेध करण्याचा हक्क असतो, पण "भावना दुखावल्या" हे स्पष्टीकरण पुरेसं नसतं.

तुम्हाला मूर्तीपूजा मान्य नसेल तर निषेध करण्याचा हक्क असतो, पण त्यासाठी समाजाला पूजनीय असलेल्या देवाच्या मूर्तीवर लघुशंका करण्यासारखे घृणास्पद कृत्य करण्याची आणि त्यायोगे समाजाच्या श्रद्धा दुखावण्याची गरज नसते.

समाजाचे श्रद्धास्थान आणि पूजनीय असलेल्या देवाच्या मूर्तीवर कोणीतरी येऊन लघुशंका केल्यामुळे मूर्ती अस्वच्छ झाली. म्हणजेच आपल्या आवडत्या देवाच्या स्वच्छ मूर्तीला सजवून पूजा करण्याच्या समाजाच्या व्यक्तीस्वातंत्र्यावर घालाच आला ना. अशा परिस्थितीत "भावना दुखावल्या" हे स्पष्टीकरण पुरेसं नसेल तर कोणते स्पष्टीकरण पुरेसे ठरेल?

विशेषतः असली लेमळट स्पष्टीकरणं कलबुर्गींची हत्या झाल्यानंतर लगेच यावीत हे अतिशय संतापजनक आहे. असले प्रकार स्वतःला धार्मिक म्हणवणाऱ्या लोकांनी करावेत हे तर कल्पनेपलिकडचं वाटतं. पण मग धार्मिक असणं आणि सुसंस्कृत असणं या दोन निराळ्या गोष्टी आहेत याची जाणीव होते. काही लोकं धार्मिक आणि सुसंस्कृत दोन्ही असतात, काहींना एकच गोष्ट जमते.

अनंतमूर्तींनी समाजाकडून पुजल्या जाणार्‍या देवाच्या मूर्तीवर लघुशंका केली आणि त्या कृत्याचे कलबुर्गींनी समर्थन केले. त्याबद्दल तथाकथित पुरोगाम्यानी कलबुर्गींचे समर्थन करणे हे अतिशय संतापजनक आहे. असे समर्थन सर्वधर्मसमभाव, समान हक्क, पुरोगामी, बुद्धीप्रामाण्यवादी, व्यक्तीस्वातंत्र्याचे पुरस्कर्ते, लोकशाहीवादी इ.इ. म्हणविणार्‍यांनी लरावेत हे तर कल्पनेपलिकडचं वाटतं. पण मग वचारांनी पुरोगामी असणं आणि आचाराने पुरोगामी असणं या दोन निराळ्या गोष्टी आहेत याची जाणीव होते. काही लोकं पुरोगामी आणि प्रामाणिक दोन्ही असतात, काही जण विचारांनी पुरोगामी आणि आचाराने ढोंगी असतात.

धन्यवाद! खालील प्रतिक्रिया लिहून मी सुद्धा थांबतो.

(१) कलबुर्गींच्या खुनाचा निषेध

(२) अनंतमूर्तींनी देवाच्या मूर्तीवर लघुशंका केल्याचा निषेध आणि

(३) कलबुर्गींनी अनंतमूर्तींच्या कृत्याचे समर्थन केल्याचा निषेध