मनातले छोटे मोठे प्रश्न / विचार - भाग २९
ही धागामालिका आपल्या मनात येणारे, नेहमी नेहमी डोकावणारे विचार व प्रश्न मांडण्यासाठी आहे. कधी कधी आशय फार मोठा नसतो. फार खोल विचार केलेला नसतो. तो विचार/ कल्पना/ प्रश्न/ गंमत डोक्यात येते, जाते. कधी कधी आपण विसरतो, कधी कधी ती ती पुन्हा पुन्हा येत असल्याने आपण विसरू शकत नाही.
यापूर्वीच्या धाग्यावरचे प्रतिसाद १००च्या वर गेले आहेत म्हणून हा पुढचा धागा.
आधीचे सर्व धागे इथे वाचता येतील - मनातले छोटेमोठे प्रश्न/विचार.
=======
प्रत्येक व्यवसायाचं एक बेसिक टार्गेट असतं ते म्हणजे जास्तीतजास्त रेव्हेन्यू आणि त्यापैकी जास्तीतजास्त भाग नफ्याच्या रुपात मिळणे.
बहुतांश व्यवसायांच्या बाबतीत हे गणित मॉरली कॉम्प्लिकेटेड नसतं. म्हणजे उत्तम बिल्डिंग बांधा, बाजारभावाच्या दुप्पट रक्कम ठेवा, तुमचा ब्रँड प्रसिद्ध असेल तर लोक घेतील, नाहीतर नाही घेणार. तुम्हाला किंमती कमी करुन अ‍ॅडजेस्ट व्हावं लागेल, पण संधी असूनही घरं बांधायची नाहीत किंवा विकायची नाहीत असा काही अवघड प्रश्न उभा राहणार नाही.
मला शंका आहे ती वैद्यकीय व्यवसायाबद्दल. डॉक्टर्स शपथ घेतात हे आपल्याला माहीत आहे. पण मेडिकल सर्व्हिसेस, अ‍ॅज अ बिझनेस, कोणत्या "व्यावसायिक" मोटिव्हने "प्रगती" करतात?(मला अभिप्रेत असलेली उदाहरणं म्हणजे मोठी हॉस्पिटल्स, मोठ्या लॅब्ज वगैरे.)
अधिक तपशीलः उदा, एक सहा मजली सुप्परस्पेशालिटी खाजगी हॉस्पिटल आहे. त्यात मार्केटिंगपासून क्वालिटीपर्यंत आणि फायनान्सपासून पर्चेसपर्यंत सर्व डिपार्टमेंट्स आहेत. हा सरळसरळ एक "फॉर प्रॉफिट" बिझनेस आहे.
आता यांचे वार्षिक रेव्हेन्यू टार्गेट कसे ठरते? इतके पेशंट आलेच पाहिजेत, इतक्या सर्जरीज झाल्याच पाहिजेत. किमान अमुक इतक्या महाग प्रोसिजर्स (बायपास, किडनी रिप्लेसमेंट्स इ इ) आपल्याकडे आल्या पाहिजेत, अमुक इतका रेव्हेन्यू ओपीडीत आणि तमुक कोटी औषधविक्रीतून आले पाहिजेत. लॅब टेस्टचे टारगेट इतके आहे. इ इ.
असे ठरवले तरच बिझनेस चालवता येईल. पण अधिकाधिक रेव्हेन्यू मिळवण्यासाठी:
१. अ‍ॅडमिट पेशंटच्या काही अनावश्यक लॅब टेस्ट रोजच्या रोज करणे.
२. पेशंटला किमान दोनेक दिवस आवश्यकतेपेक्षा जास्त अ‍ॅडमिट ठेवणे.
३. आयसीयू रिकामे असल्यास पेशंट धोक्यातून बाहेर आल्यावरही "ऑब्झर्वेशन" असे सांगून आणखी चार दिवस त्याचा मुक्काम वाढवणे.
४. सर्जरीमधे काही अपूर्णता अथवा कॉम्प्लिकेशन निर्माण करुन हॉस्पिटल स्टे आणि रिपीट सर्जरीची आवश्यकता (पोटेन्शियल बिझनेस) निर्माण करणे
या सर्व शक्य कोटीतल्या गोष्टी आहेत. यात पेशंटच्या जिवाला त्रास आणि क्वचित जीव जाण्याचाही धोका असू शकतो. पण ठरवलं तर पेशंटला समजणारच नाही अश्या पद्धतीने अनेक बाबतीत खर्च वाढवणे शक्य आहे हे नक्की.. पेशंट वाचेल, पण त्याची प्रोसेस लांबेल आणि हाल होतील.. पण अल्टिमेटली हॉस्पिटलला रेव्हेन्यू मिळाला असेल.
१,२,३ आणि ४ या टप्प्याटप्प्याने अधिकाधिक गंभीर गुन्हा मानल्या जाण्यासारख्या गोष्टी मी लिहिल्या आहेत. यातल्या पहिल्या एकदोन मोठ्या प्रमाणात अनेक ठिकाणी होतातच यात शंका नसावी. पण पुढच्या गोष्टी आणि इथे न नोंदवलेल्या इतर अनेक शक्यता अशा असतील की ज्यामुळे हॉस्पिटलच्या "फायनल सक्सेस रेट" किंवा "रेप्युटेशन"वर फारसा परिणाम न होता रेव्हेन्यू वाढवता येईल. टारगेट अचिव्ह किंवा एक्सीडही करता येईल.
नैतिकता ही या व्यवसायात जास्त महत्वाची मानली गेली आहे. व्यक्तिगत पातळीवर डॉक्टर्सनी "ओथ" घेतली असली तरी पूर्ण व्यवसाय इतक्या नैतिकतेने चालवण्यामधे प्रचंड बजेट असलेल्या हॉस्पिटल्सना काही अंतर्गत शुद्ध आर्थिक बाबतीतले कॉन्फ्लिक्ट्स येत नसतील का?
काय टारगेट्स दिलेली असतात ? आणि कोणाला?
की वर बसलेला तो श्रीहरी जे आणि जितके देईल तितके पेशंट्स घेऊ आणि त्यांना कमीतकमी दिवसांत बरे करुन पाठवू, बाकी फायदातोटा गेला खड्ड्यात.. अश्या स्पिरिच्युअल आनंदावर हा व्यवसाय चालवला जातो ?
मी अजिबात असं म्हणत नाहीये की सर्व हॉस्पिटल्स अशा मालप्रॅक्टिसेस करतात. माझं म्हणणं इतकंच की इतर व्यवसायांत जी मालप्रॅक्टिस ठरली नसती (उलट इनोव्हेटिव्ह बिझनेस डेव्हलपमेंट ठरली असती) ती इथे मेडिकल फिल्डमधे अनैतिक ठरते. जसं एखाद्या मॉलमधे आकर्षक पॅकिंगच्या साहाय्याने लोकांना दोन नग जास्त खरेदी करायला लावणे हा यशस्वी मार्केटिंगचा भाग मानला जाईल, पण टायसूटवाल्या डॉक्टरने इम्प्रेसिव्ह स्पीच देऊन हॉस्पिटलात दोन दिवस जास्त राहण्याची अनावश्यक आवश्यकता पटवून दिली तर ती मालप्रॅक्टिस ठरेल.. हे चूक नव्हेच, पण..
मग बिझनेस वाढवण्याचा मोटिव्ह काय? फक्त पेशंटला बरे करण्यातला आनंद आणि त्याचा दुवा ??
हार्ड टु बिलीव्ह दॅट अ बिझनेस कॅन रन ऑन इट अलोन.
या केसेस मध्ये कस्टमर कायमचा
या केसेस मध्ये कस्टमर कायमचा तुटून गुडविल नष्ट होउ शकतं ते कसं मोजणार? जर का हे सगळ करून अ‍ॅबनॉर्मल प्रॉफिट्स घेतले तर प्रतिस्पर्धी उतरतील किंवा सरकार सगळं थेट स्वतःच्या हातात घेईल.
उत्तम उहापोह आहे मन्दार.. थँक्स..
या वर क्वोट केलेल्या तुमच्या वाक्यावर माझी कॉमेंट अशी की.. अनेक बाबतीत असं होत नाही. उलट काही विचक्षण अपवाद सोडता पेशंट कॉम्प्लिकेशन्समधून वाचला तरी श्रेय डॉक्टरला आणि हॉस्पिटलला मिळतं (ऑपरेशननंतर छातीत इन्फेक्शन झालं तेव्हा आम्ही आशाच सोडली होती, पण डॉक्टरांनी भारी अँटिबायोटिक्स
देऊन मरणाच्या दाढेतून बाहेर काढला.)
आणि
उलट पेशंट दगावला तर मात्र श्रेय नशिबाला दिलं जातं. (डॉक्टरांनी पंधरा दिवस शर्थीने झुंज दिली, पण आपल्या पेशंटच्या आयुष्याची दोरीच बळकट नव्हती.. ईश्वरेच्छा बलीयसी, प्रत्येकाची वेळ लिहिलेली असते इ इ)
उघड उघड निग्लिजन्सच्या केसेसमधेच आणि तातडीच्या / अचानक मृत्यूंबबतच (पेशंटकडे लक्षच न देणे, अ‍ॅडमिटच उशिरा करणे इ इ) पेशंट दगावल्यावर डॉक्टरला मारहाण इ इ होते. तीही क्रीमी लेयरमधून नाहीच.
हॉस्पिटल्सचे मॉर्टॅलिटीवाईज "सक्सेस रेट्स" कुठे पब्लिश होत असतील असं वाटत नाही. ते झाले तरी ते खरोखर तिथल्या क्वालिटीचे इंडिकेटर्स असतील का हेही सांगता येत नाही. त्यामुळे रेप्युटेशन हे थोडं मॅनेजेबल आणि फ्लेक्झिबल असावं असं दिसतं.
समांतर/अवांतरः अर्थातच यात
समांतर/अवांतरः
अर्थातच यात दोन प्रकार आहेत
अधिकाधिक पेशंट्स कडून रेव्हेन्यु मिळावा यासाठी तुम्ही दिलेत ते मार्ग काहि ठिकाणी चोखाळले जात असतीलही
दुसरा मार्ग असा आहे की कमी रिस्कचे अधिकाधिक पेशंट्स डिटेक्ट करणे. म्हणजे कित्येक आजार हे बाहेर समजत नाहीत. व त्याहे स्वरूप गंभीर होईपर्यंत त्याचा दैनंदिन जीवनात अडथळाही नसतो. उदा बी१२ ची थोडी कमतरता, बॉडीमास इंडेक्स मध्ये काही प्रमाणात इथे-तिथे होणे, कोलेस्टरॉलचे प्रमाण, डी जीवनसत्त्वाचे प्रमाण वगैरे.
यातील काही पेशंट्स हे कालांतराने आपोआप (बाह्य औषधांविना. नुस्ता आहार व/वा व्यायामाने) बरे होणारे असतात - कारण ते ते घटक कमी होण्याचे कारण तात्कालिक असते परमनंट बिघाड नसतो. मात्र असे पेशंट्स गाठून त्यांनाही "ट्रीटमेंट" घेण्यास भरीस पाडले जाते.
हे इतके सटल आणि बॉर्डरलाईन आहे की, हे "भरीस पाडणे" झाले की खरोखर आरोग्यपूर्ण गोष्ट आहे यावर दुमत असेल.
====
धनंजयच्या या भारतभेटीत गप्पा मारताना एक छान वाक्य तो बोलला. "अ फिट पर्सन इज वन हु प्रोबॅबली अंडरगॉन लेस स्कॅन्स" (नक्की शब्द विसरलो पण हा जिंक्स) ;)
याप्रकारचे सोलिसिटेशन अलिकडे
याप्रकारचे सोलिसिटेशन अलिकडे दिसतेच.... फक्त ते औषध कंपन्यांकडून होताना दिसते. उदा. महिलांना थायरॉईडची, प्रौढ महिलांना बोन डेन्सिटीची टेस्ट करायला सांगणे.
हॉस्पिटल्स हल्ली जाहिराती करतानाही आढळतात. तुम्हाला डायबेटिस आहे का? मग तुम्ही ओबेसिटी कमी करा. आमच्या हॉस्पिटलमध्ये बेरिअ‍ॅट्रिक सर्जरी करा.
जाहिराती करणे, भीती घालणे,
जाहिराती करणे, भीती घालणे, भीतीचा वापर करुन लोकांना आपल्याकडे वळवणे हे तरीही एका मर्यादेत धंदा म्हणून चालावे. कारण केवळ वाचीव माहितीवर भीती वाटून त्या "कॉम्प्रिहेन्सिव्ह पॅकेज"कडे वळणारे लोक खिशात सहज ढिले करण्याइतके पैसे असल्याशिवाय सहसा जात नाहीत.
पण खरोखर रोग झालेला आहे, डायग्नोसिस झालेले आहे अश्या रोग्यांबाबत बहुतांश वेळा, खर्चासाठी कुठूनही पैसे उभे करु, सर्व सेव्हिंग रिकामे करु, कर्ज काढू, भीक मागू, देणगी मागू, पण डॉक्टर तुम्ही पैशाकडे न पाहता बेस्ट उपचार करा.. अशी मनोवृत्ती मध्यमवर्गात मोठ्या प्रमाणावर असते. ती टॅप करुन खालीलपैकी मार्गांनी टारगेट्सचे शॉर्टफॉल भरता येतीलः
१. इन-पेशंट्सना सलाईनमधे रोज एकदोन "सप्लीमेंटरी" औषधे मुख्य औषधांसोबत देणे. ही घेतली तरी बरी पण (परवडत नसल्यास) न घेतली तरी चालेल अशी असणारी.
२. उपचाराविना वाढत जाणार्‍या पण उपचारांनी लवकर काबूत येणार्‍या संसर्गावर तातडीने उपचार सुरु न करता एकदोन दिवस वाट पाहून मग सुरु करणे.
..इतरही अनेक
हे अत्यंत अविश्वासाने विचार करुन काढलेले मुद्दे आहेत हे मान्यच आहे, पण व्यवसायात वाढ करणारे हे घटक टाळणं हे कसं ठरवलं जात असेल ? अशी शंका.
Who has the best incentives ?
इन्फर्मेशन असिमेट्री चा प्रॉब्लेम याच्या मुळाशी आहे. म्हंजे पेशंट ला आपल्या आरोग्याबद्दल व त्याविषयक निर्णयांबद्दल जी आवश्यक माहीती आहे व असावी त्याच्या एक सहस्त्रांश सुद्धा माहीती नसते. हा प्रॉब्लेम सोडवण्यासाठी काही मार्ग आहेत. पहिले म्हंजे सेकंड ओपिनियन घेणे (हा अगदीच बाळबोध उपाय झाला). दुसरे म्हंजे प्रायमरी केअर डॉक्टर हा रिलेशनशिप वर आधारित ठेवणे. आपल्याकडे फॅमिली डॉक्टर असतो तसे. इथे Gains from future interactions and possible future treatments etc will incentivize the doctor to remain honest. Should the patient find out (which is very hard, I agree) that the doctor has been dishonest, the patient (and his family) will flock to another doctor.
तिसरा त्यातल्यात्यात बरा उपाय म्हंजे पेशंट ने मेडिकल इन्श्युरन्स काढणे. हा खर्चिक आहे हे मान्य. पण इथे इन्श्युरन्स कंपनी जी पेमेंट्स डॉक्टर ला करेल (पेशंट च्या टेस्ट्स व उपचारासाठी) ती कमीतकमी करण्याचा त्या इन्श्युरन्स कंपनीला इन्सेंटिव्ह असतो. व म्हणून ती इन्श्युरन्स कंपनी डॉक्टर ने व/वा हॉस्पिटल ने (एखाद्या पेशंटच्या) केलेल्या टेस्ट्स, उपचार, सर्जर्‍या, व हॉस्पिटल-स्टे (तसेच दिलेली औषधे व डोसेज) या सर्वांची स्क्रुटीनी करेल. (इन्श्युरन्स कंपन्या अ‍ॅक्च्युअली असे करतात.) यातली किती आवश्यक होती व किती अनावश्यक याची ही चाचपणी होईल. अनावश्यक चे पैसे नाकारले जातील व / वा पेशंट ला (उपचारा नंतर / बरा झाल्यावर) कन्झ्युमर कोर्टाकडे जाता येईल. हा उपाय चांगलाच खर्चिक आहे. कारण इन्श्युरन्स कंपनी प्रत्येकाची स्क्रुटीनी करू शकत नाही. ते खर्चिक होईल. पण त्यातल्यात्यात ते रँडमाइझ्ड ट्रायल्/चाचण्या करून मग निर्णय घेऊ शकतात.
आता यातले प्रत्येक उपाय आपापल्या स्वतंत्र समस्या निर्माण करीत असतात. उदा. इन्श्युरन्स मधे अ‍ॅडव्हर्स सिलेक्शन ची समस्या आहे, मोरल हजार्ड निर्माण होऊ शक्तो. कोल्युजन (हॉस्पिटल व इन्श्युरन्स कंपनीचे) होऊ शकते. तसे असेल व/वा इन्श्युरन्स कंपनी "नफेखोर" असेल तर पेशंट कडे त्या इन्श्युरन्स कंपनीचे शेअर्स बाजारात विकत घेऊन त्या नफ्यातला थोडा हिस्सा स्वतःकडे वळवण्याचा विकल्प असतो. (हे प्रत्येक बाबतीत शक्य असेलच असे नाही.) शेवटी - There are hardly any solutions. There are only trade-offs.
अधिक माहीतीसाठी - Priceless
---
व्यक्तिगत पातळीवर डॉक्टर्सनी "ओथ" घेतली असली तरी पूर्ण व्यवसाय इतक्या नैतिकतेने चालवण्यामधे प्रचंड बजेट असलेल्या हॉस्पिटल्सना काही अंतर्गत शुद्ध आर्थिक बाबतीतले कॉन्फ्लिक्ट्स येत नसतील का?
जाताजाता पिंक - ओथ व कोड ऑफ काँडक्ट हा डॉक्टर ला लागू आहे. पण पेशंट ला कोणताही कोड ऑफ काँडक्ट लागू नाही. पेशंट हा प्रामाणिक असतो असे सर्वसाधारण गृहितक असते.
'जाता जाता'वर...
पण पेशंट ला कोणताही कोड ऑफ काँडक्ट लागू नाही.
पेशंट हा ग्राहक आहे. व्यावसायिक नव्हे.
(उलटपक्षी, डॉक्टरास व्यवसाय न करण्याचा विकल्प उपलब्ध आहेच.)
पेशंट हा प्रामाणिक असतो असे सर्वसाधारण गृहितक असते.
असे कोण म्हणाले? ('प्रिझम्प्शन ऑफ इनोसन्स'चे मूलभूत तत्त्व वगळता. ते तर डॉक्टरलाही लागू असावे - अगदी म्याल्प्र्याक्टिसच्या केसिसमध्येसुद्धा. पेशंटने आरोप केला म्हणून तो सिद्ध झाल्याशिवाय डॉक्टर ऑपॉप दोषी ठरत नसावा. (चूभूद्याघ्या.))
(अवांतर: बाकी, पेशंटचा प्रामाणिकपणा यात आणणे हे म्हणजे खुनाच्या ट्रायलीत व्हिक्टिमाचे पूर्वचारित्र्य आणून आरोपी सोडून त्या मेलेल्या व्हिक्टिमाचीच ट्रायल घेण्याच्या प्रचलित अमेरिकन न्यायपद्धतीसारखे झाले. ट्रायल डॉक्टरची चालू आहे, पेशंटाची नव्हे. असो चालू द्या.)
पेशंट हा ग्राहक आहे.
पेशंट हा ग्राहक आहे. व्यावसायिक नव्हे.
टेक्निकली मुद्दा बरोबर आहे.
प्रतिवाद करतो. तुम्हास पटणार नाही हे मला ५००% माहीती आहे. पण तरीही... प्रयत्न करतो.
प्रथम - एखाद्या डॉक्टर कडून उपचार्/त्यासंलग्न चाचण्या/शस्त्रक्रीया हे सर्व करून घेणे व त्याबदल्यात त्या डॉक्टर ला पैसे/फी/मोबदला देणे - हे संपूर्ण ट्रान्जॅक्शन झाले.
पेशंट ने एखादा डॉक्टर निवडणे हे दोन किंवा तीन मूलभूत बाबींवर अवलंबून असते. (इतर बाबी असतातच. पण या दोन तीन अत्यंत महत्वाच्या.). एक क्षमता, दुसरी वृत्ती, तिसरी उपलब्धता. क्षमता ही अर्हता व पंजीकरण याद्वारे ठरते. यात शिक्षण, विशेषज्ञता व relevance, लायसेन्स, अनुभव या बाबी येतात. (इतर बाबी असतीलही पण या महत्वाच्या.) व उपलब्धता ही ऑनगोईंग बेसिस वर ठरवली जाते. राहता राहिला मुद्दा वृत्ती चा - वृत्ती हा या गविंच्या प्रश्नाच्या गाभ्याशी असलेल्या मूलभूत मुद्द्यांमधील एक मुद्दा आहे. ह्या व्यवसाया बद्दलच्या गविंच्या प्रश्नांच्या मुळाशी असलेला हितसंघर्ष (Conflict of interest) - हा विशिष्ठ डॉक्टर कसा मॅनेज करतो ? - यावर आधारित निर्णय (पेशंट कडून) घेतला जाऊ शकतो. अर्थातच प्रत्येक पेशंट ला हे डॉक्टर चे मूल्यमापन जमत नाही कारण प्रत्येक पेशंट कडे त्यासाठी लागणारी माहीती, कौशल्ये व वेळ नसतो (डॉक्टर चे मूल्यमापन करायला).
डॉक्टर वर लावलेला कोड ऑफ काँडक्ट हा (ओथ प्रमाणे) डॉक्टर च्या वृत्ती चे रेग्युलेशन करतो. Code of conduct is designed to constrain the doctor's behavior : make sure that certain actions are undertaken by doctors and certain other actions are avoided by doctors.
तुम्हास प्रश्न - प्रत्येक पेशंट च्या पेमेंट करण्याच्या क्षमतेची व वृत्तीची स्क्रुटिनी करण्याची डॉक्टरला संधी, सोय करून दिली जाते का ? पेशंट चे बिहेवियर रेग्युलेट करणारा कोणता कोड ऑफ काँडक्ट असतो ???
उपचार झाल्यावर सुद्धा पेशंट ने पैसे न दिल्यास डॉक्टर कोर्टात जाऊ शकतो. पण कोर्टकचेरी करण्यात जो वेळ जाईल त्यामुळे होणारे नुकसान (इतर पेशंट्स वर उपचार करता आले नाहीत.) कसे कॅल्क्युलेट करणार व पेशंट कडून वसूल होणार का ?
---
संभाव्य आक्षेप - पण गब्बर, हे इतर अनेक क्षेत्रात आहे. अनेक क्षेत्रात (उदा. साबण, तेल, फ्रिज, मोटार, कपडे खरेदी करू इच्छिणार्‍या) कस्टमर ची पेमेंट ची क्षमता (प्रत्येक वेळी) (विक्री करण्या आधी) तपासून पाहीली जातेच असे नाही. अनेकदा नाहीच. मग वैद्यकीय व्यवसायास अपवाद्/छूट का द्यावी ?
...
तुम्हास प्रश्न - प्रत्येक पेशंट च्या पेमेंट करण्याच्या क्षमतेची व वृत्तीची स्क्रुटिनी करण्याची डॉक्टरला संधी, सोय करून दिली जाते का ? पेशंट चे बिहेवियर रेग्युलेट करणारा कोणता कोड ऑफ काँडक्ट असतो ???
एखाद्याला पेशंट म्हणून स्वीकारण्यापूर्वी स्क्रूटिनी करण्याची सोय वा संधी नाही, बरोबर आहे म्हणणे.
पण ही त्याची बिझनेस रिस्क आहे.
शिवाय, (एमर्जन्सीज़चा अपवाद वगळल्यास) (१) पेशंटावर कोणताही उपचार केलाच पाहिजे (किंवा पेशंट स्वीकारलाच पाहिजे) अशी सक्ती डॉक्टरवर कितपत आहे? (नसावी, असे वाटते; चूभूद्याघ्या.) आणि (२) कोणत्याही उपचाराअगोदर त्याच्या खर्चाची पूर्वकल्पना पेशंटास देण्याची संधी (अधिक माझ्या कल्पनेप्रमाणे जबाबदारी; पुन्हा, चूभूद्याघ्या.) डॉक्टरास नाही काय?
(१) पेशंटावर कोणताही उपचार
(१) पेशंटावर कोणताही उपचार केलाच पाहिजे (किंवा पेशंट स्वीकारलाच पाहिजे) अशी सक्ती डॉक्टरवर कितपत आहे? (नसावी, असे वाटते; चूभूद्याघ्या.)
सर्वसाधारणपणे डॉक्टरची जबाबदारी अशी मानली जाते (फॉर्मली नव्हे) की डॉक्टर ने पेशंट रिफ्युज करायचा नाही. पण तुमचा मुद्दा बरोबर व खरा आहे असे मानू.
डॉक्टर कसे व किती चेकिंग करणार ? व चेकींग मधे पेशंट ने भूलथापा दिल्या / बेमालूम पणे खोटे बोलला व उपचार करून घेतले आणि नंतर पैसे दिलेच नाहीत तर ?
---
कोणत्याही उपचाराअगोदर त्याच्या खर्चाची पूर्वकल्पना पेशंटास देण्याची संधी (अधिक माझ्या कल्पनेप्रमाणे जबाबदारी; पुन्हा, चूभूद्याघ्या.) डॉक्टरास नाही काय?
संधी आहेच. व अनेकदा डॉक्टर देतातच. पण तरीही फसवणूकीच्या केसेस घडू शकतातच ना !!!
इमर्जन्सी नाही पण उपचारानंतर पेशंट दगावला. आता पैसे कुणाकडे मागणार ? ज्याच्याकडे मागणार त्याच्याकडे नसतील तर ? त्याला मयत पेशंट च्या पैश्यांबद्दल चे व्यवहार करण्याचे अधिकार्/कौशल्य नसेल तर ?
इमर्जन्सी नाही व उपचार अनेक दिवस चालणारेत. पेशंट राजी झाला. उपचारादरम्यान पेशंटने पलटी मारली तर ? व पुढे उपचार नको असे म्हणाला. आता प्रोरेटेड पैसे द्यायचे की पूर्ण उपचाराचे ?
इमर्जन्सी नाही पण पेशंट कोमा मधे गेला. आता ?
इमर्जन्सी नाही पण उपचार चालू असताना त्याच्या अपत्याचे लग्न आले व त्यात पैसे खर्च झाले. आता ?
बीचमें मेरा चाँदभाई.
(१) पेशंटावर कोणताही उपचार केलाच पाहिजे (किंवा पेशंट स्वीकारलाच पाहिजे) अशी सक्ती डॉक्टरवर कितपत आहे? (नसावी, असे वाटते; चूभूद्याघ्या.) आणि (२) कोणत्याही उपचाराअगोदर त्याच्या खर्चाची पूर्वकल्पना पेशंटास देण्याची संधी (अधिक माझ्या कल्पनेप्रमाणे जबाबदारी; पुन्हा, चूभूद्याघ्या.) डॉक्टरास नाही काय?
(१)
डॉक्टरचे तोंडही पहाण्याआधी पैसे घेऊन 'केसपेपर फाडण्याची' शिष्टीम कायद्यानुसार बेअक्कलपणाची आहे, हे बहुसंख्य डॉक्टरांना व त्या डॉक्टरांच्या नशीबाने पेशंटांनाही ठाऊक नसते.
ज्या क्षणी तो पेपर पेशंटाचे नांव लिहून तयार झाला व त्या कंपावंडरने पैसे हातात घेतले, त्या क्षणापासून कायद्यानुसार तो पेशंट हापिशली गिर्‍हाईक झाला. डॉक्टरला कन्झुमर प्रोटेक्शन अ‍ॅक्ट लागू.
दुसरे, "इमर्जन्सी उपचार" व तेही 'फुकट' केलेच पाहिजेत असा कायदा आणण्यासाठी सरकार जोर लावते आहे, अन आम्ही बापुडे लढतो आहोत. लवकरच ते बोकांडी बसेल व 'पेशंट स्वीकारलाच पाहिजे' अशी जबरदस्ती, 'रिक्षावाल्याने गिर्‍हाईक घेतलेच पाहिजे' अशा प्रकारे करण्यात येईल अशी चिन्हे दिसत आहेत
(२)
ऑपरेशन्/उपचाराच्या खर्चाचा अंदाज डॉ.ना आधी विचारावा, अशी पाटी लावलेली असते.
रजिस्ट्रेशन काऊंटरवर तुमच्या कंपनी/इन्शुरन्स्/पेइंग मेथडची विचारणा याच साठी होत असते.
अ‍ॅडव्हान्स जमा करायला याचसाठी सांगतात. (ष्टार हॉटलात रहायला जाताना क्रेडीटकार्डातून २०-२५ हजार 'ब्लॉक' करतात अन मग यथावकाश परत देतात, याचा अनुभव आहे ना?)
पेशंट हा प्रामाणिक असतो असे
पेशंट हा प्रामाणिक असतो असे सर्वसाधारण गृहितक असते.
ग्राहक हा महाचोर असतो हेच तत्त्व समोर ठेऊन सारे व्यवसाय डिझाईन केलेले असते. You seriously* need to read at least one well drafted legal contract.
हे अ‍ॅडव्हर्ब इथे तीनदा वापरता येते. गंभीरपणे सांगतो कि गंभीर गरज आहे कि तुम्ही ... गंभीरपणे वाचावा. पण इंग्रजीत ते फार विचित्र वाटतंय.
ग्राहक हा महाचोर असतो हेच
ग्राहक हा महाचोर असतो हेच तत्त्व समोर ठेऊन सारे व्यवसाय डिझाईन केलेले असते.
अपॉर्च्युनिझम हा फॉर्मल शब्द आहे. इकॉनॉमिक अ‍ॅनॅलिसिस ऑफ लॉ च्या भाषेचा. अधिक माहीती साठी - Transaction Cost Economics ची संकल्पना समजून घेणे. आणखी - Contract Theory
आता लगेच - गब्बर, थियरी झाडू नको. प्रॅक्टिकल बोल प्रॅक्टिकल. असे तुम्ही म्हणणार आहात - हे मला माहीती आहे.
---
हे अ‍ॅडव्हर्ब इथे तीनदा वापरता येते. गंभीरपणे सांगतो कि गंभीर गरज आहे कि तुम्ही ... गंभीरपणे वाचावा. पण इंग्रजीत ते फार विचित्र वाटतंय.
मी स्वतः आमच्या घराचे मॉर्टगेज काँट्रॅक्ट (किमान २० पानी), माझ्या अपार्टमेंट च्या लीज चे काँट्रॅक्ट (किमान २), मी ज्या कंपनीत गुंतवणूक करण्याची शिफारस केली त्याचे लीगल काँट्रॅक्ट, किमान चार M&A एंगेजमेंट अ‍ॅग्रीमेंट्स, किमान ३ टर्म शीट्स, किमान एक इंटर-क्रेडिटर अ‍ॅग्रीमेंट वाचलेली आहेत. गंभीरपणे हा शब्द महत्वाचा आहे म्हणून सांगतो - माझा बोनस यातील अनेकांवर अवलंबून होता. व इतर बाबतीत (उदा. मॉर्टगेज काँट्रॅक्ट)माझे महिन्याचे पेमेंट.
---
गंभीरपणे सांगतो - तुम्ही हा जो सल्ला दिलात तो काही प्रमाणावर तरी अ‍ॅड होमिनेम होता. म्हंजे तुम्ही माझ्या इलिजिबिलिटी वर प्रश्नचिन्ह लावलेत.
गब्बर, थियरी झाडू नको.
गब्बर, थियरी झाडू नको. प्रॅक्टिकल बोल प्रॅक्टिकल.
मी असं कधीही म्हणत नाही. उलट मी फक्त थेरी बोला असं म्हणतो. कोणत्याही बाबतीत थेरी टू प्रॅक्टीकल हा प्रवास प्रचंड कठिण असतो आणि त्याच्या वाट्याला जाण्याइतकी शक्ती माझ्याकडे नाही.
--------------
अहो, तुम्ही एक ६०० पानी एल एन जी काँट्रअ‍ॅ़ट वाचा असे म्हणत होतो. त्यात सूक्ष्मात सूक्ष्म शक्य अविश्वास व्यक्त केलेला असतो.
अहो, तुम्ही एक ६०० पानी एल एन
अहो, तुम्ही एक ६०० पानी एल एन जी काँट्रअ‍ॅ़ट वाचा असे म्हणत होतो. त्यात सूक्ष्मात सूक्ष्म शक्य अविश्वास व्यक्त केलेला असतो.
हे असते हे मी मान्य करतो.
परंतु कराराच्या मुळाशी अ‍ॅडव्हर्स सिलेक्शन, मोरल हजार्ड, अपॉर्च्युनिझम, रेनेजिंग ऑन काँट्रॅक्ट्स, फ्री रायडर प्रॉब्ल्मेस, पर्व्हर्स इन्सेंटिव्हज, ट्रॅजेडी ऑफ कॉमन्स - यासारख्या समस्या असतात. यातल्या सगळ्या प्रत्येक कराराच्या सिच्युएशन ला लागू पडतीलच असे नाही. पण ह्यांच्याच मिटिगेशन बद्दलची कलमे करारात अंतर्भूत केलेली असतात.
अचानक घाईत असताना हा विषय
अचानक घाईत असताना हा विषय दिसला.
थोडा वेळ मिळाला की सविस्तर वाचतो अन मग परत लिहितो.
फक्त तुमच्या मूळ मुद्द्यबद्दल :
कॉर्पोरेट हॉस्पिटल्स मधे डॉक्टरला एम्लॉई म्हणून वागवले जाते.
दर महा अमुक प्रकारची अमुक इतकी ऑपरेशन्स केली नाहीत तर कारवाई केली जाते.
तो माणूसही मार्केटिंगची तत्वे वापरून तुमच्याशी वागतो.
तुम्ही त्याच कॉर्पोरेट हॉस्पिटलात जाता, कारण तुमच्या कंपनीच्या विम्यात त्या दुकानाचे नांव असते. तुम्हाला "ट्रीटमेंट" "फुकट" आहे असे वाटत असते. वगैरे..
पुन्हा थोड्या वेळाने जमेल तसे लिहितो.
***
ओके.
सहा मजली खासगी सुपरस्पेशालिटी हॉस्पिटल विथ तुम्ही म्हणताहात तितकी डिपार्टमेंट्स वगैरे. हा बेसिकली अशक्य प्रकार आहे. खासगी असले, तर ते तितके मोठे होऊ शकत नाही, अन मोठे असले तर खासगी राहू शकत नाही. (प्रायव्हेट लिमिटेड कं वगैरे मला अभिप्रेत नाही. मी एका माणसाने अर्थात एकट्या डॉक्टरने चालविलेले हॉस्पिटल = खासगी, असे गृहित धरून बोलतो आहे.)
प्रश्नाचे उत्तर हवे, तर दवाखाना नक्की कसा चालतो, ते ठाऊक करून घेणे गरजेचे आहे.
सगळ्यात पहिली बाब, म्हणजे इथे दोन प्रकारचे काम चालते.
१. कन्सल्टेशन.
वकील किंवा आर्किटेक्टप्रमाणे तुमच्या अमुक या अडचणीसाठी तुम्ही तमुक एक करून पहा, असा निव्वळ सल्ला देणे व त्यापोटी फी आकारणे. हा दिवसभरातील कामाचा मोठा वेळ व्यापणारा भाग आहे. यातून वेळ जास्त जातो, कमाई काही होत नाही. मात्र, यातून दुसर्‍या भागासाठी लागणारी 'गिर्‍हाईकी' तयार करता येते. हे संपूर्ण काम त्या व्यावसायिकाला स्वतःच करावे लागते. कोणत्याही प्रकारे आऊटसोर्स करता येत नाही. कारण येणारा पेशंट उदा. डॉ. आडकित्ता यांचेकडून तपासून घेण्यासाठी येत असतो.
या उलट, "कॉर्पोरेट" हॉस्पिटल, वा इव्हन सरकारी रुग्णालाय, जिथे तुम्ही म्हणताहात तसल्या एथिक्सची ऐशीतैशी केली जाते, तिथे पेशंट मी वर म्हटल्याप्रमाणे इन्शुरन्समुळे वा मुळातच गरीब आहे म्हणून, 'बांधला' गेल्यामुळे येतो. तिसरा प्रकार म्हणजे कॉर्पोरेट हॉस्पिटलात ऑपरेशनसाठी स्वतःच्या खासगी ओपीडीतून पेशंट नेणे, हे सहसा होत नाही, अनलेस, पुन्हा एकदा, पेशंट इन्शुरन्स्/रिएंबर्समेंट इ. मुळे बांधला गेलेला आहे. डॉ. य्क्षज्ञ आहेत की अबक आहेत, याचेशी त्याला कर्तव्य नसते. अर्थात तिथेही शक्यतो अबक यांचे वारी जाण्याचा प्रयत्न असतोच.
२. इनडोअर सर्विसेस.
हा ग्यारेज मेकॅनिकसारखा नादुरुस्त शरीरे दुरुस्त करण्याचा (प्रयत्न करण्याचा) वर्कशॉप आहे. मात्र, या ठिकाणी मुख्य कामे पुन्हा एकदा, स्वतः त्याच डॉक्टरने करणे गरजेचे असते. आऊटसोर्स होत नाही. म्हणजे उदा. आर्किटेक्टने प्लान दिला, की नंतर सेंट्रींग काम वाले, गवंडी, फरशीवाले, वगैरे अनेकानेक एजन्सीज अ‍ॅक्चुअल एक्झिक्यूशन करीत असतात. इथे डॉक्टरला स्वतःच ते ऑपरेशन वा आंतररुग्णाचे उपचार 'एक्झिक्युट' करावे लागतात. यातला फाऽर थोडा भाग मदतनीसांकडुन करवून घेण्यासारखा असतो.
दुसरा डॉक्टर मदतीस घेतला, तर दोन गमती होतात, एक म्हणजे त्याने स्वतः डोके वापरणे अपेक्षित नसते. किंवा पेशंटचा "विश्वास" त्या डॉक्टरवर शिफ्ट होतो, अन तो वेगळा दवाखाना काढतो.
इतर व्यवसायांप्रमाणे (उदा. मी पाण्याच्या पाऊचेस बनवायचा धंदा काढला, तर मी स्वतः एक इन्व्हेस्टमेंट करून इतर लोकांना कामास लावतो, सुरुवातीस स्वतः मार्केटींग इ. करतो, पण एका मर्यादेनंतर तो धंदा बेसिकली आपोआप चालत रहातो, अन मी परसेंटेज बेसिसवर कमवत राहतो. अ‍ॅक्चुअल काम नोकर करतात. बिस्लरीची बाटली/पाऊच विकत घेताना त्याचा मालक कोण, ही बाटली कुणी पॅक केली इ. विचार मी करीत नाही.) हॉस्पिटलातला 'हॉटेल' भाग चालतो. प्लस, थोडे ऑर्डर एक्झिक्युशन. जसे की अमुक वाजता अमुक सलाईन लावा, अशी 'ऑर्डर' मी लिहितो, ते लावण्याचे काम ट्रेण्ड स्टाफ करतो. पण तरीही प्रत्येक पायरीत मला व्यक्तीगत लक्ष घालावेच लागते. दिवसातून दोन वेळा का होईना, रुग्णास स्वतः भेटून त्याच्या आजाराची री-असेसमेंट प्लस उपचार नीट केले जात आहेत की नाहीत हे पहावे लागते. ऑपरेशनही स्वतः करावे लागते.
एकंदरीतच सगळा मामला असा व्यक्तीवर अवलंबून असल्याचे फायदे तसेच तोटेही आहेत.
तोटा हा, की तो व्यवसाय एका लिमिटपेक्षा मोठा होऊच शकत नाही. पाणीपाऊचवाला महिन्याला १० करोड कमवू शकतो.
सर्जनने कितीही मोठे चार्जेस घेतलेत, तरीही प्रत्येक ऑपरेशन, कन्सल्टेशन, राऊंड्स इ. ला लागणारा वेळ दर दिवशी लिमिटेडच असतो.
दुसरे, त्या डॉक्टरचा हातगुण हा अधिक महत्वाचा मुद्दा असल्याने, स्वतःची क्रेडीबिलिटी टिकवण्यासाठी त्याला सो कॉल्ड 'एथिक्स' पाळावेच लागतात. उदा. पेपरात वा रस्त्यावर होर्डिंग्ज लावून जाहिरात केली तर मेडिकल काऊन्सिल अ‍ॅक्शन घेते. याउलट 'कॉर्पोरेट' हॉस्पिटल्स निर्लज्जपणे जाहिराती करतात. त्यांचे कुणी ही शष्प वाकडे करीत नाही. कॉर्पोरेट हॉस्पिटल त्यांनी आणून दिलेल्या पेशंटच्या बदल्यात त्यांच्याशी अ‍ॅटॅच असलेल्या डॉक्टरच्या कमाईतून अमुक टक्के वळते करून घेतात, खासगी डॉक्टरने रेफरल चार्जेस दिलेत तर त्याला 'कट प्रॅक्टिस' म्हणतात. आमच्याच कंपनीची अमुक औषधे/इम्प्लाण्ट्स्/धागे/सलाईन्/आयव्हीसेट्/फलाणे वापरा म्हणून फार्मा कंपनी त्या कॉर्पोरेट हॉस्पिटलला ३०-३५% रक्कम अधिकृतरित्या देते, ती दोघांच्या टॅक्समधून सूटही मिळते, हेच 'खासगी' डॉक्टरने केले, तर एमसीआय त्याच्या बुडावर लाथ मारते, पब्लिकही डॉक्टरांना शिव्या देते.
फायदा हा, की डॉक्टर स्वत:चा मालक असतो. हवे तेव्हा नोकरी सोडून व्यवसाय करू शकतो, व पोटापाण्याइतके कमवायची हमी बाळगू शकतो. दुसरे, त्याच्या स्किल लेव्हलनुसार तो चार्जेस मागू शकतो, व पेशंट्स ते देण्यास तयारही होतो. त्यामुळे, अल्टिमेटली टार्गेट वगैरे हिशोब न करता समाजात मिळणारा मानमरातब, प्लस साधारणतः उच्च मध्यमवर्गीय आयुष्य जगण्यास पुरेसे इन्कम यावर हा डॉक्टर खुश रहातो. मानमरातब जास्त महत्वाचा असतो. कोणतेही सेट बिझिनेस गोल्स नसतात. ज्यांचे ते असतात, ते स्वतःची कॉर्पोरेट हॉस्पिटल्स काढतात, इतके म्हणणे पुरेसे ठरावे.
आता या बॅकग्राऊंडवर,
तुमच्या प्रश्नांचा पुन्हा एकदा विचार करा. मग कॉर्पोरेट हॉस्पिटल्सच्या वर्क कल्चर, इथिक्स, लीगॅलिटीज अन प्रॉफिट्सबद्दल लिहीन
पण काये ना? "नबा"ब साहेब म्हटलेत तसं, इथे 'डॉक्टरांची ट्रायल सुरू आहे' जज ज्यूरी कोण? अन किस खुशी मे डॉक्टर्सनी ट्रायलला उभे रहावे? इ. प्रश्न विचारायचे नाहीत.
डॉक्टरांवर आरोप अथवा ट्रायल
डॉक्टरांवर आरोप अथवा ट्रायल असा हेतू दूरान्वयानेही नसून खरोखर बिझनेस मॉडेलमधला conflict कसा सुटतो हा प्रश्न पडला होता.
अर्थात ही hospitals आणि एकेकटा डॉक्टर या दोन वेगवेगळ्या एंटिटीज असतात ही माहिती तुमच्या प्रतिसादातून कळली.
तरीही कोणत्याही स्केलवर "व्यवसाय" आणि आर्थिक टारगेट्स ठरवणे आणि अचिव्ह करणे ही बाब नेमकी कशी होत असेल हे अजून क्लियर नाही. की या व्यवसायात या कन्सेप्टच नाहीत असे म्हणता येईल.
मला तर उलट ही वैद्यकीय व्यावसायिकापुढची समस्या किंवा तिढा वाटतो..
गवि, तुमच्या हेतूबद्दल शंका
गवि, तुमच्या हेतूबद्दल शंका नाही. तो तिढा आहेच, अन आजकाल अनेक तरूण डॉक्टर्स प्रिडेटरी बिझिनेस प्रॅक्टिसेस अवलंबताना दिसताहेत. एकंदर वैद्यकीय व्यवसायासाठीच्या एथिक्सचाच विचार नव्याने करायची वेळ आलेली आहे. त्यानुसार तिढा हा शब्द बरोबर आहे. त्याबद्दल सविस्तर पुनः कधीतरी.
सध्या गब्बर यांनी केलेल्या एका व्हॅलिड स्टेटमेंटवर नवी बाजू यांनी जो फाटा काढला त्यावरून त्यांची खेचतोय जरा. बाकी काही नाही. ;)
कॉर्पोरेट हॉस्पिटल्स मधे
कॉर्पोरेट हॉस्पिटल्स मधे डॉक्टरला एम्लॉई म्हणून वागवले जाते.
दर महा अमुक प्रकारची अमुक इतकी ऑपरेशन्स केली नाहीत तर कारवाई केली जाते. +१
परवा एका कार्यक्रमात बरीच डॉक्टर मंडळी एकत्र सापडली. थेट प्रश्न विचारता आले.
त्यातला एक तर सुपरस्पेशालिटी मधला डॉक्टर होता त्यामुळे फर्स्ट हँड उत्तरं मिळाली म्हणायला हरकत नाही...
प्रत्येकाला टारगेट्स असतात. आणि त्याचा appraisal वर परिणाम होतो. म्हणजे क्वार्टरला अमुक इतके ऑपरेशन्स झाले पाहीजे अशा पद्धतीचं. गणितं शुद्ध आर्थिक आहेत कारण त्याचं कॅल्क्युलेशन घेउन इन्व्हेस्ट्मेट होत असते.
मला इथले सगळे प्रश्न आठवत नव्हते.
आपल्या तब्येतीच्या गोष्टी सरळसोट बायनरी कधीच नसतात. त्यात दुखणं १०० च्या पातळीला गेलं की ऑपरेशन करु असं म्हणता येत नाही. जर का गुढगा बदलाची शस्त्रक्रिया असेल तर पायात प्रचंड वेदना आहेत म्ह्णून बदलायचा की उठता बसतांना थोडा त्रास होतो म्हणून बदलायचा यात मतं बदलतील. मोठ्या ठिकाणी फट्कन शस्त्रक्रीयेला पाठवले जाते. पण टेक्नीकली त्यांना चूक म्हणता येत नाही असं काहीसं.
मोठ्या हॉस्पिटल्समध्ये डॉक्टर लोकांना नेमका काय प्रॉब्लेम आहे आणि तो दुरुस्त कसा करायचा हे माहीती नसतं असं अजिबात नाहीये. पण हजारामधल्या एका केस मध्ये जनरल मत चुकू शकतं, तर नेमका प्रॉब्लेम हाच होता हे प्रूव्ह करण्यासाठी त्यांना त्या सगळ्या चाचण्या करवून घ्याव्याच लागतात. समोर असलेली प्रत्येक केस अपवादात्मक असेल असं समजूनच काम करावे लागते. परत एकदा टेक्नीकली त्यांना चूक म्हणता येत नाहीच.
आलेल्या कोणत्याही पेशंटला पण आयसीयु मध्ये ठेवणे वगैरे सर्रास होतं.
पकडता येईल अशी चोरी केली जात नाही. सुपरस्पेशालिटी मध्ये काम करणारा तर स्पष्ट म्ह्णाला की मी माझे उपचार तिथून करवून घेणार नाही.
टेस्ट्स झाल्या की दुसरीकडे जाईन. हेल्थ केअर कंपन्यांमध्ये जर्मन, अमेरिकन तगडे प्लेअर्स आहेत . उपकरणे काहीच्या काही महाग असतात. स्वत:चे हॉस्पिटल सुरु करायचा हा फार मोठा अडथळा आहे. पण तरीही प्रायव्हेट प्रॉक्टीस किंवा स्वतंत्र असलेल्या हॉस्पिटल्सना वेगळा फ्रीडम असतो. ते त्यांचे खर्च कंट्रोल करू शकतात(यावर अजून डीटेल्स विचारले नाहीत ).
लिस्टेड असलेल्या एका सुपरस्पेशालिटी चेनचे प्रमोटर्स डॉक्टर पण नाहीयेत. चेन व्यवस्थित लॉस करते आहे.
http://www.outlookbusiness.com/article_v3.aspx?artid=261209
http://businesstoday.intoday.in/story/fortis-among-the-most-promising-c…
दोन्हीकडे जमल्यास एकदा नजर टाकणे. ऑर्गनाईझ सेक्टर झाल्यास त्याचा फायदा शेवटी ग्राहकालाच होतो असं मी समजत होतो. बरेच व्हेंचर कॅपिटलिस्ट्स डेंटल क्लिनिक्समध्ये गुंतवणूक करत होते/आहेत. वासन आय केअर/ शंकर आय केअर वगैरे जोरदार एक्स्पान्शन करत आहेत. त्यामुळे ऑर्गनाईझ्ड हेल्थ मला महत्वाचं, गरजेचं आणि ग्राहकाच्या फायद्याचं वाटत होतं. सरते शेवटी निष्कर्ष काहीच काढता येत नाही :( .
'शपथ' वगैरे...
डॉक्टर्स शपथ घेतात हे आपल्याला माहीत आहे.
अलीकडे ती शपथ, झालेच तर Primum non nocereचे ते तत्त्व वगैरे भानगडी, किमान 'आपल्या'कडच्या तरी मेडिकल कॉलेजांतून शिकवीत असावेत किंवा कसे, याबद्दल प्रचंड साशंक आहे.
मागे एकदा, 'बलात्काराच्या गुन्हेगारांना१ ओर्किडो२-पेनेक्टोमी३ची शिक्षा लागू करावी' असे एक (धक्कादायक) मत (ऑफ ऑल द पीपल) एका वैद्यकीय व्यावसायिकाने मांडलेले येथे 'ऐसी'वरच वाचावयास मिळाले होते.
गिवन द राइट कण्डीशन्स ऑफ टेम्परेचर अ‍ॅण्ड/ऑर प्रेशर, सौदी-छाप मानसिकता४ जगात कोठेही, आणि भल्याभल्यांत/सुशिक्षितांतसुद्धा, रुजू शकते, याचे हे द्योतक मानावे काय? (देन व्हाय सिङ्गलौट सौदीज़? केवळ ते मुसलमान आहेत म्हणून?)
O Tempora! O Mores!
.............................
१ चुकून 'रुग्णांना' म्हणणार होतो. सेम डिफरन्स.
२ दुवा.
३ दुवा.
४ चोरी केली, हात तोडा, वगैरे.
आप कहना क्या चाहते हो भाई?
या एकंदरच संपूर्ण प्रतिसादाची कसलीच संगती लागली नाही.
शपथ घेणे, व बलात्कार्‍याला बॉबिटाईझ करणे यांचा काय संबंध?
तुम्हाला जे म्हणायचे आहे, असे मला वाटले, त्यावरून लिहितोयः
फर्स्ट डू नो हार्म, याचा अर्थ, उपचार काय करू समजत नसेल, तर किमान त्या रोग्याला नुकसान पोहोचेल असले काही उद्योग करू नका, असा होतो. त्याच शपथेनुसार पुढे, अवयव कापून टाकताना पेशंटचा जीव जाणार नाही, त्याला वेदबा वा जंतूप्रदुर्भाव होणार नाही इ. बाबींची काळजी घेणे अभिप्रेत आहे. अवयव कापून टाकणे हा 'हार्मफुल' निर्णय न्यायालयाने घेऊन त्याच्या अंमलबजावणीचे काम डॉक्टरवर टाकलेले असू शकते. याच शपथेच्या आधीन राहून फाशी/इलेक्ट्रोक्युशन करताना 'पेनलेस डेथ' कशी होईल यासाठी एक डॉक्टर तिथे हजर असतो.
दुसरे, सर्व गुन्हेगारांना 'रोगी' समजले, तरी बॉबिटायझेशन हा बलात्कारावर एक प्रकारचा उपचार का ठरू नये? ज्या प्रकारे अंदाधुंद गोळीबार करणार्‍या गुन्हेगाराच्या उपचारांदरम्यान त्याच्या हाती बंदूक लागणार नाही याची काळजी घेतली जाते, त्याच प्रकारे बलात्कार्‍याकडून हत्यार हिसकावून घेणे असा विचार करायला काय हरकत आहे? ;) ('बरा' झाल्यावर कृत्रीम लिंगरोपण करण्यात येईल याची नोंद घ्यावी. शिवाय 'बरा' झालेल्या बंदुकबंधूला नंतर बंदूक देऊन पाहील का कुणी?)
?
(अवांतर पृच्छा: ही आयएमएची अधिकृत भूमिका आणि/किंवा आयएमएच्या अधिकृत भूमिकेशी सुसंगत आहे किंवा कसे?)
- बलात्कार्‍यास सजा देण्याकरिता त्याचे लिंग/वृषण कापून टाकणे ही (माझ्या मर्यादित आकलनक्षमतेनुसार तरी) उपचारार्थ मेडिकली नेसेसरी प्रोसीजर नाही. (अगदी बलात्कार्‍यास रुग्ण मानले, तरीही.) किंबहुना, गुन्हेगारास सजा हे वैद्यकीय व्यावसायिकाच्या अधिक्षेत्रात येऊ नये, आणि वैद्यकीय व्यवसायाचा/व्यावसायिकाचा या कामाकरिता (दुर्)उपयोग हे (निदान माझ्या मर्यादित आकलनशक्तीनुसार तरी) वैद्यकीय एथिक्सचे उल्लंघन ठरावे.
- वरील बाब ही न्यायालयाने 'वैद्यकीय' व्यावसायिकावर लादलेली आहे, या बाबीने (एक्स्क्यूज़ने) यात काहीही फरक पडू नये. कोण्याही वैद्यकीय व्यावसायिकावर तो विशिष्ट पदभार सांभाळण्याची एक तर सक्ती नाही, आणि समजा असली, तरी त्या सक्तीचा निषेध आणि विरोध करणे हे (निदान माझ्या मर्यादित आकलनशक्तीनुसार) वैद्यकीय व्यावसायिकांचे नैतिक आद्यकर्तव्य ठरावे.
दुसरे, सर्व गुन्हेगारांना 'रोगी' समजले, तरी बॉबिटायझेशन हा बलात्कारावर एक प्रकारचा उपचार का ठरू नये?
पेशंटाच्या पूर्वसंमतीशिवाय / इच्छेविरुद्ध अशी प्रोसीजर त्याच्यावर लादणे हे एथिक्सात बसू नये / म्यालप्र्याक्टिसखाली मोडावे, हे मी तुम्हाला समजावून सांगावे लागावे काय, डॉक्टर? (लहान तोंडी मोठा घास घेतल्याबद्दल आगाऊ क्षमस्व.)
'बरा' झाल्यावर कृत्रीम लिंगरोपण करण्यात येईल याची नोंद घ्यावी.
धक्कादायक प्रतिपादन.
- मुळात हे 'फर्स्ट डू नो हार्म'च्या उल्लंघनात ठरू नये काय?
- समजा नंतर तुम्ही यात अपयशी ठरलात, तर (विशेषतः मुळात पहिली प्रोसीजर पेशंटाच्या इच्छेविरुद्ध केलेली असताना) पेशंटाने संबंधित डॉक्टरला म्यालप्र्याक्टिसखाली कोर्टात खेचावे काय?
साहेब,
मी इथे आयएमएचा प्रवक्ता म्हणून अधिकृत आयडीने लिहीन तेव्हा असल्या "अवांतर पृच्छः" करीत जा.
वादासाठी वाद घालणे ही इथली स्टाईल मला बोअर होते. तरीही मी वादासाठीच वाद घालत होतो. "आक्रमकाच्या हातून शस्त्र काढून घेणे" या कन्सेप्टबद्दल काय म्हणणे आहे?
पेशंटची पूर्वपरवानगी, अगदी सीसीटीव्ही क्यामेरा लावून व व्हॉइसरेकॉर्ड करून घेतली तरी त्या कन्सेन्ट नामक प्रकाराची कोर्टातली किम्मत किती ते तुम्हास ठाऊक आहे का? प्लस, मालप्र्याक्टिस कशाला म्हणावे याची तुमची अन माझी कन्सेप्ट वेगळी असू शकते साहेब.
पूर्वपरवानगीचेच म्हणायचे, तर तुमच्या घरातील लहान मुलाच्या, अथवा वेड्या पेशंटच्या उपचाराची कन्सेन्ट तुम्ही कधी दिली आहे का? किंवा बेशुद्ध/कोमात असलेल्या तुमच्या कुणा जवळच्यावर उपचार करायची कन्सेन्ट नेक्स्ट ऑफ किन देतो हे तुम्हाला ठाऊक आहे का? कोर्टाने शिक्षा दिली, म्हणजे 'स्टेट हॅज गिव्हन कन्सेन्ट अँड ऑर्डर टू एक्झिक्यूट'. कन्सेन्ट देण्याची त्याची इण्डीव्हिज्युअल लिबर्टीच फोरफिट आहे मुळात इथे.
कोर्टाने तुम्हाला फाशी सुनावल्यावर तुम्ही कोर्टाला कोर्टात खेचणार आहात का? कैच्याकै कीस नका काढू ब्वा.
वादासाठी वाद घालणे ही इथली
वादासाठी वाद घालणे ही इथली स्टाईल मला बोअर होते. तरीही मी वादासाठीच वाद घालत होतो. "आक्रमकाच्या हातून शस्त्र काढून घेणे" या कन्सेप्टबद्दल काय म्हणणे आहे?
शांत राहा. प्लीज डू नॉट फीड दी ट्रोल्स या लेखात आंजा वरील तसेच समाजातील काही प्रवृत्तींविषयी लिहिले आहे. आपण लिहित राहा.
शिवाय,
ट्रायल डॉक्टरची चालू आहे, पेशंटाची नव्हे. असो चालू द्या.)
हे तुमचे वाक्य डोक्यात गेलेले आहे.
"डॉक्टरची" ट्रायल घेणारे तुम्ही कोण टिकोजीराव? संबंधच काय मुळात? कोणत्या गुन्ह्यासाठी "ट्रायल"?? अरे हूऽट! तुमचा व्यवसाय सांगा. ट्रायल घेतो मस्तपैकी घरच्या आरामखुर्चीत बसून टंकलेखन करता करता.
असो. जास्त तडकायच्या आत इथे टंकणे बंद करतो.
?
पेशंट जेव्हा ग्राहक म्हणून डॉक्टरविरुद्ध म्यालप्र्याक्टिस स्यूट दाखल करतो, तेव्हा ट्रायल कोणाची चालू असते? डॉक्टरची की पेशण्टाची?
म्यालप्र्याक्टिसखाली डॉक्टरास कोर्टात खेचण्याचा अधिकार ग्राहक या नात्याने पेशंटास असू नये काय?
हे तुमचे वाक्य डोक्यात गेलेले आहे.
जास्त तडकायच्या आत
शिरच्छेद हा तडकू डोक्यावर एका प्रकारचा 'उपचार' का समजू नये? ('बरा' झाल्यावर - जमल्यास - डोके पूर्ववत जोडण्याचा प्रयत्न केला जाईल, याची कृपया नोंद घ्यावी.)
औट ऑफ काँटेक्ष्टची सवय लै वाईट बगा.
म्हणूनच ऑटोटंकनच्छेद केला होता. पण तुमची नवी बाजू एकाच बाजूने काम करतेय असे दिसते, म्हणून हे टंकनपुच्छः जोडतोय.
तडकलेले डोके हे क्रिमिनल असून, त्यावर बलात्कार्‍यावर करावेत तसे इक्विव्हॅलंट उपचार करावेत हा 'नबा'बी उद्योग तुम्हीच करू जाणे.
बाकी, इथे ट्रायल होल्ड करण्याचा अधिकार तुम्हाला कुणी दिला, व नक्की कोणती मालप्र्याक्टीस कुणी केली? तो भाग तुम्ही अलाहिदाच ठेवला आहात.
डॉक्टरविरुद्ध ग्राहक संरक्षण कायद्याचा वापर जरूर करावा, मात्र, मग 'गिर्‍हाईक' म्हणून 'दुकानात' आल्यावर गिर्‍हाईकासारखी ट्रीटमेंट मिळाली म्हणून गळे काढायचाही अधिकार "पेशंट" असल्याचा आव आणून मागू नये. मग तिथे तुम्ही गिर्‍हाईक अन मी दुकानदार असेच वागणार, हे समजून चालावे.
केवळ "मी आजारी आहे" म्हणून मी काही स्पेशल प्रिव्हिलेजेस मिळण्यास पात्र ठरत नाही. तुमचा आजार तुम्हाला डॉक्टरने दिलेला नाही, इतके बेसिक ध्यानी ठेवलेत तरी पुरते.
मागे एकदा, 'बलात्काराच्या
मागे एकदा, 'बलात्काराच्या गुन्हेगारांना१ ओर्किडो२-पेनेक्टोमी३ची शिक्षा लागू करावी' असे एक (धक्कादायक) मत (ऑफ ऑल द पीपल) एका वैद्यकीय व्यावसायिकाने मांडलेले येथे 'ऐसी'वरच वाचावयास मिळाले होते.
१. ह्या विधानात धक्कादायक असे काहीच नाही. तुम्हाला धक्का बसत असेल तर ते फक्त तुमच्या साठी धक्का दायक असू शकते. असे जनरलाइस्ड करणे सोडा.
२. डॉक्टर नी असे मत मांडले तर त्यात चूक काय आहे? डॉक्टर ला वैयक्तीक मते असू नयेत का? त्याला राजकीय्/सामाजिक मते असू नयेत का? तुम्ही स्वता आणि माझ्यासारखे सगळेच सर्व बाबतीत मत प्रदर्षन करत असतात, ते कसे चालते?
३.बरं, समजा जर तुमच्या सारख्या "फक्त Criminal ला Sympathy असणार्‍या" "गुन्हेगारांच्या हक्कांबद्दल जागरुक असणार्‍या " लोकांचा विरोध डावलून जर खरीच अशी शिक्षा झाली तर ती Execute करायला डॉकटरच लागणारच.
आपण ज्यांच्या अधिकारांची /
आपण ज्यांच्या अधिकारांची / हितसंबंधांची पाठराखण करतो (निदान तसे भासवतो) त्यांची हत्या करतो का ?
उदा -
१) कम्युनिस्टांनी किती कामगार/पिसंट्स्/कष्टकरी थेट/प्रत्यक्ष ठार मारले ? (उदा स्टॅलिन ने म्हणे अनेक माणसे मारली पण ते कष्टकरी/कामगार होते का ? माओ ने पण अनेक लोक मारले. पण ते कष्टकरी होते का ?)
१-अ) माओइस्टांनी किती कष्टकरी ठार मारले ?
२) इस्लामिस्टांनी किती मुसलमान ठार मारले ? (गणना फक्त पाकिस्तान पुरती मर्यादित ठेवू)
३) आरेसेस ने किती हिंदु ठार मारले ???
४) कॅपिटलिस्टांनी किती कॅपिटलिस्ट्स (मंजे उद्योगपती वगैरे) ठार मारले ???
----
इस्लामिस्ट मंजे काय ते विचारू नका. भावनाओंको समझो.
...
बाकीच्या प्रश्नांची उत्तरे माहीत नाहीत, पण...
३) आरेसेस ने किती हिंदु ठार मारले ???
एक? (चूभूद्याघ्या१.)
१ डिनायलला / पळवाटात्मक वकिलीछाप आर्ग्युमेंटांना भरपूर स्कोप आहे, याची कल्पना आहे.
........................................
(कोणीतरी 'भडकाऊ' द्या रे! तेवढेच कृतकृत्य वाटेल, नि सकाळ सार्थकी लागेल. धन्यवाद.)
नोकिआ टैबलेट N1आणि
नोकिआ टैबलेट N1आणि सर्विस
नोकिआचा फोन बिजनेस मासॉफ्ट ने नावासकट घेतला. आता भारतातली जुनी नोकिआची (बहुतेक फ्रानचायजि का काय ते ) कोणाची सर्विस देतील? जुन्या नोकिआने टैबलेट बनवणे चालू केले आहे उदा ANDROID LOLLIPOPवर चालणारा N1. याची सर्विस कोण देईल ?
हा प्रश्न योग्य ठिकाणी हलवला तरी चालेल.
ऐसी अक्षरे हे मौज सारख आहे की लिटील मॅगझीन सारख आहे ?
ऐसी अक्षरे हे एक अभिजनांच अभिजात श्रेणीबद्ध संस्थळ मौज प्रकाशना सारख आहे.
कि बंडखोरी करणारया छोट्या छोट्या गटांच्या अल्पसंख्यांकाच्या लिटील मॅगझीन सारख आहे.
कि लोकवांगमयगृह प्रकाशना सारख एकाच कॉज ला वाहिलेल आहे
कि विदेशीवादी या देशीवादी चळवळीसारख पाश्चात्य आहे.
कि अंतर्नाद सारख मौज आणि लिटील मॅगझीन च मिश्रण आहे.
कि वरील सर्व च यात सापडत म्हणुन विशाल मानवी जनसमुहाच स्पंदन आहे.
मला वर्गीकरण हवय एखाद्या गोष्टीला वर्गीकरणात टाकता आल नाहि तर माझी घुसमट होते.
कुचंबणा पण होते.
घुसकुचमुटलेला
मारवा
मूळात ही एक फॉरेन कंपनी आहे.
मूळात ही एक फॉरेन कंपनी आहे. इथले जास्तीत जास्त सदस्य एनाराय आहेत. त्यांचा भारताकडे पाहण्याचा एक नजरिया आहे. ऐसीवरचं सारं ललितेतर कंटेंट पाहिलं तर तो नजरीया आणि त्याचे मूक लोकल फॉलोवर असा जास्तीत जास्त मसाला आहे. ते काय काय आहे ते सांगायचा प्रयत्न करतो -
१. ते कसे प्रगत, तुम्ही कसे मागास
२. ते सुधारलेले, तुम्ही पुन्हा मागास
३. ते स्वच्छ, तुम्ही घाण
४. ते मानवाच्या इप्सित अवस्थेला पोचलेले, तुमचा प्रवास तरी सुरू झालाय का?
५. अरे, त्यांच्यासारखे बना
६. आम्ही तिकडे गेलो, आम्हाला जग कळले, तेव्हा चीज काय असते ते चर्चिताना तुम्ही शांत राहा
७. तिकडचे सगळे इकडे पाहिजे
८. तिकडेच असे आहे, तर इकडे काय असेल रे बाबा
९. तुमच्याकडे काही तिकडच्यापेक्षा चांगले आहे म्हणता? लोल. लोल. लोल.
मात्र या विचारसरणीतील श्रद्धा प्रामाणिक आहे.
असे काही जाणवले नाही
असे काही जाणवले नाही बुवा.
हां म्हणजे अश्या प्रकारचे अ‍ॅटिट्यूड असतील, आहेत, पण ते तिकडे जाण्याशी संबंधित असल्यासारखे वाटत नाही. उदा. विक्षिप्त अदिती ही जन्मतःच विक्षिप्त आहे. ती कोणत्याही देशात जाण्यापूर्वीपासून इतकीच विक्षिप्त आहे (म्हणजे असावी असे भासत आले आहे.. :) )
इतर काहीजणांबाबतही तर्ककर्कश विज्ञानवाद, कोरडा व्यक्तिवाद, एकतर्फी स्त्रीवाद, असे स्वभावदोष दाखवता येतील. आपल्या प्रत्येकात असले कोणतेतरी दोष आहेतच. आपण कोणीच विरोधी मत सहन करु शकत नाही. आपण कोणीही समोरुन सटकन विरोध आला की डिफेन्सिव होतो.
याचा अमुक देशात असण्याशी किंवा जाण्याशी संबंध असल्याचं जाणवलं नाही, किंवा तसा बदल होत असला तरी अद्याप इथे तरी कोणी तो अँगल अधोरेखित केलाय असं वाटत नाही.
आता तुम्ही लक्षात आणून दिलंय तर तश्या दृष्टीने आपोआप पाहिलं जाईलच.. बघतो. :)
इथपासून धागा वेगळा काढता येईल का? लै प्रतिसाद झाले.
क्र ३ चे वाक्य तिकडचे लोक
क्र ३ चे वाक्य तिकडचे लोक म्हणत नाहीत.... इकडचेच म्हणतात.
क्र ४ मधला दावा कोणी केल्याचे स्मरत नाही (मानवाच्या इप्सित अवस्थेला पोचले आहेत वगैरे).
बाकीची कन्जेक्चर्स आहेत.
.
.
.
.
.
यावेळी अरुण जोशींना निरर्थक अशी श्रेणी मीच दिली आहे त्यामुळे माझा निषेध.
टिका करणारांनी वाचन वाढवायची
टिका करणारांनी वाचन वाढवायची गरज आहे. साला हे इव्होल्यूशन वाले आणि समाजशास्त्र वाले शेती १०,००० वर्षा(पूर्वी)पासून चालू झाली म्हणतात. नागरी संस्कृती लै नंतरची. आता गेल्या महिन्यात एक लेखन सापडले आहे - ५ लाख वर्ष जुने! मग हे साले आम्हाला पुन्हा नवे धडे शिकवणार.
ऐसी वरचे नेमके किती सदस्य
ऐसी वरचे नेमके किती सदस्य एनाराय आहेत आणि प्रदीर्घ काल अ‍ॅक्टिव्ह आहेत ? प्रदीर्घ काल म्हंजे १ वर्षापेक्षा जास्त. (अकाऊंटिंग मधे लाँग टर्म ची व्याख्या १ वर्षापलिकडले पासून सुरु होते.). अ‍ॅक्टिव्ह म्हंजे - frequency, extent and nature of participation च्या दृष्टीने.
दिवाळी कट्ट्याला किमान २० - २५ जण उपस्थित होते व एखादाच एनाराय होता.
थोडक्यात उत्तर
हॉस्पिटलचा, उपकरणांचा खर्च निघावा म्हणून दिलेल्या यादीतले प्रकार होतात हे वास्तव आहे. माझ्या मित्रमंळीतल्या/नात्यातल्या या व्यवसायातील लोकांनी याची प्रांजळ कबूली दिलेली आहे. मागच्याच महिन्यात याचा अनुभवही घेऊन झाला. असे प्रकार फक्त मोठ्या शहरांत होतात असा एक गैरसमज लहान शहरांतील, गावांकडील लोकांमध्येही असतो असे एक निरीक्षण मांडतो. (इतर चर्चा अजून वाचलेली नाही.)
भारतीय वैद्यकीय सेवा
भारतातले डॉक्टर खूप चांगले आहेत, मग ते मोठ्या इस्पितळात असो नैतर साध्या क्लिनिकमधे. इथे भारतात डॉक्टरी पेशाला एक पावित्र्याची झालर आहे असे माझे निरीक्षण राहिले आहे. मला तरी आजपर्यंत सगळे डॉक्टर शालीन, समंजस, इ इ भेटले आहेत. मी फक्त त्यांना मला काय झाले आहे ते सांगतो, आणि ते काय उपचार सांगतात ते ऐकतो. मी डोक्टरांना मनाचे समाधान होईल इतके प्रश्न विचारतो आणि सगळ्या उत्तरांवर विश्वास ठेवतो. डॉक्टर माझी फसवणूक करणार आहे, पैसे लूटणार आहे असा विचारही मला शिवत नाही.
उलट मला एक दोन कारणांनी डॉक्टरांबद्दल आदर आहे - १. गावाकडचे काही लोक ऑपरेशनच्या वेळी चक्क डॉक्टरलाच घाण घाण शिव्या घालतात. हे मी प्रत्यक्ष पाहिले/ऐकले आहे. पेशंटला झालेली उपरती आणि एकूणात डॉक्टरांचा समजूतदारपणा मला नतमस्तक करून गेला आहे. २. डॉक्टर बनणे मला त्या प्रोफेशनच्या वातावरणामुळे आवडले नव्हते. नेहमी आजूबाजूला वास असणे, रक्त, वेदना, रोग, रोगी, रसायने, इ इ.
प्रत्येक प्रोफेशन मधे एक इकॉनॉमिक झोन आणि एक सेक्यूअर झोन असतो. मी किती टेस्ट कराव्यात? तर मला काही लाँग टर्म हानी होऊ नये याबद्दल त्या डॉक्तरचे जे काही मत आहे त्याबद्दल त्या डॉक्टरचे जे काही रिकमेंडेशन आहे ते प्रमाण मानून मी चालतो. डॉक्टराच्या कृतीच्या योग्यायोग्यतेबद्दल मी स्वतःची अक्कल लावत नाही कारण मला त्यातली फारशी अक्कल नसते. दुसरा डॉक्टर पहिल्या डॉक्टरला चूक म्हणाला तरी मी पहिल्या डॉक्तरचे जजमेंट वेगळे आहे म्हणतो, त्याच्या नितिमत्तेच्या बद्दल बोलायच्या फंदात पडत नाही.
कधी कधी डॉक्टर असल्या पेशंटांच्या भितीने त्यांनाच काय उपचार करू असे विचारू लागतात. माझ्या बायकोच्या डेलिवरीच्या वेळी झालेला संवाद-
डॉ.: - डेलिवरी आज करनी है या कल? आप की सास आज का दिन अच्छा है कहती है.
मी - आप उन्हीसे पूछ लिजिए.
थोड्या वेळाने -
डॉ. - डेलिवरी नॉर्मल करनी है कि सिजेरियन?
मी- मै डॉक्तर हूं कि आप? आप को जो करना है करिए. मेरा इनपुट मिनिमम लिजिए.
भारतीय वैद्यकीय सेवा ही जगातल्या अशा बर्‍याच सेवांपैकी कितीतरी अर्थांनी एक श्रेष्ठ सेवा आहे असे माझे मत आहे. पडलेली (अधिकची?) किंमत ही डॉक्टरच्या मते योग्य आहे तर माझ्याही मते योग्य आहे म्हणून मी निवांत राहतो.
सहमत
मी फक्त त्यांना मला काय झाले आहे ते सांगतो, आणि ते काय उपचार सांगतात ते ऐकतो. मी डोक्टरांना मनाचे समाधान होईल इतके प्रश्न विचारतो आणि सगळ्या उत्तरांवर विश्वास ठेवतो.
डॉक्टराच्या कृतीच्या योग्यायोग्यतेबद्दल मी स्वतःची अक्कल लावत नाही कारण मला त्यातली फारशी अक्कल नसते. दुसरा डॉक्टर पहिल्या डॉक्टरला चूक म्हणाला तरी मी पहिल्या डॉक्तरचे जजमेंट वेगळे आहे म्हणतो, त्याच्या नितिमत्तेच्या बद्दल बोलायच्या फंदात पडत नाही.
सहमत. अजून एक म्हणजे मी इंटरनेटवर अर्धवट काहीतरी वाचून मग डॉ़क्टरला हे असंच का नी ते तसंच का, हे विचारायला जात नाही. डॉ़क्टर एक प्रोफेशनल आहे. त्याला/तिला तिचे काम करू द्यावे, असे माझे मत आहे.
मला माहीत आहेत एक
आमचे फॅमिली डॉक्टर आता रिटायर झाले, नाहीतर त्यांचे नाव सुचवले असते.
ठाण्यात राहात असाल (मानपाडा, घोडबंदर रोडजवळ) तर डॉ. खरे यांची शिफारस (मराठीत रेकमेंडेशन) करीन. त्यांचा दवाखाना मानपाड्याला आहे. पण दवाखान्यात गर्दी असेल अशी मानसिक तयारी करून जा.
टीपः माझा डॉ. खरे यांच्याशी फक्त पेशंट या नात्याने संबंध आला आहे. ते माझे नातेवाईक नाहीत. माझ्या अख्ख्या खानदानात कोणीही डॉक्टर नाही.
"गीत वसंत" ही कुमार
"गीत वसंत" ही कुमार गंधर्वांची कॅसेट / सीडी कोणाच्या संग्रही आहे का?
२००७च्या सवाई गंधर्व महोत्सवात कुमारजींचे शिष्य पं विजय सरदेशमुख यांनी अडाणा रागातली खालील बंदिश गायली होती:
कंचन पिचकारी
सोहत कर फेकत री दे
भरि रंग भरि मारत सखी ||
सजधज दल आवत है
अररर ये हो, डररर ये हो
शोर मचाय नाचे सखी ||
गाणं जबरदस्त आहे. होळीच्या उत्साहाने, उन्मादाने फुरफुरत असलेलं गाणं.
मूळ कुमार गंधर्वांच्या आवाजातलं गाणं "गीत वसंत" मध्ये आहे असं इथून समजलं.
कोणी कॅसेट / सीडी दिल्यास उपकार होतील.
एचआयव्ही बाधित व्यक्तीचा
एचआयव्ही बाधित व्यक्तीचा रोगनिदानाबाबत गुप्ततेचा हक्क किती योग्य वाटतो?
नोकरीचं स्वरुप, व्यक्तिगत आयुष्यात होणार्‍या पोटेन्शियल रिलेशनशिप आणि अश्या अन्य बाबतीत या इन्फेक्शनविषयी माहिती इतर संबंधितांना असणं आवश्यक आहे असं वाटत नाही का? आय मीन, पब्लिकली उपलब्ध माहिती (कोणीही शोधून मिळवू शकेल अशी).. विथ ड्यू रिस्पेक्ट अँड सिंपथी टू HIV positive पर्सन.. इतरांचाही हक्क असू शकतो ही माहिती मिळवण्याचा.
उदा.
अ. नोकरी: नोकरी देताना आपल्यातल्या बर्‍याच लोकांची आरोग्य तपासणी झाली. त्यामधे जर एखादा पोटेन्शियल आजार, जो कामाचे दिवस, रजा, कामाची क्वालिटी यांवर परिणाम करु शकेल असा आढळला तर कंपनी त्या व्यक्तीला तो ठराविक रोल किंवा कोणतीही नोकरी मेडिकली अनफिट या कारणाने नाकारु शकते.
एचआयव्ही पॉझिटिव्ह व्यक्ती ही पोटेन्शियली वारंवार आजारी पडू शकते किंवा इम्युनोकॉम्प्रोमाईज्ड असू शकते आणि त्यामुळे वर्कप्लेसची सामान्य इन्फेक्शन्स त्या व्यक्तीला घातक ठरु शकतात वगैरे अश्या काही विचारांनी जर नोकरी द्यायला नाही म्हणाली तर सध्याच्या नियमानुसार ते डिस्क्रिमिनेशन ठरवून कारवाईस पात्र ठरेल का? असं असेल तर ते योग्य आहे का?
असे काही रोल्स नोकरीमधे असतील का की ज्यासाठी एचआयव्ही पॉझिटिव्ह मनुष्य हाय रिस्क ठरुन नाकारला जाऊ शकतो का. (इतर क्वालिफिकेशन्स मॅच होत असताना)
एकूण एचआयव्ही पॉझिटिव्ह स्टेटस अ‍ॅनोनिमस ठेवण्याच्या कायदेशीर हक्कामुळे हे सर्व शक्य आहे का?
ब. व्यक्तिगत आयुष्यातः एचआयव्ही स्टेटस गुप्त ठेवण्याच्या अधिकारामुळे त्या व्यक्तीच्या संपर्कात आलेली व्यक्ती अनभिज्ञ ठेवली गेली तर ती कदाचित आवश्यक काळजी घेणार नाही. आवश्यक काळजी घेऊन रोगप्रसाराची शक्यता खूपच कमी होत असली तरी ती शून्य होत नाही. त्यामुळे एचआयव्ही स्टेटस जाणणे हा समोरच्या व्यक्तीचा रास्त हक्क आहे असं म्हणता येईल.
क. एचआयव्ही विषाणू अद्यापही असाध्य आहे, त्याची ट्रीटमेंट अवघड आहे. त्याचे रुपांतर पूर्ण एड्समधे झाल्यास मनुष्य जीव गमावू शकतो. त्या स्टेजपूर्वीही त्याची क्वालिटी ऑफ लाईफ खालावतेच. अशा स्थितीत ज्या व्यक्तीपासून एचआयव्ही इन्फेक्षन झाले (आणि तसे सिद्ध करता आले) तर मूळ एचआयव्ही बाधित व्यक्तीवर सदोष मनुष्यवधाचा आरोप होऊ शकतो का? (कन्सिडरिंग व्हायरस अ‍ॅज पोटेन्शियल वेपन.. आणि त्याचे ज्ञान असूनही निष्काळजीपणा केल्याने अन समोरच्यालाही माहिती न देण्याचा हक्क वापरल्याने, समोरच्याच्या मृत्यूस कारणीभूत ?!)
माझ्या समजुतींमधे काही अज्ञान किंवा घोटाळे असू शकतात.
हे मनात येण्याचं कारण म्हणजे हल्लीच हपीस, मॉल्स वगैरेच्या पॅसेजेस, लिफ्ट्समधे लावलेली एचआयव्हीग्रस्तांचा प्रायव्हसी अधिकार आणि नोकरी नाकारणे नियमाविरुद्ध आणि अमानुष असल्याचं दर्शवणारी पोस्टर्स.
"प्रॅक्टीस" नावाची सुंदर
"प्रॅक्टीस" नावाची सुंदर कोर्टरुम सिरीयल होती त्यात हा विषय घेउन एक केस झाली होती.
त्यात एका HIV positive एम्प्लोयी ची गुप्तता भंग केली म्हणुन तो त्याच्या मॅनेजर/मालकावर केस करतो.
पण ऑफिस मधल्या इतर लोकांना त्यांना असलेल्या धोक्याबद्दल माहीती असणे गरजेचे आहे असा निकाल लागतो. ( तुमच्या पॉइंट ब प्रमाणे )
म्हणजे कंपन्यांनी माहिती
म्हणजे कंपन्यांनी माहिती घ्यावी/कंपन्यांना आजाराची माहिती हवी, मात्र त्यावर आधारीत डिस्र्किमिनेट करू नये किंवा नाकारू नये असे?
तसे असल्यास असहमतीचा प्रश्नच नाही.
मात्र गविंना तसे म्हणायचे नसावे
==
यात अजून एक बाब अशी की नोकरी असण्यापूर्वी आजार असणे व नोकरी मिळाल्यानंतर आजार उद्भवणे, यात ऑफिसने काय करावे? नंतर झाल्यास काढून टाकावे का?
अपंगत्व ९९% केसेसमधे दृश्यमान
अपंगत्व ९९% केसेसमधे दृश्यमान असतं. ते इंटरव्ह्यू आणि भेटींदरम्यान कळतं/दिसतंच. एचआयव्ही आणि इतर काही इन्फेक्शन्स अ‍ॅट अ ग्लान्स कळत नाहीत. पैकी एचआयव्ही अद्याप असाध्य असल्याने जास्त सेन्सिटिव्ह.
एचआयव्हीला याबाबत स्पेशल दर्जा आहे असं वाचनात येणार्‍या जाहिराती आणि नियमांवरुन वाटतं. बाधित व्यक्तीला हे आजारनिदान गुप्त ठेवण्याचा अधिकार आहे आणि या आजारावरुन नोकरीत डिस्क्रिमिनेशन करणे नियमबाह्य आहे अशीही समजूत होते.
अर्थात हे ऑलरेडी नोकरी करणारी व्यक्ती नंतर डायग्नोस झाली तर लागो होतं की नव्या नोकरीलाही लागू होतं, की दोन्ही केसेसमधे ते स्पष्ट माहीत नाही. हे कुणी सांगितलं तर प्रश्न काहीसा सुटेल.
आणखी एक शंका. तुम्ही स्वतः एचआयव्ही बाधित व्यक्तीला ते माहीत असताना घरात / कार्यालयात कामाला ठेवाल का? की कार्यालयात टेबलवर्क इत्यादिला ठेवाल पण घरात साफसफाई आणि व्यक्तिगत कामासाठी नाही.
की साफसफाईला ठेवाल पण स्वयंपाकाला नाही?
की स्वयंपाकाला चालेल पण बेबीसिटिंग नको ?
सर्व जाहिराती पाहून आणि फॅक्ट्स जाणूनही काहीसा भीतीचा सेन्स आपल्यात आहे का?
माझा पाठिंबा फक्त एचयाव्ही ला
माझा पाठिंबा फक्त एचयाव्ही ला वेगळे काढणार्‍या (कुठल्याही अंगाने/बाजुने) नियमांच्या विरोधात आहे. इतर कोणत्याही आजारांसारखा हा ही एक आजार आहे.
कँसरही झालेला बाहेरून समजतोच असे नाही. मग अशा व्यक्तीबद्दल काय मत?
आणखी एक शंका. तुम्ही स्वतः एचआयव्ही बाधित व्यक्तीला ते माहीत असताना घरात / कार्यालयात कामाला ठेवाल का? की कार्यालयात टेबलवर्क इत्यादिला ठेवाल पण घरात साफसफाई आणि व्यक्तिगत कामासाठी नाही.
की साफसफाईला ठेवाल पण स्वयंपाकाला नाही?
मी स्वतः अश्या व्यक्तीच्या हातचं खाणं खाल्लं आहे.
बहुतांश कामांसाठी ते ते काम करायचे कसब असेल व पगार वगैरे गोष्टी पटल्या तर या कारणासाठी ठेवणं मी टाळणार नाही.
मात्र एचायची बाधित न्हाव्याकडे जाईन का? वा कंपाउंडर/नर्सकडून इंजेक्शन टोचून घेईन का? याबद्दल साशंक आहे - बहुदा नाहीच जाणार.
अगदी खरेक्ट. गुप्ततेचा अधिकार
अगदी खरेक्ट.
गुप्ततेचा अधिकार ठेवण्यामध्येही टोकाला जाण्यात अर्थ नाही. जोवर त्याच्या संपर्कात येणार्‍याच्या आरोग्याला बाधा पोचत नाही, तोवर गुप्तता असायला हरकत नाही.
उदा. न्हाव्याला HIV आहे की नाही हे जाणून घ्यायचा हक्क उपभोगकर्त्याला आहे. CSW च्या ग्राहकालाही असंच. पण अकाऊंटंटला HIV असण्यानसण्याने फारसा फरक पडत नाही.
एक शंका:
एड्समुळे रोगप्रतिकारशक्ती कमी होऊन टीबीसारखे संसर्गजन्य रोग होतात, त्याचा इतरांना त्रास होऊ शकतो. अशा वेळी गुप्तता असावी की नाही याबाबत मी साशंक आहे.
अकाऊंटंटला HIV असण्यानसण्याने
अकाऊंटंटला HIV असण्यानसण्याने फारसा फरक पडत नाही.
असे नाहीये. HIV वाला माणुस तुमच्या ऑफिस मधे आहे पण तुम्हाला माहीती नाही. कधी त्याला अपघात झाला आणि रक्त वाहतय आणि तुम्ही मदत करायला गेलात. तुमच्या हाताला पण एक दिवस आधीच झालेली जखम आहे. तर काय?
तुम्हाला तुमच्या अकाउंटंट ला कीस करावे असे वाटले तर तुम्हाला ही माहीती आधीच असणे गरजेचे नाही काय? हार्ट अ‍ॅटॅक मधे माउथ टू माउथ देण्याची गरज पडली तर?
जखमाबिखमा होणे हा ऑक्युपेशनल
जखमाबिखमा होणे हा ऑक्युपेशनल हझार्ड असेल तर गोष्ट वेगळी - तेही "गुप्ततेच्या अपवादां" मध्ये यायला हवं. HIV ग्रस्त अकाऊंटंटला अपघात होऊन रक्त वाहायला लागण्याची शक्यता त्याच्या ऑफिसातल्या कामामुळे जवळजवळ नाही.
रस्त्यावर कोणाला अपघात झाला असेल तर त्याला मदत करताना आपण "याला एचायव्ही तर नसेल ना?" असा विचार किती वेळा करतो?
मूंह में छाले नसतील तर किस करण्याने / माऊथ टू माऊथ रेस्पिरेशन देण्याने एचायव्ही संसर्ग होत नाही असा माझा समज आहे.
(अवांतरः याच विषयावरची कविता महाजन यांची "भिन्न" नावाची कादंबरी नुकतीच वाचली. त्यात एक पात्र एका लग्नेच्छु मुलाला एचायव्ही रिपोर्ट दाखवायला सांगते.)
अत्यंत रोचक चर्चा आहे!
अत्यंत रोचक चर्चा आहे! ज्याच्या एकुलत्या एका अपत्याला एचआयव्ही संसर्ग झाला आहे अशा डॉक्टर/कंपौंडर/नर्स/न्हाव्याने ते आपल्याला सांगितले पाहिजे का असाही पुढे प्रश्न पडू शकतो.
ज्या दवाखान्यात एचआयव्ही संसर्ग झालेल्या लोकांवरही उपचार केले जातात त्या दवाखान्याने तसे जाहीर करणारी पाटी लावावी का?
एचआयव्हीची लागण व डिटेक्शन यात तीन-चार महिन्याचा लॅग असू शकतो; मग असुरक्षित संभोग केल्यावर डॉक्टर/कंपौंडर/नर्स/न्हावी यांनी आपल्याला तशी वॉर्निंग दिली पाहिजे का?
ननि - तुम्ही चर्चा वेगळ्या
ननि - तुम्ही चर्चा वेगळ्या दिशेला नेण्याचा प्रयत्न करत आहात. एखाद्या माणसाला माहीती आहे की तो HIV Positive आहे, अश्या माणसाबद्दल चर्चा आहे. माहीती असुन गुप्तता राखण्याची परवानगी मिळावी का असा प्रश्न आहे.
HIV Positive आहे हे माहीतीच नसले तर प्रश्न च नाही.
मी मांडलेल्या पहिल्या दोन
मी मांडलेल्या पहिल्या दोन केसेस मध्ये माहिती आहे की. एखाद्याच्या एकुलत्या एका अपत्याला एचआयव्ही आहे हे त्याला माहित असेल तर अशा माणसाने ते सांगितले पाहिजे का?
हॉस्पिटलात एचआयव्ही असलेले व त्याची जाणिव असलेले पेशंट्स येतात हे हॉस्पिटल मॅनेजमेंटला माहित असेल तर ते आपल्याला सांगितले गेले पाहिजे की नाही असे साधे आणि चर्चेशी सुसंगतच प्रश्न आहेत.
या दोन्ही केसमध्ये नकळत किंवा जाणूनबुजून संसर्ग होण्याची शक्यता आहेच.
एखाद्याच्या एकुलत्या एका
एखाद्याच्या एकुलत्या एका अपत्याला एचआयव्ही आहे हे त्याला माहित असेल तर अशा माणसाने ते सांगितले पाहिजे का?
एकुलत्या एका अपत्याला एचआयव्ही आहे हे कोणाला सांगितले पाहिजे ?
जरा गोंधळात पडलो आहे.
एनीवे.. स्वतः जाहीर करणं हा मॉरॅलिटीचा भाग झाला. मी याव्यतिरिक्त, ऑन डिमांड एखाद्या रिपॉझिटरीतून अर्ज करुन माहिती मिळण्याचा (सरकारी अथवा अन्य ब्यूरोत) अधिकार, याविषयी बोलतोय. हे लग्न करण्यापूर्वी भावी जोडीदाराबाबतही वापरता यावे.
गोवा आणि पॉण्डिचरी
भारतात ईस्ट इंडिया कंपनीचे आणि नंतर ब्रितिश संसदेचे राज्य स्थिर झाल्यावरही गोवा-दमण-दीव येथे पोर्तुगीजांची आणि पॉण्डिचेरी येथे फ्रेंचांची सत्ता होती.
त्यावेळी ब्रिटिशांना ते प्रदेश ताब्यात घेणे सहज शक्य असावे. तरीही त्यांनी ती स्वतंत्र वसाहती म्हणून टिकवली. असे करण्याचे कारण काय असावे? ब्रिटिश इंडिया खेरीज भारतात अनेक संस्थाने मांडलिक म्हणून स्वतंत्र होती. गोवा आणि पॉण्डिचरी यांचा तसा ब्रिटिशांची मांडलिक राज्ये म्हणूनही स्टेटस नव्हता.
तसेच इतक्या छोट्या प्रदेशावर दुरून अधिपत्य ठेवण्याने पोर्तुगाल आणि फ्रान्सला काय विशेष फायदा होत असेल? व्यापारी फायदा तर काहीच नसेल. सामरिक फायदासुद्धा काहीच मिळत नसावा. तर त्यांनी ती सत्ता आपणहून का सोडली नाही?
तसेच इतक्या छोट्या प्रदेशावर
तसेच इतक्या छोट्या प्रदेशावर दुरून अधिपत्य ठेवण्याने पोर्तुगाल आणि फ्रान्सला काय विशेष फायदा होत असेल? व्यापारी फायदा तर काहीच नसेल. सामरिक फायदासुद्धा काहीच मिळत नसावा. तर त्यांनी ती सत्ता आपणहून का सोडली नाही?
ही सर्व ठिकाणे उत्तम बंदरे होती. सुदूर पूर्वेला जाताना एक थांबा म्हणून यांचे खूप महत्त्व असेलच.
शिवाय भारतात व्यापार करून वस्तु मायदेशी नेण्यास हे सोयीचे असावे.
इंग्रजांना इतर इतकी बंदरे ताब्यात असताना इतक्या छोट्य प्रदेशासाठी लढाया करणे व त्या युद्धामुळे जगात इतर काही देशांत याच्या नेमकी उलट - म्हणजे ब्रिटीशांकडे एखादेच बंदर - परिस्थिती असल्यास तिथून हाकालपट्टी करून घेणे कॉस्ट इफेक्टिव्ह वाटले नसावे.
फ्रेंचांच्या उच्चाटनासाठी युद्धे आणि मग तह
फ्रेंचांच्या उच्चाटनासाठी युद्धे आणि मग तह झाले होते.
वंदवासि ("वँडिवॉश" असे आम्ही लहानपणी उच्चार करत असू)मिळवला१७६० मध्ये इंग्रजांनी फ्रेंचांवर निर्णायक विजय मिळवला. पांतु युरोपात तह झाल्यानंतर भारतातल्या फौजांनीसुद्धा युद्धविराम घेतला.
पोर्तुगिजांचे इंग्रजांशी थेट युद्ध झाले नाही बहुधा. मुंबई तर आंदणच दिली पोर्तुगिजांनी इंग्रजांना. आणि जगात अन्यत्र स्पेनच्या विरोधात बहुधा बरेचदा पोर्तुगीज इंग्रजांचे सहयोगी होते (नेपोलियन युद्धे). त्या युरोपियन मैत्रीमुळे भारतातही उच्चाटन वगैरे केले नसावे.
...
आणि जगात अन्यत्र स्पेनच्या विरोधात बहुधा बरेचदा पोर्तुगीज इंग्रजांचे सहयोगी होते (नेपोलियन युद्धे). त्या युरोपियन मैत्रीमुळे भारतातही उच्चाटन वगैरे केले नसावे.
त्या भानगडीत गोव्यात स्वल्पकाळ ब्रिटिशांचा प्रत्यक्ष अंमल होता, असे कायसेसे ऐकून आहे ब्वॉ. त्याबद्दल जरा तपशीलवार सांगू शकाल काय?
शेजारधर्म?
जगात अन्यत्र स्पेनच्या विरोधात बहुधा बरेचदा पोर्तुगीज इंग्रजांचे सहयोगी होते (नेपोलियन युद्धे)
त्रयस्थाबरोबच्या युद्धात शेजारी सहसा त्रयस्थाला मदत करतात, असे दिसून येते.
इंग्लंड आणि फ्रान्स यांच्यात स्कॉटलंड (जेव्हा स्वतंत्र देश होता तेव्हा) फ्रान्सबरोबर असे.
अमेरिका-इंग्लंड युद्धात (अमेरिकी स्वातंत्र्ययुद्ध) फ्रान्सने अमेरिकेला मदत केली होती.
भारतीय इतिहासातदेखिल बहुधा असे दाखले मिळू शकतील.
हा प्रश्न नाही. ही माहिती
हा प्रश्न नाही. ही माहिती नवीनही नसेल कदाचित. पण पडलेल्या प्रश्नाचं उत्तर इथे सापडलं म्हणून लिंक डकवतो आहे. या संकेतस्थळावर आपले डॉक्टर रजिस्टर्ड मॉडर्न मेडीसिनचे डॉक्टर आहेत किंवा नाहीत ते पाहता येईल. डॉक्टरांचे नाव टाकून. अगदी क्वचित नाव न सापडल्यास जरासे स्पेलिंग बदलून पाहिले की मिळते आहे. नुसत्या आडनावाने किंवा नावातल्या काही अक्षरांनी शोधून मग त्या रिझल्ट पेजवर कंट्रोल + एफ करुन आणखी सहज सापडते.
http://online.mciindia.org/imr//Index.aspx
९० टक्के नावं आणि तपशील (पास झाल्याचे वर्ष, ठिकाण, पत्ता, डिग्रीचे नाव इ) सापडले. लग्नानंतर नाव बदललेल्या स्त्री डॉक्टरांच्या केसेसमधे जरा जास्त शोधावे लागले. अनेकदा त्या सापडल्या नाहीतच. (मैत्रिणीदेखील एकदोन सापडल्या पण ;) )
एकदोन डॉक्टर्स फार प्रसिद्ध बुजुर्ग म्हणून माहीत होते ते सापडले नाहीत..
आयुर्वेदिकांची नावे समहाउ दिसली नाहीत. २००९ नंतर रजिस्टर झालेल्या ताज्या तरुण डाँची नावे यात अद्याप नाहीयेत.
यात नाव न दिसल्यास क्वॅक असण्याची शंका घेण्यास जागा असावी. इथले अधिक माहिती असलेले कोणी डॉक्टर आणखी सांगू शकतील.
झोम्याटो, बर्र्प, इ. सायटींवर
झोम्याटो, बर्र्प, इ. सायटींवर हॉटेलांचे रिव्ह्यूज़ असतात तशी डॉक्टरांचे पेशंट रिव्ह्यूज़ असलेली एखादी साईट आहे काय? नसल्यास सुरू करायला प्रचंड पोटेन्शिअल आहे. माजुरडे आणि लुटारू अशा प्रवृत्तीच्या डॉक्टरांना काही अंशी तरी सरळ करण्यात अशा सायटींमुळे नक्की यश येऊ शकेल असे वाटते. तीच गोष्ट बिनडोकांची.
विषय निघालाच आहे तर वेगळाच
विषय निघालाच आहे तर वेगळाच प्रश्न.
ग्राहक असे जे निगेटीव्ह रीव्ह्यू टाकतात त्या विरुद्ध जर सेवा पुरवणार्‍यानी बदनामी केली म्हणुन केस दाखल केली तर काय होइल.
कारण सर्वच लोक नुस्त्या कॉमेंट टाकत असतात, पुरावे देण्याची सक्ती नाही. हा एकतर्फी मार्ग नाही का? आणि अन्यायकारक सुद्धा.
कशावरुन हॉटेलवालेच एकमेकांच्या हॉटेल बद्दल वाईट रीव्ह्यू टाकत नसतील?
कुठल्याही पुराव्याशिवाय वाईट
कुठल्याही पुराव्याशिवाय वाईट रेव्ह्यु देणे ( ते सुद्धा सर्व रीलेटीव्ह टर्म मधे ) कायद्यात कसे बसु शकते? त्यात दोन्ही बाजुने आर्ग्युमेंट काय करायच्या आहेत.
कोणी सहज लिहायचे की जेवणाची चव चांगली नव्हती ( चांगली चव म्हणजेच काय ते नक्की नाही ), किंवा सर्विस उद्धट होती वगैरे.
जर हे चालत नसेल तर पैसे देऊन
जर हे चालत नसेल तर पैसे देऊन अंदाधुंद चांगले रिव्ह्यू लिहवून घेणे हेसुद्धा कायद्यात बसू नये.
आता- असे करण्याचा हॉटेलला हक्क आहे असे म्हटल्यास ग्राहकालाही आपले पैसे वाया गेल्याच्या रागापोटी असे लिहिण्याचा पूर्ण हक्क आहे. मुळात वाईट रिव्ह्यू म्हणजेच फेकाफेक असे अ‍ॅझम्प्शन तुमच्या प्रतिसादातून जाणवतेय. त्याला आधार काय?
अ‍ॅनॉनिमस रिव्ह्यु ची सोय
अ‍ॅनॉनिमस रिव्ह्यु ची सोय पाहीजे. अन जर रिव्ह्यु वर तुम्ही विश्वास ठेवणार असाल तर ठेवा अथवा नका ठेवू. यात केसेस कसल्या करायच्यात मला कळत नाही. ऊठ्सूठ कोणाला तरी सु करुन पैसे उकळणे तद्दन अमेरीकन मेंटॅलिटी वाटते ब्वॉ.
बॅट्या तुला जरी उपप्रतिसाद दिला असला तरी अनु यांना उद्देश्यून पण तुझ्या मुदद्द्यास पुष्टी देणारा आहे.
काय होऊ शकते याचे एक उदाहरण
नेटवर्किंगचे राऊटर ऑनलाईन मार्केटप्लेसेसवर विकणाऱ्या एका कंपनीने वाईट रिव्हू टाकला म्हणून एका ग्राहकाला कायदेशीर नोटीस बजावली होती. त्यानंतर ग्राहकाने जास्त बोंबाबोंब केल्याने सदर कंपनीचा परवाना अॅमेझॉनने काढून घेतला.
http://arstechnica.com/tech-policy/2014/05/lawyers-bully-redditor-for-n…
यात नाव न दिसल्यास क्वॅक
यात नाव न दिसल्यास क्वॅक असण्याची शंका घेण्यास जागा असावी.
हे वाक्य असे वाचावे की यात नाव न दिसल्यास आणि तो डॉक्टर (ती नव्हे, कारण नाव बदललेले असू शकते) आपल्या क्लिनिकमधे एमबीबीएस, एमडी (मेडिसिन), डीएनबी इत्यादिंपैकी काही पदवी लावत असेल किंवा कोणतीच पदवी न लावता केवळ व्हर्बली मॉडर्न मेडिसिनचा डॉक्टर असल्याचे भासवत असेल किंवा मोघम पदवी (आयुर्वेद हा शब्द टाळून वगैरे) लावत असेल तर शंका घेण्यास प्राथमिक वाव आहे.
याच वेबसाईटीवर डाव्या मेन्यूत असलेल्या "By Qualification" या लिंकवर क्लिक करुन जो ड्रॉपडाउन येतो त्यावरुन दोन उद्देश साध्य होतातः
नावाने सापडत नसलेला डॉक्टर त्याच्या स्पेशलायझेशनने शोधता येतो
आणि महत्वाचे म्हणजे कोणकोणत्या पदव्या वैद्यकीय व्यावसायिक म्हणून रजिस्टर होऊ शकतात (वैध मानल्या जातात) तेही लिस्टमधे दिसतं.
प्रश्न करकचून आवडला आहे.
प्रश्न करकचून आवडला आहे.
स्वसंपादन - प्रत्येक मनुष्याचं एक बेसिक टार्गेट असतं ते म्हणजे जास्तीतजास्त रेव्हेन्यू आणि त्यापैकी जास्तीतजास्त भाग नफ्याच्या/ पगाराच्या रुपात मिळणे. आता असं टार्गेट म्हणल्यानंतर त्याने त्या साठी कोणत्या पातळीवर जायचं हे कसं ठरवणार?? हातात सत्ता असलेल्या प्रत्येकाला थोडं इकडं तिकडं करून पैसा मिळवायचा हक्क आहे आणि हे नैतिकतेच्या खालीच यावं का? डॉक्टरने उगाच दोन दिवस थांबवणे किंवा तुला प्रोजेक्ट देतो मला दोन टक्के फायदा दे म्हणणे दोन्ही एकाच नजरेत बघता यावं का?
मागे प्रामाणिकपणा ही कमोडीटी आहे का अशी चर्चा झालेली होती. याच्यावर उत्तर काय? या गोष्टी मोजणार कशा?
१. अ‍ॅडमिट पेशंटच्या काही अनावश्यक लॅब टेस्ट रोजच्या रोज करणे.
२. पेशंटला किमान दोनेक दिवस आवश्यकतेपेक्षा जास्त अ‍ॅडमिट ठेवणे.
३. आयसीयू रिकामे असल्यास पेशंट धोक्यातून बाहेर आल्यावरही "ऑब्झर्वेशन" असे सांगून आणखी चार दिवस त्याचा मुक्काम वाढवणे.
४. सर्जरीमधे काही अपूर्णता अथवा कॉम्प्लिकेशन निर्माण करुन हॉस्पिटल स्टे आणि रिपीट सर्जरीची आवश्यकता (पोटेन्शियल बिझनेस) निर्माण करणे या केसेस मध्ये कस्टमर कायमचा तुटून गुडविल नष्ट होउ शकतं ते कसं मोजणार? जर का हे सगळ करून अ‍ॅबनॉर्मल प्रॉफिट्स घेतले तर प्रतिस्पर्धी उतरतील किंवा सरकार सगळं थेट स्वतःच्या हातात घेईल.
बिझनेस वाढवण्याचा मोटिव्ह काय?
कदाचित असेच अनऑर्गनाईझ्ड असलेले संपूर्ण सेक्टर ऑर्गनाईझ करून पर पेशंट कॉस्ट कमी करायच्या? (फ्लिपकार्ट अ‍ॅमेझॉनचा मोटिव्ह काय जास्तीत जास्त डीस्काऊंट देउन स्वतःचा प्रॉफिट कमी करायचा? आणि यातून सवय लावून नंतर वाट्टेल तसा प्रॉफिट घ्यायचा?)
कदाचित या ठिकाणांमध्ये रिसर्च पण जोरात चालत असावी .
डोस्क्यात आलं ते खरडलो, बाकी हे सगळं डॉक्टर लोक्सनाच विचारायला हवं.