औरंगाबद, चिंचवड आणि मुंबईच्या लोकांना शिकायचय मराठी !
इंग्लिश विकिबुक्सच्या माध्यमातून इंग्लिश मधून मराठी शिकण्याची व्यवस्था करण्याचा प्रयत्न करत आहे. https://en.wikibooks.org/wiki/Marathi हा दुवा आपण पाहू शकता. Marathi language portal/translations येथील आलटून पालटून माहितीच्या माध्यमातून कोणतीही एक माहिती https://en.wikibooks.org/wiki/Marathi येथे आपोआप निवडली जाते. Marathi language portal/translations येथे आपणही माहिती भरू शकाल. त्याच पद्धतीने https://en.wikibooks.org/wiki/Marathi_language_portal/Learn_with_pictur… आणि https://en.wikibooks.org/wiki/Marathi_language_portal/Learn_with_ease असे दोन वेगळे प्रयोगही केले आहेत त्यात माहिती भरण्यात अथवा त्या बद्दल आपल्या अभिप्रायाचे स्वागत असेल. हा एक भाग झाला.
गूगलवर कोण काय किती शोधत आहे याचा अंदाजा गूगल ट्रेंड्सच्या माध्यमातून येतो म्हणून मी Learn Marathi आणि learn marathi तसेच सोबतीला Learn english असाही सर्च गूगल ट्रेंडला दिला. पहा १ पहा २ हे शोध मला जरासे अनपेक्षीत ठरले Learn Marathi आणि learn marathi चे शोध जास्त करून भारताबाहेरून अथवा महाराष्ट्राबाहेरून असतील असा अंदाज होता तर रिझल्ट पाहून नाही म्हटलेतरी जरासे आश्चर्यच वाटले. औरंगाबाद आणि चिंचवड येथून शोध सर्वाधीक आहेत त्या खालोखाल मुंबईचे लोक गूगलवर Learn Marathi अथवा learn marathi हे शोधत असावेत. चिंचवड आणि मुंबईत बाहेर राज्यातील व्यक्ती अथवा विद्यार्थी असतील म्हणून असा शोध येत असेल तर समजण्यासारखे आहे पण तो औरंगाबादेतून का येतो आहे हे नीटसे उमगले नाही. पर्यटक असतील का विद्यार्थी असा जरासा प्रश्न पडला.
दुसर्या बाजूला परदेशातन Learn Marathi अथवा learn marathi ला काहीच शोध नाहीत याचेही खेद पुर्वक आश्चर्य वाटले. परदेशात पुरेशी मराठी एन आर आयांची मुले असतील तर त्यांना मराठी शिकण्याची थोडी फार तरी इच्छा होऊन काही गूगल शोध व्हावयास हवेत तसे होताना दिसत नाही. मग मराठी शिकवीण्याचे धडे बनवताना नेमका कोणता ऑडीअन्स समोर ठेऊन बनवायचे असा जरासा प्रश्न पडतो आहे.
इतर राज्यांमधून नाही म्हणायला Learn Marathi अथवा learn marathi चा थोडा फार शोध कर्नाटक, गुजराथ, आंध्र, दिल्ली आणि तामीलनाडूतून येतो आहे. दिल्ली व्यतीरीक्त उत्तरेतल्या राज्यांचा यात समावेश नाही म्हणजे महाराष्ट्रातलेही औरंगाबाद मुंबई चिंचवडचे शोध हिंदी भाषकांकडन येत असतील असे नेमके सांगता येत नाही. हिंदी भाषक कदाचित हिंदीतून शोधत असतील अशी शक्यता थोडी फार असू शकते पण औरंगाबाद मुंबई चिंचवड पुणे येथील इंग्रजी शाळातील विद्यार्थी अथवा त्यांच्या पालकांकडून असा शोध घेतला जात असल्याची शक्यता नाकारता येत नाही.
Learn english चा शोध घेण्यात भारतातील तामीळनाडू, पाँडेचेरी, आंध्र, कर्नाटक (दक्षीणेत केरळ मिसींग आहे आणि त्यांच मल्याळम विकिपीडियाच कामही जोरात चालू आहे रोचक योगायोग) हिंदी पट्ट्यातल्या दिल्ली उत्तराखंड आणि मध्यप्रदेशाची नावे येताहेत महाराष्ट्रासहीत इतर राज्ये मिसींगला आहेत.
महाराष्ट्रातील लोक Learn english तर गूगलवर शोधत नाहीत पण बाकी सर्व शोध इंग्रजीतन घेतात. गेल्याच आठवड्यात स्मिता तळवलकरांचा देहांत झाला त्यांच्या शोधांची आकडेवारी अभ्यासली तर त्यांच्या नावाचे केवळ २% शोध मराठी भाषा वापरून घेतले गेले ९८ टक्के शोध इंग्रजीतन घेतले गेले हे सर्वशोध महाराष्ट्रातनच घेतले गेले इतर राज्यातन नाही. विकिपीडियावरचेही अनुभव हेच सांगतात की अद्याप ९८ टक्के महाराष्ट्रीय जनता इंग्रजीतूनच शोध घेते. एकुण मराठी जनतेला इंग्रजीतन शिक्षण हव असेल पण इंग्रजीचा फार उमाळाही नाही आणि ऑनलाईन देवनागरी टाईपणं शिकण्यातही माघारच आहे. मी मागे मिपाच्या वाचकांच अलेक्साच्या आकडेवारीच्या साहाय्याने जे विश्लेषण केल त्यात मिपाकडे असा मराठी न टायपणारा वाचक वर्ग बराच असावा कारण त्याची वाचनवारी दिसते लेखन दिसत नाही.
या ऑगस्टच्या सुरवातीस मराठी विकिपीडियावर मराठीत कसं टायपाव याची मोठी आघाडी उघडली. मराठी विकिपीडियावर टायपिंग कस कराव याचा मोठ्या प्रमाणावर वापर वाढलेला आढळला पण प्रत्यक्ष लेखनात मराठी माणूस मागे उभ टाकण्याच चित्र फारस बदललेल नाही.
यावर कुणी काही वेगळ विश्लेषण अथवा मत मांडू शकेल ?
सदाशिव पेठेत आज ही पाटी
सदाशिव पेठेत आज ही पाटी पाहिली! अजून काय काय पहायचं ठेवलंयस बाप्पा नशिबात... #marathi #pune #puneripatya pic.twitter.com/EoYahV6Bpq
— आदूबाळ (@aadubaal) September 10, 2013
ही पाटी सदाशिव पेठेत सोनल वेफर्सजवळ पाहिली होती.
औरंगाबाद जवळ असलेल्या
औरंगाबाद जवळ असलेल्या वेरूळ येथील लेण्या या "World Heritage" म्हणून जतन करण्यात आलेल्या आहेत. औरंगाबाद हे बऱ्याच परदेशी पर्यटकांसाठी महत्त्वाचे स्थळ आहे. त्यामुळे त्यांच्याद्वारे औरंगाबाद मधून "learn मराठी" search होत असावे असा एक निष्कर्ष काढल्यास ते चुकीचे होणार नाही. तसेच चिंचवड हे एक औद्योगिक केंद्र असल्याने परदेशी व्यावसायिक तिथे येत असतील आणि तिथून मराठी शिकण्यासाठी google वापरत असतील असा पण एक निष्कर्ष निघू शकतो.
तहान लागल्यावर विहीर?
औरंगाबाद जवळ असलेल्या वेरूळ येथील लेण्या या "World Heritage" म्हणून जतन करण्यात आलेल्या आहेत. औरंगाबाद हे बऱ्याच परदेशी पर्यटकांसाठी महत्त्वाचे स्थळ आहे. त्यामुळे त्यांच्याद्वारे औरंगाबाद मधून "learn मराठी" search होत असावे असा एक निष्कर्ष काढल्यास ते चुकीचे होणार नाही.
अशा परिस्थितीत, औरंगाबादेस येण्याकरिता घरून निघण्यापूर्वीच अशी चौकशी असे पर्यटक करणार नाहीत काय?
तसेच चिंचवड हे एक औद्योगिक केंद्र असल्याने परदेशी व्यावसायिक तिथे येत असतील आणि तिथून मराठी शिकण्यासाठी google वापरत असतील असा पण एक निष्कर्ष निघू शकतो.
- चिंचवडला येणार्या व्यावसायिक आगंतुकांना आपले व्यावसायिक व्यवहार मराठीतून करण्याची गरज कितपत भासत असावी?
- अशा आगंतुकांस व्यवसायेतर व्यवहारांत (उदा., रिक्षावाल्याशी भाड्याविषयी हुज्जत घालताना वगैरे) मराठीची गरज भासल्यास चिंचवडास आल्यानंतर क्र्याशकोर्स करण्यात किंचित उशीर होत नाही काय? आणि अशा परिस्थितीत अशा पी-हळद-नि-शीक-मराठी-कोकाटे-फाडफाड-छाप कोर्सांचा काही उपयोग होण्याची शक्यता किती?
नाही म्हणजे, औरंगाबादेस किंवा चिंचवडास कायमस्वरूपी (किंवा दीर्घकाळाकरितासुद्धा) स्थायिक होऊ पाहणार्या परकीयांस मराठीच्या कोर्सांमध्ये स्वारस्य आणि अशा कोर्सांची उपयुक्तता असणे समजू शकतो. पण:
- असे कितीसे आगंतुक औरंगाबादेस अथवा चिंचवडात येत असावेत? आणि,
- ज्या टार्गेट आड्यन्साची आपण गोष्ट करीत आहात, ते यात कोठे बसतात? त्यांना अशा कोर्सांचा उपयोग आणि अशा कोर्सांत स्वारस्य असण्याची शक्यता कितीशी असावी?
तहान लागल्यावर विहीर... शक्य आहे!
अहो पण मला सांगा, भारतात येणारे पर्यटक औरंगाबादला जायचे असं ठरवून निघतात की भारतात जायचे असं ठरवून निघतात? भारतात अठरापगड भाषा आहेत, त्यातल्या १-२ कामापुरत्या शिकून निघत असतील फार तर… आणि ऐन वेळी एखाद्या ठिकाणी गेल्यावर उत्सुकतेपोटी इथली भाषा काय आहे असं search करावंसं वाटणार नाही का? मी फक्त शक्यता सांगितली आणि असे तहान लागल्यावर विहीर खोदणारे पर्यटक असू शकतात. अगदी स्वतःचे उदाहरण द्यायचे तर मी कुठेही जाताना गरजेपुरती माहिती घेऊन निघतो, पण त्या ठिकाणी जाऊन काही नवं कळलं तर, मी पण अगदी त्या क्षणी नाही पण वेळ मिळेल तसं google search करून त्याबद्दल आणखी जाणून घेतो. अगदी seriously मराठी शिकायचा कुणी प्रयत्न करत असेलही, पण बरेच google search हे सहज (casual) माहिती घेण्यासाठी पण होत असतात. त्यामुळे "learn marathi" च्या शोधाचा ट्रेंड बऱ्याच शक्यतांना मोजत असेल आणि त्यातली एक शक्यता (जी तुमच्या मते निरर्थक किंवा दुरापास्त आहे) ती मी मांडली एवढेच….
...
आहे खरे.
'स्वतःवरून जग पारखावे' म्हणतात, तशातली गत.
बोले तो, मी एखाद्या परक्या ठिकाणी गेलो, आणि तिथली भाषा मला येत नसली, तर मी (१) तिथे गेल्यावर त्या भाषेचा क्लास शोधण्याच्या भानगडीत पडत नाही, आणि (२) स्थानिक भाषेतले जे काही चारदोन शब्द चुकूनमाकून पूर्वी मी कधी ऐकले असतील, तेवढ्या भांडवलावर वाट्टेल तशी जुळवाजुळव करून मी 'स्थानिक भाषे'त सुरू होतो. (त्याकरिता स्थानिक भाषेचे क्लास घेतलेले असणे आवश्यक असतेच, असे नव्हे.) स्थानिक लोक मग 'बाबारे, तू म्हणशील ते तुला सांगतो, पण कृपा करून आमच्या भाषेत बोलू नको' म्हणून मला समजेल अशा भाषेवर उतरतात.
जगातील बहुतांश पर्यटक बहुधा हाच अल्गोरिदम वापरत असावेत, असा माझा कयास आहे.
strong
(२) स्थानिक भाषेतले जे काही चारदोन शब्द चुकूनमाकून पूर्वी मी कधी ऐकले असतील, तेवढ्या भांडवलावर वाट्टेल तशी जुळवाजुळव करून
असं करण्यापेक्षा काही लोक google वापरून ४-२ शब्द शोधत नसतील हे कशावरून? केवळ स्वतःला ४-२ शब्द माहित आहेत म्हणून google वापरूच नये हा कायदा आहे का?
स्वतःवरून जग पारखावे या तुमच्या उक्तीप्रमाणेच माझ्या मते असे ४-२ शब्द google वर शोधणाऱ्यांची संख्या जास्त आहे. आणि म्हणूनच तुमच्या "strong" मताशी मी सहमत होऊ शकत नाही.
...
असं करण्यापेक्षा काही लोक google वापरून ४-२ शब्द शोधत नसतील हे कशावरून? केवळ स्वतःला ४-२ शब्द माहित आहेत म्हणून google वापरूच नये हा कायदा आहे का?
कायदा अर्थातच नाही. फक्त, परक्या ठिकाणी गेल्यावर (१) वायफाय (किंवा अन्य प्रकारचे इंटरनेट) कनेक्शन शोधणे, आणि (२) ल्यापटॉप (स्वतःचा बरोबर आणला असेल, तर; अन्यथा नेटक्याफे शोधणे आले आणि त्यात जो काही मिळेल त्या प्रकारचा कॉम्प्यूटर वापरणे आले) उघडून त्यावर गूगलशोध मारत बसणे१ अंमळ जिकिरीचे होत असावे, इतकेच.
स्वतःवरून जग पारखावे या तुमच्या उक्तीप्रमाणेच माझ्या मते असे ४-२ शब्द google वर शोधणाऱ्यांची संख्या जास्त आहे. आणि म्हणूनच तुमच्या "strong" मताशी मी सहमत होऊ शकत नाही.
अर्थात. तुम्ही माझ्याशी सहमत व्हावेच, असा कायदाही नाही आणि तशी माझी अपेक्षाही नाही.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
१ अॅण्ड्रॉइड किंवा तत्सम काही वापरत असल्यास आणखीच गंमत.
उत्सुकता
मला तर वाटतं, हे महाराष्ट्रातून होणारे शोध हे (मराठी माणसाच्याच) उत्सुकतेपोटी असावेत (बघुया बाबा, मराठी शिकण्याचे काही पर्याय आहेत का जालावर)!