दोन शब्द

ऐसी अक्षरे दिवाळी अंक २०१३चे स्वागत, व अंकसमितीचे अभिनंदन.

"दिवाळी अंकाचे प्रकाशन ही एकच एक घटना न करता, क्रमाक्रमाने तो प्रकाशित करावा असा निर्णय आम्ही यंदा घेत आहोत."
- हा बदल मात्र तितकासा रुचला नाही. अर्थात, ह्या न रुचण्यामागे संपूर्ण अंक एकाच वेळी हाती येण्याच्या जुन्या सवयीचा, व बदल पटकन पचनी न पडण्याचा भाग आहेच. परंतु हेही खरे की संपूर्ण अंक मिळाला, तो उलट-सुलट चाळला, मग त्यातील हवे ते, हवे तेव्हा वाचले, वाचता वाचता एक लिखाण जरा वेळ बाजूस ठेवून दुसरे काहीतरी वाचले, ह्या सार्‍यातली मजा टप्प्या-टप्प्यातील प्रकाशनाने येणार नाही. तुम्ही जो मार्ग निवडला आहे त्याने दैनिक वाचल्यासारखे किंवा संस्थळावर येऊन 'आज काय बरे नवीन आहे' हे पाहिल्यासारखे वाटते. सुटी सुटी फुले सुंदर असली तरी सुघटित पुष्पगुच्छाचे सौंदर्य काही औरच असते.

अरे वा! आला का ऐसी अक्षरे दिवाळी अंक २०१३!
स्वागत, अभिनंदन.
"दिवाळी अंकाचे प्रकाशन ही एकच एक घटना न करता, क्रमाक्रमाने तो प्रकाशित करावा असा निर्णय आम्ही यंदा घेत आहोत." >> निर्णय रोचक आहे. गेल्यावर्षी खूप सारे उत्तम लिखाण एकदम समोर आल्याने काय काय वाचु कुठे कुठे प्रतिसाद देउ झालेल. त्यामुळे बर्याच आवडलेल्या लेखांवर प्रतिसाद देण्याऐवजी फक्त रेटिँग दिलेलं. या नवीन निर्णयाने त्यात फरक पडेल. धन्यवाद!

'ऐसी अक्षरे'च्या दिवाळी अंकाचे स्वागत. एकगठ्ठा आलेल्या लेखांमुळे प्रत्येक लेखाची हवी तितकी दखल घेतली जात नाही, हे खरं आहे. तेव्हा ह्या नव्या, धाडसी निर्णयाला वाचकांचा प्रतिसाद कसा येतो, हे पाहण्याची प्रयोग-निष्कर्ष-उत्सुकता आहे.

मुखपृष्ठ फारच आवडले! पुढील लेखांच्या प्रतिक्षेत.

वा! अभिनंदन आणि स्वागत. :)
क्रमाक्रमानं अंक प्रकाशित करायची कल्पना मस्तच आहे. अंक प्रकाशित होतात ते बहुतांशी दिवाळीच्या दिवशी. त्या दिवशी वाचायला इतकं काही उपलब्ध होतं, की हलवायाकडे गेलेल्या पोराची अवस्था होते नि धड कशालाच न्याय दिला जात नाही. मग वाचून प्रतिक्रिया देणं, काही संवाद होणं तर दूरच राहिलं. त्यावर तोडगा म्हणून या प्रयोगाचा उपयोग होईलसं वाटतं.
सलामीलाच तांब्यांसारख्या भारीपैकी लेखकाची मुलाखत नि कथा! पुढे काय असेल, अशी उत्सुकता आहे.
दिवाळीच्या शुभेच्छा आणि अंकासाठी घेतलेल्या कष्टांकरता अनेकानेक आभार. :)

उत्तम..

टप्प्याटप्प्याने प्रकाशित करण्याचा प्रयोगही कल्पक.

शुभेच्छा.. !!!!

" गेल्या वर्षीच्या दिवाळी अंकाची थीम जाहीर केल्यावर लगेचच श्रावण मोडक यांचा पहिला लेख आला होता. त्यांच्याचबरोबर, खळखळत्या उत्साहाची आणि रूप्यासारखं चोख लिखाण करणारी अदिती. गेल्या वर्षी लेख लिहू शकली नव्हती याची खंत तिने व्यक्त केली होती. आज तीच नसल्याची खंत आहे."

- काही गडबड आहे का ??? संपादक मंडळ कोणत्या अदिती बद्दल बोलत आहे ???????

ऐसी ची सजावट खूप आवडली. दिवाळी अंक आज पाहीला आणि "मेजवानी" मिळणार म्हणून आनंद झाला. ऐसीला वर्धापनदिनाच्या शुभेच्छा.

मुखपृष्ठ आवडले.
क्रमाक्रमाने प्रकाशित करण्याची कल्पना तितकी रुचली नाही. अर्थात, असे प्रयोग आणखी होऊ लागल्यावर आवडू लागण्याची शक्यता आहेच.

मुखपृष्ठ जबरदस्त आवडले. क्रमाक्रमाने प्रकाशित करण्याचा निर्णय माझ्यासारख्या(?) लोकांसाठी उत्तम आहे. वेळ मिळाला कि पहिली तांबे यांची कथा आणि मुलाखत वाचून काढते.

नेटके प्रास्ताविक.

दिवाळी अंकाचा पहिला तुकडा दर्जेदार वाटला. मुलाखत उत्तम आहे. अंक एकत्र किंवा थोडा-थोडा दिल्याने वाचकाला फारसा फरक पडेल असे वाटत नाही. अख्खा अंक चाळण्याची मजा मिळणार नाही पण त्यात काय मोठे? लेखकांना मात्र या अनेककगठ्ठा प्रकाशनामुळे बरे वाटू शकेल. दर्जेदार लेखन असूनही एखाददुसरा प्रतिसाद पाहून नाउमेद होण्याची शक्यता सावकाशनामुळे कमी होईल. छापिल भाराभर टाळणे हा जालमाध्यमाचा योग्य वापर वाटतो.

टप्प्याटप्प्याची कल्पना आवडली.

"ऐसी अक्षरे" दिवाळी अंकाचे स्वागत करीत असतानाच संपादक मंडळाचे टप्प्याटप्प्याने दिवाळी लेखन प्रकाशित करण्याच्या अभिनव कल्पनेचे स्वागतही करीत आहे. गेली काही वर्षे जालीय अंकांनी सर्वत्रच चांगलेच बाळसे धरल्याचे दिसून येत आहेच शिवाय लेखनाचा दर्जाही उच्च पातळीवर पोचत चालल्याचे वाचनात येत होते. मात्र अशाच धारेखाली काही चांगले लेखही अकारण बाजूलाही गेल्याचे दिसले होते...त्याला कारण एका अंकातील सारेच लिखाण एकाच दिवशी एकाच चुटकीच्या स्पर्शाने समोर येत गेले की मग नकळत का होईना वाचक त्यात डावेउजवे करतोच करतो. एका लेखात, कथेत, कविता समीक्षणात, आत्मचरित्रपर लेखात, इतिहास, राजकीय, क्रिडा अशा प्रकारच्या लिखाणात गुंतून गेला की मग काही लेख दुर्लक्षित होतात, आणि ही बाब ज्यानी दिवाळी अंकासाठी रात्रीचा दिवस करून अभ्यासपूर्ण लिखाण केलेले असते त्यांच्यावर नकळत का होईना पण अन्याय होतोच.

नेमकी हीच बाब "ऐसी अक्षरे" संपादकीय मंडळ सदस्यांच्या लक्षात आल्याचे प्रकर्षाने जाणवते आणि त्यातूनच ही क्रमाक्रमाची कल्पना समोर आल्याचे दिसते....स्वागत करीत आहे या दिवाळी अंकाचे.

मुखपृष्ठाबाबतही हार्दिक अभिनंदन....चित्रसंगती सुंदरच !!

सदस्य मिलिंद यांनी सुटी फुले आणि पुष्पगुच्छाची उपमा सुचवली आहे. त्याऐवजी फुलांचे तोरण आणि पुष्पगुच्छ या जोडीची उपमा सुचवतो. तोरणातील पाने-फुले सुटीही नसतात, एका ठिकाणीही नसतात. एका क्रमात ओवल्यामुळे तोरणाची शोभा लांबच लांब जाते.

मुक्ता कांपलीकरांनी बनवलेले मुखपृष्ठ सुंदरच आहे.

ऐसी अक्षरेच्या दिवाळी समारंभाकरिता अभिनंदन आणि शुभेच्छा.

अंक देखणा झाला आहे. ऐसी अक्षरे टीमचे अभिनंदन. !Happy Diwali.

ओव्हरऑल अंक चित्रकला आणि चित्रपट यांनी डॉमिनेट केल्यासारखा वाटला.

कलाभान मुळीच नसलेल्या माझ्यासारख्यांना बरेचसे लेख ऑप्शनला टाकावे लागले. :(
काही लेख हट्टाने वाचायचा प्रयत्न केला. :)

अजूनही पूर्ण अंक वाचून झाला नाही. काही लेखांकडे पुन्हा पुन्हा परतावं लागेल. काही लेख एकाग्रपणे वाचायचे म्हणून मुद्दाम मागे ठेवले आहेत, काही राहिले आहेत. पण मत देण्याइतपत वाचून झालं आहे. आत्ताच छापील दिवाळी अंकही हाताशी आहेत. ते वाचले नाहीत, पण चाळले आहेत. त्या तुलनेत 'ऐसी'चा अंक कसा आहे?

तोडीस तोड आहे. भरगच्च, फोकस्ड आणि पुरेसा (चांगल्या अर्थानं!) जड आहे.

ही अंकातली खोड नव्हे, फक्त निरीक्षणः
अंक ललित साहित्यापेक्षा वैचारिक - समीक्षकी लिखाणाकडे झुकलेला आहे. असं ठरवून केलेलं आहे की आपोआप झालेलं आणि यंदाच्या अंकापुरतं आहे? (हे आपलं कुतूहल! आपली काही तक्रार नाही. (तक्रार असली, तरी विचारतो कोण बोंबलायला, हे अलाहिदा!))

थोडं तांत्रिक बाजूनं अंकातल्या प्रमाणलेखनाबद्दलः
मराठीत प्रमाणलेखनाचे काही नियम आहेत. ते पुरेसे नाहीत. न्याय्य नाहीत. सोपे तर त्याहून नाहीत. पण ते अजून आहेत. (पुरेशा लोकाग्रहाच्या रेट्यानिशी ते बदलले जात नाहीत तोवर) जाहीर आणि नियोजित लेखनात तरी ते पाळले जावेत, असं वाटतं. ते पाळायचे नाहीत, त्याकडे जाणूनबुजून विरोध वा दुर्लक्ष करायचं, अनुल्लेखानं आणि दुर्लक्षानं त्यांना मारायचं, अशी काही भूमिका असेल तरीही ठीकच. पण तशी काही भूमिका जाहीर केली नसेल, तर ते पाळायसाठी प्रयत्न केले जावेत असं वाटतं. माझ्या स्वत:च्या अनुभवावरून असं वाटतं की, हे नियम पाळून, संपादनाचे संस्कार केलेलं लिखाण प्रथमदर्शनी आपोआपच गांभीर्यानं घेतलं जातं. (मग पुढे ते आवडो, नावडो, पटो वा न पटो.) छापील माध्यमांच्या तुलनेत नेटवरच्या लिखाणाला हौशी म्हणून निकालात काढलं जातं त्यामागे अशा संपादकीय कामाच्या अभावाचा मोठा वाटा असावा. अर्थातच या कामात उपलब्ध वेळेचा मोठाच अडथळा असतो हे मला मान्य आहे. त्यावर यंदा 'ऐसी'नं वापरला तो तोडगा वापरता येण्यासारखा आहे. अंक मिळेल तसतसा छापायला सुरुवात करायची. दिवाळीच्या आदल्या आठवड्यात अंक क्रमानं छापून मोकळं व्हायचं. नंतरही बदल करता येण्याची तंत्रज्ञानानं दिलेली सोय वापरून लेखन परिष्कृत करत राहायचं. उशीर करणारे ना*** लेखक, लष्करच्या भाकर्‍या थापून दमणारे संपादक आणि वाचक या सगळ्यांच्या दृष्टीनं हे सोईचंच आहे.

कुतूहलः
मला नडतात, तितक्या नडत नाहीत का लोकांना प्रमाणलेखनातल्या चुका?

> थोडं तांत्रिक बाजूनं अंकातल्या प्रमाणलेखनाबद्दल…

... गांभीर्याने घेतलं जातं.

याबद्दल could not agree more असं म्हणतो. यावेळेला मीही एक संपादक होतो. माझी अशी एक भाबडी कल्पना होती की दिवाळी अंकासाठी लेख द्या असं आवाहन जर दोनतीन महिने आधी केलं तर लोक लिहायला सुरुवात आधी करतील आणि संपादकीय संस्कारांसाठी किंवा प्रमाणलेखनाच्या नियमांनुसार त्यातली कोळिष्टकं साफ करण्यासाठी पुरेसा वेळ मिळेल. तसं फारसं झालं नाही.

माझ्या मते लेख आधी छापून टाकून परिष्करण सावकाशीने करण्यातला धोका असा, की नंतर विशेष कुणी तो वाचणार नाही. एकदा धागा खाली गेला की कुणीतरी प्रतिसाद देऊन मुद्दाम पृष्ठभागावर आणल्याखेरीज तो दिसेनासा होतो, आणि मग कमीकमीच वाचला जातो. त्यातही 'शिळ्या' झालेल्या धाग्यावर प्रतिसाद द्यायला सहजगत्याच लोक निरुत्साही असतात. या सगळ्यामुळे 'उगवत्या सूर्याला नमस्कार' ही प्रवृत्ती आपोआपच होत जाते.

याला एक उपाय दिसतो तो असा, की दिवाळी अंक काढणार आहोत अशी हूल उठवून प्रत्यक्षात संक्रांत विशेषांक काढणे.

> कुतुहलः
 मला नडतात, तितक्या नडत नाहीत का लोकांना प्रमाणलेखनातल्या चुका?

मला बऱ्यापैकी नडतात. (आता तुम्ही 'कुतूहल' न लिहिता 'कुतुहल' लिहिणं हे मला थोडं तरी नडलंच की नाही?! - हलकेच घ्या…) पण माझ्यापेक्षाही ज्यांना जास्त नडतात असे काही आहेतच. अशा गोष्टींना कमाल मर्यादा नसते.

प्रयोग, प्रयत्न आणि अंक मस्त आहेत. अनेक शुभेच्छा.

दिवाळी अंक दिसायला सुंदर झाला आहे. प्रकाशित व्हायला लागताच वाचन सुरू करता आलं नाही त्यामुळे टप्प्या टप्प्याने अंक येण्याचा अनुभव हुकला. आता वाचते.

पीडीएफ स्वरूपात दिवाळी अंक आता उपलब्ध आहे.