ही बातमी समजली का? - १३२

मिपाच्या खफवरूनः

फ्लिपकार्ट लॉसमध्ये आहे म्हणून त्यांची अंडीपिल्ली बाहेर येत नाहीयेत. एकदा प्रॉफिट करायला लागले की सिंगापूरच्या कंपनीला रॉयल्टी देणे वगैरे लीळा करायला लागतील. तेव्हा देशभक्ती आडवी येणार नाही.

लॉस असतानाच कंपनी विकली, तर डायरेक सिंगापुरी कंपनी विकतील (व्होडाफोनसारखी.) म्हणजे भारतात कॅपिटल गेन टॅक्स पण नको.

क्लाऊडटेल.

ही पब्लिक डोमेनमधली माहिती आहे अनुताई. कावेन कशाला?

खरे इश्श्यू हाती घेतले तर क्विक बक्स मिळणार कसे? टोकनिझम केला की बरे असते. स्वस्त आणि मस्त.

जी धर्मसंस्था हा आपल्या मुक्तीतील मोठा अडसर आहे, तिला कशासाठी कवटाळायचे ?

इश्क ... दुसरं काय ?

(पण धर्माचं व व्यक्तीचं (स्त्री असो वा पुरुष) नातं असं कॉम्प्लेक्स बनलं आहे की बस्स.)

महिलांवरील अत्याचार , लैंगिक त्रास, हुंडाबळी, शिक्षण इत्यादी खरे प्रश्न नाहीत का? त्यावर लढण्याचे काय झाले?

कुठचीही चळवळ ही एका वेळी अनेक वेगवेगळ्या विषयांबाबत लढा देत असते. कारण प्रत्येक कार्यकर्त्याला वेगवेगळे विषय महत्त्वाचे वाटतात. तसंच प्रत्येक कार्यकर्त्याची विशिष्ट विषयावर चळवळ करण्याची क्षमता वेगवेगळी असते. स्त्री-चळवळीच्या बाबतीत हे वेगवेगळे मुद्दे म्हणजे बांधून ठेवणाऱ्या वेगवेगळ्या दोऱ्या. त्या प्रत्येकच दोरीवर कार्यकर्ते आपापल्या परीने हल्ला करतात. फक्त 'महत्त्वाच्या' विषयांवरच लढा द्यायचा म्हटला तर चळवळ यशस्वी होऊ शकणार नाही.

आणि तुम्ही मांडलेल्या विषयांबाबत अनेक वर्षं अनेक लढे चालू आहेत. शिक्षणाच्या बाबतीत तर नेत्रदीपक प्रगती झालेली आहे. हुंडाबळी कमी व्हावेत म्हणून स्त्रीमुक्ती संघटनांनी खूप मोठा संघर्ष केला होता. हुंडाविरोधी कायदे त्यामुळे पास झाले. आता अजून चळवळ करून नक्की काय साध्य करायचं? सरकारने कायद्याची अंमलबजावणी करणं आणि सर्वसाधारण सुबत्ता वाढवणं हे चालू राहायला हवं. जुने विश्वासार्ह आकडे नाहीत, पण १९९८ साली ७१४६ बळींचा आकडा सांगितला जातो. २००८ साली हा ८१७२ झाला, आणि त्यानंतर सुमारे ८२५० वर स्थिरावलेला दिसतो. म्हणजेच लोकसंख्या ३० टक्के वाढली पण बळींची संख्या १५ टक्क्यांनी वाढली. लैंगिक त्रास, अत्याचार यांबाबतही आंदोलनं चालू आहेत.

मला बऱ्याच वेळा असं दिसतं की त्या विशिष्ट क्षेत्रात काम न करणारे लोकं, हे काम करणाऱ्या लोकांवर 'हे करणं चुकीचं आहे. त्याऐवजी हे करायला हवं.' असे बिनधास्त ताशेरे ओढून घेतात. या प्रवृत्तीला फेसबुक जबाबदार आहे की नाही माहीत नाही, पण फेसबुकाच्या वाढीबरोबर असे ताशेरे वाढलेले दिसतात. मला त्यांना नेहेमी विचारावंसं वाटतं, 'की या विषयाबाबत तुम्ही जे करत आहात (ताशेरे ओढणं) यापेक्षा अधिक तुम्हाला काही करता येईल का?' तसं मला इथे विचारावंसं वाटतं, की तुम्ही या इतर फ्रंट्सवर काय चालू आहे याबाबतीत काही जाणून घेण्याचा तरी प्रयत्न केला का?

नास्तिक व्यक्ती म्हणून मला या आंदोलनांचं महत्त्व नाही. शहरी, सुशिक्षित, उच्चवर्णीय आणि जखडून ठेवणाऱ्या धार्मिक वातावरणात मी कधीही राहिले नाही. स्त्रीवादी म्हणून मला या आंदोलनांबद्दल कितीही ममत्व वाटलं तरीही मी त्यासाठी बाहेरची ठरते. हे आंदोलन ज्या स्त्रियांसाठी महत्त्वाचं आहे त्यांनीच ते केलं पाहिजे.

कोणत्याही मंदिरात, दर्ग्यात प्रवेश न मिळाल्याने महिलांचे नक्की काय बिघडते? जी धर्मसंस्था हा आपल्या मुक्तीतील मोठा अडसर आहे, तिला कशासाठी कवटाळायचे ? महिलांवरील अत्याचार, लैंगिक त्रास, हुंडाबळी, शिक्षण इत्यादी खरे प्रश्न नाहीत का? त्यावर लढण्याचे काय झाले?

या सगळ्या प्रकारात धर्मस्थान - मंदिरं, दर्गे, पीर - या गोष्टी प्लेसहोल्डर समजता येतात. इथे धर्मस्थानांची तुलना शिक्षणसंस्थांशी करण्याचा मोह आवरला पाहिजे. पण त्यातला मुख्य मुद्दा असा आहे की, आम्हाला धर्माचं आहे ते स्वरूप आवडत नाही पण आम्हाला धर्मही सोडायचा नाही, असं म्हणणाऱ्या स्त्रियांनी धर्म बदलायचं ठरवलं तर त्यावर आक्षेप काय आणि कसा घेणार? तो-तो धर्म मानणाऱ्या लोकांसाठी आपापली धर्मस्थानं पवित्र आहेत; त्यावर पुरुषांनी सत्ता गाजवणं आणि सद्यस्थितीचा, व्यवहाराचा अजिबातच विचार न करता एकतर्फी काही पुरुषी निर्णय घेणं हे तो-तो धर्म मानणाऱ्या स्त्रियांवर अन्यायकारक आहे.

धर्मातल्या जाचक रूढी, उदाहरणार्थ, संमतीवयाचा कायदा नसणं, सती, अन्यायकारक वारसाकायदे, इ. गोष्टी बदलल्या; ते बदल पुरुषांनी मान्य केले म्हणून त्या मान्य आणि आता स्त्रियांना धर्माचं स्वरूप आणखी बदलावंसं वाटतं तर ते मात्र शक्ती फुकट घालवणं, हा दृष्टीकोनही तद्दन पुरुषी आहे. ह्या लढ्यात आपल्या, नास्तिक व्यक्तींच्या मताला काहीही किंमत असायचं कारण नाही. काही लोकांना धर्म, धर्मस्थानं, धर्मपंडित (मुल्ला, भटजी, बडवे, इत्यादी) यांची गरज सध्याच्या काळात आहे; जसं स्त्रियांना सलवार-कुडता हा वेश गरजेचा वाटतो, तसंच. सलवार-कुडता घालणं चालेल, मात्र धर्म आणि संबंधित गोष्टींची (मानसिक) गरज अवास्तव, हे ठरवण्याचा हक्क आपल्याला कोणी दिला?

दुसरा मुद्दा, स्त्रीमुक्ती हा विषय एकरेषीय, एकसंध नाही. एकरेषीय बनवायचाच तर त्याची व्याप्ती फार मोठी होते - स्त्रिया आणि पुरुषांना समाजात सर्वत्र समान स्थान पाहिजे. जर पुरुषांच्या सध्याच्या कपड्यांवर, शर्ट-ट्राउजर्स, मंदिर काही आक्षेप घेत नाही तर स्त्रियांच्या कपड्यांवर का घेतं? त्यापुढे जाऊन, माणसाचं मन पाहा, भक्ती पाहा, बाह्य रूप बघू नका, अशा प्रकारचा संदेश देणाऱ्या धर्माच्या मंदिरात लोकांच्या बाह्यरूपांवर बंधनं आणणं धर्माच्या विचारांशी सुसंगत आहे का?

तिसरा मुद्दा थोडा व्यापक स्वरूपाचा आहे. धर्मस्थानांसंदर्भातल्या हक्कांना प्लेसहोल्डर समजता येतं. स्त्रिया आणि पुरुषांना समाजात समान अधिकार असावेत, अशा अपेक्षेने स्त्रिया जर काही आंदोलन करत असतील तर ती प्रगतीच आहे. माझ्यासारख्या शिकलेल्या, स्वतंत्र विचारांच्या स्त्रियांना अशा प्रकारच्या आंदोलनांची, चळवळींची आवश्यकता नाही. मला माझे अधिकार मिळवता येतात आणि धर्मासारख्या गोष्टींना (आणि एमसीप्यांना) सरळ लाथ घालता येते. (मला काही कृती करण्याची हौस असती तर मी 'सरन रॅप'^१ साडीसारखा गुंडाळून मंदिरात गेले असते.) पण हे आंदोलन ज्या स्त्रियांसाठी करण्याची गरज आहे त्या स्त्रियांची स्थिती फडतूस धर्म (आणि एमसीप्यांना) लाथा घालता येईल अशी, आहे का? अशा प्रकारच्या आंदोलनात सहभाग घेऊन आणि/किंवा कोणीतरी आंदोलन केल्यामुळे जर ह्या स्त्रियांना थोडा आत्मविश्वास आणि त्यांच्या परिसरातल्या पुरुषांना उलुशी अक्कल येणार असेल तर हे आंदोलन करून शक्ती वाया जाते, असा आरोप करता येईल का?

१. सरन रॅप म्हणजे काय आणि ब्रँडनेम वापरून मुद्दाम लिहिण्यामागचं (धार्मिक) कारण इथे पाहा.

---

अवांतर - एरवी स्त्रीवादाबद्दल शष्प काही आकलन नसणाऱ्या सदस्यांनी स्त्रीवादाबद्दल मतवाटप करणं हास्यास्पद आहे, याची त्यांना जाणीव आहे का?

नोप्स :-)

तो आयडी मला लक्षवेधक वाटलेला.

गब्बु हा सोयिस्कररित्या गब्बर आहे.

खरंतर एकपतित्व वा एकपत्नित्व हे व्यक्तीच्या स्वातंत्र्यावर कायद्याद्वारे झालेले आक्रमण आहे. + १

>>खरंतर एकपतित्व वा एकपत्नित्व हे व्यक्तीच्या स्वातंत्र्यावर कायद्याद्वारे झालेले आक्रमण आहे.

पती किंवा पत्नी होणं (पक्षी- कुणाशी कमिटेड असणं) हेच स्वातंत्र्यावरचे आक्रमण आहे असे खरे तर गब्बरने म्हणायला हवे.

एकंदरीतच लग्नसंस्था मोडून गेली तर बरंच. ती पण माजली आहे साली. + १

हे सगळे प्रतिगामी साले माजले आहेत. त्यांना थोडी ओसरी दिली तर हातपाय पसरून तुमच्या नरड्याच आवळतात.

पण यात मुद्दा हा की (जो तुम्ही टाळला आहे?) ही ओसरी प्रतिगामी पुरोगाम्यांना त्यांच्याच पुरोगामित्वाचा हवाला देवून मागतात. आणि पुरोगामी विचारकही आपलं पुरोगामित्व (ज्याला पुरोगाम्यांचं वर्तुळ वगळता 'सामान्य' जनता, at the end of the day फारशी किंमत देत नाही) सिद्ध करायला मागचापुढचा विचार न करता एका वैचारिक गंडाच्या अंमलाखाली त्याला 'हो' म्हणतात. आता इथेच पाहा, बहुपत्नीत्व हे पुरोगामी आहे असं मुस्लिम विचारकांनी म्हणताच पुरोगामी मंडळी लगेच ,हो-हो खरंच आहे- बहुपत्नीत्व मान्य करायला हवं-अल्पसंख्य मुस्लिमांना शरीयाप्रमाणे वागू द्यायला हवं- आपण नाही तर कुणी- असं म्हणत गळे काढतील परंतु मुस्लिमांना असं म्हणणार नाहीत की- तुम्हाला जर बहुपत्नीत्व पुरोगामी म्हणून पाहिजे असेल तर बहुपतित्वही तितकंच पुरोगामी आहे. तेही मान्य करा. आम्ही आमचा कायदा बहुपती-बहुपत्नीत्व दोन्हीसाठी बदलतो तेव्हा तुम्हीही तुमचे पुरातन तरी आधीच पुरोगामी असलेले शरीया कायदेही बहुपतित्वासाठी बदला. आधीच पुरोगामी असलेल्या मुस्लिमांनी अजून पुरोगामी असायला काहीच हरकत नसावी, नाही का? यालाच सम्यक विचार, विचारांची देवाणघेवाण इत्यादी म्हणत असावेत.

गोसरंक्षणाच्या नावाखाली गोवंशहत्याबंदीचा कायदा आला, आणि नंतर गोरक्षकांच्या फौजा खुनाखुनी करत मोकाट सुटल्या. हे त्याचंच उदाहरण आहे.

ही तुलना अंमळ चुकली आहे असं म्हणेन.

आरक्षण हे ब्राह्मणांसाठी Leveraged Buyout आहे किंवा कसे यावर विचार व्हावा.

( शुचे, चिकणे, Control Function of Debt बद्दल तुला मी मागे सांगितलेले होतेच.)

हेच म्हणतो!
(अवांतरः हे लेखक मिपावरपण लिहितात. छान असतात त्यांचे लेख!)

थँक्स आबा. ते परदेशी जाण्यामागची कारणमीमांसा सोडून दिली तरी बाकीचं खरंच आहे.

ब्राह्मण म्हणजे नक्की कोण, असा लेखकाचा समज आहे, असा विचार करताना मला पक्षांतरबंदी कायद्याचं किंचित अधिक आकलन झालं. घाऊक प्रमाणात population inversion^१ (=मोठ्या प्रमाणावर समाजघटकांनी विचार आणि/किंवा कृती बदलणं) झालं की आमदारकी/खासदारकी जात नाही आणि तरीही इतर काही फायदे मिळतात.

या लेखात तार्किकदृष्ट्याही एवढी स्लॉपी विधानं केली आहेत की जालीय लेखनाचा गांभीर्याने विचार का होत नाही, अशा परिसंवादात मी(सुद्धा) या लेखाचं उदाहरण देईन; तरी बरं, मला समाजशास्त्र, इतिहास वगैरेंचं फार ज्ञान नाही. फक्त तर्क वापरून मोठाल्ली भोकं दिसताहेत -

अ. ऐतिहासिकदृष्ट्या ब्राह्मण स्त्रिया सर्वाधिक शोषित, वंचित - नक्की कोणता काळ? नक्की काय पुरावे वापरले?^२
आ. ज्या हिशोबात इतर जाती अन्यायग्रस्त (किंवा काही) असण्याचं पातक त्याच जातीतल्या लोकांवर तसं ब्राह्मण स्त्रिया पिचलेल्या असण्याचं पातक ब्राह्मण स्त्रियांवर का समस्त ब्राह्मणांवर का कसं?
इ. याच हिशोबात, ब्राह्मणांची मुळं भारतात रुजली नाहीत असं लेखक म्हणतात, तो दोषही ब्राह्मणांचा का नाही? तो दोष ब्राह्मणेतरांवर का ढकलला?
ई. परदेशात राहणारे ब्राह्मण (पुरुष आणि स्त्रिया) हळदीकुंकवं, मंगळागौऱ्या, गणपती, गौरी, होळीचे डँस करत नाहीत का काय?
(माझ्या ओळखीतले, अमेरिकेत थंड प्रदेशात राहणारे लोक दिवाळी, होळी, वगैरे सणांसाठी नाटकं, डँस वगैरे करतात. म्हणजे बाहेर छान, सुंदर हवा असताना घरात बसून नाटकं, डँसांच्या तालमी आणि बाहेर बर्फाळ हवा असताना घरात राहून करण्याचे काही उद्योग नाहीत. का, तर भारतीय कॅलेंडर - संस्कृती - जपायचं असतं. ही मुळं नाहीत तर काय आहे?)
उ. बहुसंख्य असे आहेत पण ते प्रातिनिधिक नाहीत म्हणजे नक्की काय? लेखातल्या या वाक्यांचा नक्की सांख्यिकी अर्थ काय :

(हे विचार) प्रातिनिधिकही नाहीत, पण अगदीच अपवादात्मकही नाहीत. मला भेटलेले बहुसंख्य ब्राह्मण तरुण असेच काहीसे विचार करणारे आहेत.

----

१. भौतिकशास्त्र आकलनाची जाहिरात.

२. इतर जातीतल्या स्त्रियांची (ज्या कोणत्या) ऐतिहासिक काळात काय अवस्था होती याबद्दल लेखकाला कितपत माहिती आहे? उदाहरणार्थ, महात्मा फुलेंची विद्यार्थिनी मुक्ता साळवे हिने लिहिलेला निबंध वाचल्यावर "ब्राह्मण स्त्रिया सर्वाधिक शोषित" हे वाक्य म्हणजे इतर जातीतल्या स्त्रियांची दुःखं सरळ दुर्लक्षित करून, त्यांच्यावर केलेला क्रूर विनोद वाटतो.^३

३. विडंबनासाठी नोट - काल मी "काकस्पर्श" सिनेमा पाह्यला. काय पीडायचे रे च्यायला, त्या काळातल्या बायकांना. टक्कल काय, अनकूल कपडे काय! खूप खूप प्रॉब्लेम्स!
काय, तेव्हा इतर जातीतल्या स्त्रियांना गरीबी, शिक्षणाचा अभाव, यांच्या जोडीला जातीय भेदभावसुद्धा सहन करायला लागायचा? त्याबद्दल कोणती मूव्ही आहे? मूव्ही नाही म्हणजे काही होत नसणार, यार! चिलॅक्स!!

हा प्रतिसाद वाचून मराठा मोर्चा धाग्यावरील 'विचारवंतांची त्रयस्थ निरीक्षणं' आठवली...

इथे सप्रेंना मार्मिक मिळतायत; तिकडे आम्ही निरर्थक होतो ;-)

यही तो मै कह रहा हूं.

सेक्युलरिझम राबवताना (आरक्षणासारखं) आर्म्ड फोर्सेस ना त्यातून वगळायचे किंवा नाही त्याबद्दल .... आणि प्रत्येकाला एक्झॅक्टली समान नियम लावणे किती समस्याजनक असू शकते त्याबद्दल...आणि दाढीचा मुद्दा नेमका कार्यक्षमतेच्या बाबतीत खूपच कमी (कमी म्हंजे शून्य नव्हे) संबंध असणारा आहे/असतो त्याबद्दल. मग चर्चा तिकडेच जाते - की सेक्युलरिझम म्हंजे प्रत्येकाला एक्झॅक्टली सेम नियम लावायचा की प्रत्येक धर्माला समान आदर देऊन त्यातील प्रत्येक व्यक्तीला त्याच्या धर्माप्रमाणे वागायची मुभा द्यायची (आणि मग त्यांना ती मुभा दिली मग आम्हाला ही का नाही ?? वगैरे सुरु होणार) !!!

कदाचित "जो निर्णय सरकारने घ्यायला हवा तो न्यायालयाकडे सरकवून" वाद टाळणे किंवा भविष्यात वाद निर्माण करणे हा प्लॅन असावा.

शीख धर्मात दाढी सक्तीची आहे. इस्लाममध्ये नाही या आधारावर.

कसय ना, की स्वतःचा देशवादी असलं की झिनोफोबिक, भक्तं, निओ-नाझ्झी अशी विशेषणं लागतात. त्यापेक्षा दुसरा देशवादी होणं सोयिस्कर. मस्तं विचारवंत म्हणवून घेता येतं.

जन्म होउन ४८ तास पण झाले नाहीत तर लगेच ऐसीवर हजर.