बागकामप्रेमी ऐसीकरः २०१५ धागा - ५

पळस, शिरीष, बहावा वगैरे रोपे बियांपासून बनवायचा उपक्रम रोचक वाटला पण त्यांचे पुढे काय करणार याबद्द्ल उत्सुकता आहे, एवढी झाडे तुमच्या बागेत लावण्याएवढी जागा असेल तर भाग्यवान आहात. फोटो लाव ना तुमच्याही बागेचे!

मागे मागावलेल्या ऑर्गॅनिक बियांपासून उगवलेल्या पालकाने आता बाळसं धरलंय. पानांचा परिचित आकार दिसू लागलाय. आठवडाभरात किमान एकवेळची पातळ भाजी (ताक-पालक) होईल अशी स्वप्ने बघतोय!

--

दोराबजीमध्ये कोकोपीट मिळाले ३० रुपायात किलोभर! तिथे घरगुती बागकामाची बरीच साधने, वर्मकंपोस्ट वगैरे बरेच काही दिसले. उगाच इतके दिवस नर्सर्‍या फिरत शोधत होतो असे वाटले.

मिरच्यांची रोपं वाढताहेत.

त्यांना मिरच्याही लागल्या आहेत. सध्या प्रत्येक झाडाला ७-८च आहेत पण प्रचंड प्रमाणात नवीन फुलोराही आलेला आहे. त्यांच्यापासून कदाचित अजून नवीन मिरच्या मिळतील! काकी आहेत त्या मिरच्या तोडून त्यांचा मस्त ठेचा बनवीन म्हणाली होती, पण तिला तात्काळ बंदी केलेली आहे. मला सर्व मिरच्या लागलेल्या एकदा डोळे भरुन पहायच्या आहेत. त्यादरम्यान आत्ता लागलेल्या काही मिरच्या लाल होतील. पण मग कर म्हणावं ठेचा! लाल ठेचा खाल्ल्याने काही बिघडत नाही!!! :)

टोमॅटो आता चांगले वाढले आहेत. चेरी आणि बीफस्टेक आता जवळ्जवळ पाच फुटाहून उंच झाले आहेत. त्यांना टोमॅटोही लागले आहेत. चेरीचे लाल झालेले टोमॅटो काढुन खात आहोत वेळोवेळी. अतिशय गोड जात आहे. बीफस्टेक टोमॅटो अजून हिरवे आहेत. ते लाल झाले की त्यांचा फोटो टाकीन!!!

पाच सहा वर्षांपूर्वी नंदन एकदा घरी आला होता. तेंव्हा मी नुकताच गुलाबांत डॅबलिंग करत होतो. त्यावेळेस त्याला आपल्या कोबीइतके भलेमोठे गुलाब पहायला आमच्या कंपनीत घेऊन गेलो होतो. तेंव्हापासून असे मोठे गुलाब उगवायचं मनात होतं. पाच वर्षाच्या परिश्रमानंतर आता माझ्या बागेत उमललेला हा पहिलावहिला मोठा गुलाब! एक यशस्वी प्रयोग!! फुलाचा व्यास सहा इंचांचा आहे. पाठीमागल्या फेन्सच्या उभ्या दांड्या चार इंच अपार्ट आहेत, त्यावरून तुलना लक्षात यावी...

हे रोप मला एका रस्त्याच्या काठी मिळालं होतं. जेमतेम चार पाच इंच उंचीचं! तेंव्हा त्याला चार पानं आणि एकच फूल होतं. पण त्या फुलाचा निळा-जांभळा रंग अतिशय आवडल्याने ते तिथून काढून माझ्या बागेत आणून लावलं. आज तीन वर्षांनंतर त्याचा हा अवतार मलाही थक्क करणारा आहे!त्या फुलांना एक अतिशय गोड असा, थोडासा वेलचीसारखा, सुगंधही आहे!!!

सध्या हे गोड मानून घ्या.
अजून फोटो पुढल्या धाग्यात!!!!
:)

वॉव!
पिडांकाका, दंडवत! ... बागेला नी मेंटेन करणार्‍या तुम्हालाही :)

मला एक प्रश्न आहे. नागवेल (खायचं पान) कुंडीत उगवते का? त्याचं कटींग लावावं लागतं का बिया वगैरे असतात?

पुण्यातल्या कुंडीत कोथिंबीर कशी लावायची सांगेल का कुणी? मी पंधरा दिवसांपूर्वी धणे रुजत घातले आहेत. पण अजून काहीही बाहेर पडलं नाही त्यातून :(

चहा-भात,कुरमुरे भन्नाटच.
नागवेल: यात दोनतीन प्रकारची विड्याच्या पानांचे वेल असतात. देवपुजेत आणि कच्ची पाने वापरतात ती सांगली,वसई भागातून वेल आणि कुंडीत एक उंच बांबूची काठी रोवून त्यावर वेल वाढतो. दुसरा एक मघई वेल मिळतो तो मात्र पसरट ट्रेमध्ये लावा जमीनीलगत भरमसाठ वाढतो प्रत्येक पानाच्या बेचक्यात मुळे फुटतात.

मी सध्या 'विपुलाच सृष्टी' हे प्रयोग परिवारवाल्या दाभोळकरांचं पुस्तक वाचत आहे (अक्षरधारातल्या प्रदर्शनातून घेतलं होतं गेल्या वीकएंडला). शेतीतील विविध प्रेयोगांबद्दल वाचायला खरच खूप मजा येत आहे-लेखन माहितीपूर्ण असले तरी ओघवते आहे. फुकुओकांबद्द्ल तसे थोडेफार माहित होते पण इतर काही प्रयोग अजिबात माहित नव्हते. सगळ्यांनी नक्कीच ते वाचावे. प्रयोग करण्याला उत्तेजन तर मिळतेच पण शेतीतील ओ का ठो माहित नसणार्‍याला थोडी दिशाही मिळते.

रूचीने ऐसीवर प्रयोग परिवार बद्द्ल लिहिले होते. ते परत वाचणार.

वर लिहिलेला मघई वेल ही एक पानाची जात आहे आणि तो वेल सहज वाढतो एवढेच नाहीतर घराच्या बाहेरच्या भिंती ,कंपाउंड च्या सिमेंटच्या खडबडीत भागास त्याची मुळे घट्ट पकडतात .भिंत झाकायला उपयोगी। आहे.मनी प्लांटचे तसे नाही त्याला सिमेंटचा चटका सहन होत नाही. खरे मघइ पान बिहारमध्ये नदिकाठच्या मऊ गाळातच होते. {पुण्याच्या मुळा मुठा नद्यांच्या गाळाबद्दल काय बोलणार ?}
सांगली ,जुन्नर भागात गेलात तर पानवेलींचे { आणि केळीचे} मळे दिसतील.मळ्यात चपला घालून जात नाहीत,फक्त पुरुष मंडळीच पाने तोडणीसास जातात. फार शुचिता पाळतात.

नागवेल:-

मिरचीचे रोप केव्हा ट्रान्सप्लान्ट करावे? म्हणजे रुजून आल्यावर किती दिवसांनी? किंवा साधारण किती उंचीचे झाल्यावर?

मिरची:आठ पाने आल्यावर अथवा एक महिन्यानी. खड्यात खाली पाव किलोतरी शेणखत आणि आधाराची काठी {खालच्या टोकास जुना टुथ ब्रश आडवा बांधून} लावणे.

काल खूप दिवसांनी बागेत काम केलं - नवीन माती एकत्र करणे, काही जुनी, किडलेली रोपं उपटली, आणि पावसाळ्याच्या लागवडीचा आराखडा घातला. उन्हाळ्याचा उपक्रम बर्‍यापैकी अयशस्वी झाला, पण पुढच्या वर्षीसाठी नोट्स तरी आहेत आता. बरं वाटलं. घेवडा, पावटा, चवळी, कोलमी शाक (ipomoea aquatica - एक देशी पालेभाजी), वांगी, मिर्ची, आणि एखाद दुसरी काकडी आणि दोडका. आमच्या शेजारच्यांचा माळी म्हणतो की आत्ता पालक आणि मुळा लावला तरी चालेल, वाढतील म्हणून. त्यामुळे तो सुद्धा प्रयोग करायचा आहे, गेल्या वर्षाच्या मुळाच्या भरपूर बिया साठवल्या आहेत.
आणि आश्चर्य म्हणजे, पाऊस लागून एक आठवडाच झालाय, पण चवळीच्या वेली लगेच टवटवीत झाल्या! आणि असंख्य छोट्या छोट्या पडवळींमधे एक भली मोठी लोंकळताना दिसली. हवामानाने सगळ्यांचाच मूड सुधारलेला दिसतोय! आज माछेर झोल मधे अनेक शेंगा आणि सगळ्या छोट्या-मोठ्या पडवळीचे तुकडे घातले.

सध्या मिरचीवर प्रयोग चालू नाहीत पण इतर पाहा-

हे घ्या फोटो.- बाल्कनितले बागेचे प्रयोग पन्नास पिशव्यांत- १)आले २)पालक ३)कीटकांची वाट पाहताहेत घेवड्याची फुले ४)फ्रेंच बीन्स /फरसबी शेंगा धरल्या आहेत. ५) ६)कणगर/कारिंदे/aerial yam चा वेल. दोन महिन्यांनी कणगर धरतील बहुतेक. ७)मागच्या वर्षाचे कोनफळ कंद -कोंब फुटले आहेत . ८)या कुंडीचे तोंड लहान असल्याने झाड लावले की काढता येत नाही. पाइपला एका टोकास पॅालिएस्टर कापडाची अरुंद पिशवी बांधून मनीप्लांट लावला आहे तो ठेवायचा. ९)असा राहील- १०) हे नेहमिचेच सदाफुली झाड. या पोर्सिलेन कुंड्यांची मूळची पाणी वाहून जाण्याची तळाची भोके सिमेंटने मुद्दामहून बुजवली आहेत.फक्त झाडाची पिशवी बदलायची .पाणी सांडत नाही,दिवाणखान्यात ठेवता येते.सकाळी फक्त झाड उन्हात ठेवायचे/बदलायचे. घेवडा ,फरसबीचे चांगले बियाणे कुठे मिळेल ? यासाठी नर्सरीकडे धावू नका. भाजी घेताना एक दोन जून वातड शेंगा घ्या. त्या न सोलता वाळवा. वरचे साल कुरकुरीत झाले की आतले दाणे हेड उत्तम बियाणे.

प्लास्टिक पिशव्या आणि पाण्याच्या ५ लि. कॅन्स मध्ये मीही रोपे लावली. ५ लि कॅन मध्ये वांग्याचं रोप अजून तरी व्यवस्थित आहे. प्लास्टिक पिशवीतील घोसाळे यशस्वी नाही झाले (ऊन,पाणी कमी पडले असण्याचीही शक्यता आहे त्याला).
दह्याचे कप बिया रूजवण्यासाठी चांगले आहेत. दह्याच्या कपात रूजलेली मेडशिंगीची रोपे आता कुंडीत लावली तेव्हा कपातच खाली एक फूटाहून जास्त लांबीचे मूळ वेटोळे होऊन वाढलेले होते. कपात कोको(-पीट)+गांडूळ खत या खाली सुकलेली पाने ठासून भरली होती त्यामुळे मुळे छान वाढली असावीत. लिचिलाही सुंदर मुळे फुटली होती. त्यात सगळ्यात खाली पिस्त्याची सालं एक इंचभर इतकी भरली होती.
आता ६ इंच कुंडीत लावली रोपे. थोडी अजून वाढली आणि पावसाचा जोर कमी झाली की बाहेर लावणार.
६ इंच उंचीच्या कुंड्या स्नॅपडीलवरून मागवल्या कारण अनेक दुकानांमध्ये शोध घेऊनही हवे तसे डिझाइन काही मिळत नव्हते, शिवाय किंमती अवाच्यासवा सांगत. ६ इंच उंचीच्या १२ कुंड्या ३७५ रूपयांना मिळाल्या. ही किंमतही अनेकांना फार वाटेल पण मला कुठल्याही दुकानात याहून स्वस्त दर आणि अशी क्वालिटी दिसली नव्हती. अजून चांगल्या दराने मिळत असल्यास जरूर कळवा.
मातीच्या तीन कुंड्या प्लास्टिकच्या मागवायच्या आधी जुना बाजार येथिल कुंभारवाड्यातून आणल्या. पण त्या जड आहेत. आणि त्यातून परत रोपे काढून घेणे थोडे जिकीरीचे वाटले.

मुळा:कु्ंडीत पाला चांगला येईल. जमीनीत म्हणण्यपेक्षा जमीनीवर उंचवटा करून लावणे उत्तम -मुळा हवा असल्यास. दहा दहा दिवसांनी पाच पाच बिया लावा.एवढे सारे मुळे/पाला एकाचवेळी आल्यास काय करणार?

रुंद आणि खोल कुंडी/बांबूची टोपली/आता आंब्याची पाटी,लाकडी पेटी ठेवलेली असल्यास उत्तम. चिक्कण /चिक्कट/लाल माती नको.भुसभुशीत हवी. पाला हवा असल्यास दोन आणि मुळा हवा असल्यास तीन महिन्यांनी उपटा अथवा वातड होईल. थंडीतले मुळे कोमल आणि कमी तिखट होतात.

ब्लूबेरीची फळं हिरवी होती त्त्यावर किंचीत जांभळट झाक आली आहे. त्याला जमीनीतून नवीन फुटवेही येत आहेत.

चेरी टोमॅटोही येत आहेत. नेहेमीच्या टोमॅटोला मात्र फुलं आली असली तरी अजून फळली नाहीयेत. बेझीलही येत आहे भरपूर.

माझे अळूचे कांदे सशा-खारींनी पळवल्यावर उरलेला एकच कांदा मी भरपूर माती आणि गवताखाली लपवून ठेवला होता. त्यालाही पानं फुटली आहेत. आता हाताशी थोडा अधिक वेळ आहे, तेव्हा अजून ४/५ अळूचे कांदे आणून कुंडीत पेरले आहेत. प्राण्यांपासून बचाव व्हावा म्हणून कुंडी झाकून ठेवली आहे. पानं फुटल्याशिवाय झाकण उघडायचं नाही असं ठरवलं आहे. मजबून मुळ्ं धरली, की कांदे उकरायला सशांची ताकद कमी पडत असावी.

गराडु चिक्कट अथवा रवाळ असतात.रवाळ /कणीदार खायला छान लागतो.
ते वरचे ब्लुबेरीचे फोटो आवडले.
मी बेझिल,थाइम,रोजमरी,लेमन गरास श्रीलंकावाले वापरतात ते मिळवण्याच्या खटपटीत आहे.

पेटी असली तर त्याचा वापर भाजीचा वाफा असा करता येतो एवढेच .चिक्कट मातीचं रुपांतर भुसभुशित मातीत नाही होणार त्यापेक्षा ती ज्यास चांगली त्यासाठी म्हणजे कढिलिंबासाठी वापरा.

We plant, it is true.
I start the tiny seedlings
in peat pots, water, feed.

But the garden is alive
in the night with its own
adventures. Slugs steal

out, snails carry their
spiraled houses upward,
rabbits hop over the fence.

The garden like a green
and bronze goddess loves
zucchini this year but will

not give us cucumbers.
She does as she pleases.
Purple beans but no yellows.

Serve me, she whispers,
maybe I will give you tomatoes,
or maybe I will hatch into

thousands of green caterpillars
maybe I will grow only bindweed,
joe-pye weed and dandelions.

All gardeners worship weather
and luck. We begin in compost
and end in decay. The life

of one is the death of the other.
Beetles eat squash plant. Bird
eats beetle. Soil eats all.

my garden
just not for me

बॅारबोटी = वाली असाव्यात.मस्त।वाळवल्यावर लाल चवळी असेल तर वाली च.

ही प्रतिक्रिया इथे हलवली आहे.

ही प्रतिक्रिया इथे हलवली आहे.