अपशब्द

अहाहा! काय मस्त धागा आहे. वेळ मिळेल तशी भर घालीनच. तूर्तास रंगीबेरंगी प्रतिसादांच्या प्रतीक्षेत!

हा हा मस्त विषय.. धाग्यावर लक्ष ठेऊन आहेच!
मात्र तुर्तास, बिकाश्रींनी प्रचार केलेला मौन हा शिव्यांमधील मेरुमणी सध्या धारण करतो आहे

देवीतुल्य स्त्रियांनी असे धागे काढणे कितपत योग्य आहे भेंडी ?

या वरून २ आठवणी :
१. 'छक्के-पञ्जे' या मराठी चित्रपटात सविता प्रभुणे आणि दिलीप प्रभावळकर प्रेमात पडतात. पण सविताच्या वडिलाञ्ची (आत्माराम भेण्डे) सम्मती मिळवायची ही प्रभावळकरांसाठी कठीण परीक्षा असते कारण जावयाला दणदणीत शिव्या देता यायला पाहिजेत अशी त्याञ्ची अट असते आणि प्रभावळकर पडले अगदीच मुळमुळीत स्वभावाचे मराठी व्याकरणाचे प्राध्यापक. पण हिम्मत करून ते वडीलान्ना भेटायला जातात. वडीलान्नी "शिव्या देता का ?" असे विचारताच प्रभावळकर सुरू करतात, "अरे, तू मध्यमपदलोपी द्विगू समास... उभयान्वयी अव्यय... बहुव्रीही.." वगैरे !! वडील चारी मुण्ड्या चीत !
तो प्रसङ्ग प्रत्यक्ष पाहण्यातच मजा आहे. दुवा शोधला पण मिळाला नाही.

२. मी विद्यापीठाच्या वसतीगृहात असताना एका सौम्य रॅगिंगला सामोरे जावे लागले. तेव्हा मला अत्युच्च शिव्या द्यायला साङ्गीतले. प्रसङ्ग बाका होता. तोपर्यन्त 'आयला' असे देखील मी उच्चारले नव्हते (अजूनही तोण्डाने उच्चारलेले नाही इतका मी मुळमुळीत.). परत अश्या आणिबाणीच्या प्रसङ्गाने कसे वागायचे असते हे कळायची अक्कल आणि त्याप्रमाणे वागायची धडाडी नव्हती (छक्के पञ्जे तेव्हा पाहिला नव्हता ना !) त्यामुळे सीनियर्स्ना शिव्या देण्याची कधी नव्हे ती इतकी उत्तम सन्धी असूनही वाया घालवली मी. मी म्हणालो, की मला शिव्या माहीत नाहीत, कारण मी अश्या वातावरणात वाढलेलो नाही. माझ्या आजूबाजूला असे लोक राह्त नाहीत. मग त्यान्नी विचारले, "कुठे राहतोस ?". मी बोलून गेलो, "मुम्बईत शिवसेना-भवनाजवळ". ते ऐकताच हसण्याचे जे काही स्फोट झाले उसकी सदा अभीतक कानों में गूँज रही हैं | क्षणभर मला कळलेच नाही काय झाले आणि थोड्या क्षणान्नी डोक्यात प्रकाश पडल्यावर मी देखील हसण्यात सामील झालो. (नन्तर माझ्या मागून, एका गावतल्या मुलाने सीनियर्सच्या सकल कानाञ्चे यथायोग्य समाधान करणारी अभूतपूर्व अशी सरबत्ती करून त्या सर्वाञ्चे आत्मे तृप्त केले.. त्यानन्तर मी अनेक प्रकारचे 'अप'शब्द ऐकले पण त्या प्रकारच्या शिव्यान्ना तोड नाही)

---
प्रश्न :

एक 'अप'शब्द ब्राह्मणी उच्च/मध्यमवर्गातही सर्रास वापरला जातो, तो म्हणजे, 'अरे कार्ट्या / अगं कार्टे' किंवा 'शिञ्चे कार्टे'
कार्टे या शब्दाचा अर्थ 'स्मशानात मर्तिकाचे विधी करणार्‍या ब्राह्मणाचे अपत्य' आहे असे वाचल्याचे आठवते.(शब्दरत्नाकर - वा. गो. आपटे) हा शब्दकोश आत्ता माझ्याजवळ नसल्याने गरजून्नी खात्री करून घ्यावी.
अश्या प्रकारचे शब्द, ज्याञ्चे मूळ अर्थ माहीत नसतानाही प्रसङ्गानुसार वापरले जातात, आणि ते वापरले जाताना वापरणार्‍या व्यक्तीला कोणती विशिष्ट भावना व्यक्त करायची असते, हा ही एक अभ्यासाचा विषय. मी कधीच न वापरल्याने मला साङ्गता येणार नाही. ज्यानी वापरला आहे ते साङ्गू शकतील काय ?

.

प्रतिसाद आवडला.

निसरड्या जमिनीवरून चालण्याचा प्रयत्न करणार्‍या धाग्याला हलकेच धक्का देऊन ढुंगणावर आपटवलं आहे.

हाहा..
बरं, या शिव्या फक्त आईबहिणींवरूनच असतात, बायकोच्या उल्लेखाने स्फुरण चढत नसेल कुणाला भांडायला.किंवा युनिसेक्स क्रायटेरियामुळे बायको हा जेंडरस्पेसिफिक फॅक्टर विचारात घेतला नसावा.
आईबहिणींवरूनच्या शिव्या तर खूपच साधारण, त्याचबरोबर खुद्द आईबापाने देखिल मुलगा-मुलगीला अनौरस म्हणून शिवी देणं तसं विचित्रच. मराठी-इंग्रजीतल्या शिव्या तर बर्‍याच माहित आहेत-होत्या. पण एकदा रेल्वेतून जाताना एका मुस्लिम स्त्रीने तिच्या मुलाला 'नस्ल-ए-हरामा' अशी नजाकतदार शिवी दिल्यानंतर शेजारच्या डब्यात जाऊन खो खो हसून आल्याचं आठवतंय.

प्रकाशीत केलेले एक पुस्तक नुकतेच माझ्या वाचण्यात आले. मराठीतील अपशब्द आणि शिव्या या विषयाला वाहीलेले हे पुस्तक वाचनीय आहे. लेखक मराठे नावाचे एक गृहस्थ आहेत. तूर्तास पुस्तक विकत घेण्यास गेले तर मिळत नाही. पुस्तक अभ्यास करून लिहीले आहे. जिज्ञासूंनी जरूर वाचावे.