चेहेरे (भाग २)

आँ! आंघोळ करणार्‍या? धुणीभांडी करणार्‍या म्हणायचंय का?

१ आणि ३ वगळता बाकी स्त्रियांना त्यांचे फोटो काढत्ये हे माहीत होतं, त्यांनी आक्षेप घेतला नाही. चौथ्या फोटोतल्या बाईंना बहुदा संशय होता मी फोटो काढत्ये असा. प्लॅटफॉर्मवर बराच वेळ आमचा नॉन-व्हर्बल सं-वाद झाला. त्यांचा फोटोंबद्दलचा अॅटीट्यूड दिसणारा फोटो मला सगळ्यात जास्त आवडला. नवव्या फोटोतल्या कळशीवाल्या स्त्रियांचे फोटो काढले त्यातले बरेच फोटो गोग्गोड आल्येत म्हणून नाकारावे लागले. या स्त्रिया सार्वजनिक विहीरीवर पाणी भरत होत्या. मी तिथल्या समोरच्याच घराच्या पडवीत बसले होते. त्यांना विचारलं, "तुमचे फोटो काढलेले चालतील का?" त्या बऱ्याच लाजल्या, त्यामुळे ते फोटो मला फार आवडले नाहीत. इथे लावलेल्या फोटोत चेहेरे फारसे दिसतच नाहीयेत, म्हणून ते गोग्गोड हसू लपतंय, म्हणून तो फोटो उचलला. तोंड धुणाऱ्या स्त्रीचा फोटो काढला तेव्हा तिचं लक्ष नव्हतं, पण ती परात्पर ओळखीची आहे. तिचे फोटो काढून झाल्यावर तिला हाक मारून तिला सांगितलं.

या सगळ्या स्त्रियांना फोटो काढणं समजतं याबद्दल मला शंका नाही. पण बहुतेकींना आंतरजाल म्हणजे काय, तिथे फोटो प्रकाशित करणं म्हणजे काय हे माहीत असेल का नाही याबद्दल मला शंका आहे. कर्तबगार स्त्रियांच्या या निरागसपणातूनही एक प्रकारचा गोडवा त्यांच्या चेहेऱ्यावर आहे. शेवटच्या फोटोत तो नाही. ती मुलगी माझ्या जवळच्या ओळखीची आहे; तिला इंटरनेट, व्हॉट्सअॅप ही प्रकरणं माहीत आहेत. तिचा चेहेरा मुळात गोड असला तरीही तिच्या चेहेऱ्यावर गोडव्यापेक्षा आत्मविश्वास अधिक आहे. ती माझी गौर.

सार्वजनिक ठिकाणी आपले फोटो काढले जातात ही गोष्ट मला फारशी आक्षेपार्ह वाटत नाही. लोकांच्या परवानगीशिवाय फोटो काढण्याबद्दल काय कायदे आहेत याबद्दल मला माहीत नाही. पैसे मिळवण्यासाठी या फोटोंचा वापर होत नाही तोपर्यंत माझे फोटो (माझ्या नकळत) कोणी काढण्याबद्दल मला आक्षेप नसेल. (मला सांगून फोटो काढले तर त्याला कोणीही पैसे देणार नाही.) माझ्या नकळत माझे फोटो काढून कोणी पैसे मिळवलेच तरी मी काय करू शकणार, या हतबलतेमधूनही कदाचित प्लॅटफॉर्मवरच्या बाईसारखा "कुत्ता जाने चमडा जाने" अॅटीट्यूड तयार झाला असेल.

फोटो काढण्याआधी परवानगी घ्यावी याच्याशी सहमत आहे.