Skip to main content

.

.

स्पर्धा का इतर?

ग्रेटथिंकर Sun, 20/09/2015 - 18:24

गझल कीती लोक ऐकतात? फारच रडका प्रकार आहे.
तरीही त्यातल्यात्यात आवडणार्या म्हणजे
आवरगी....
हंगामा है क्यु बरपा.....
होशवालों को खबर क्या....
अंदाज आरश्याचा....
आयुष्य तेच आहे...
मी किनारे सरकताना पाहीले....
तु नभातले तारे माळलेसका तेव्हा..

मिलिंद Sun, 20/09/2015 - 22:33

ह्या यादीतील फक्त "झुकी झुकी सी नझर" आणि "तुम इतना जो मुसकुरा रही हो" (फिल्मी) गझला आहेत. बाकी सारी गाणी गीते/नज़्म़ आहेत.


@शुचि: "आज जाने की ज़िद ना करो"ही उत्तम नज़्म आहे, पण गझल नाही.

.शुचि. Sun, 20/09/2015 - 22:54

In reply to by मिलिंद

होय होय नज्म आहे. बरोबर. माझ्या लेखाखालील प्रतिसादांत काहीजणांनी (दिलतितली व चित्तरंजन भट) ही चूक नजरेस आणून दिलेली आहे.

.शुचि. Mon, 21/09/2015 - 19:22

In reply to by उपाशी बोका

नज्म आहे कारण माझ्या लेखाखाली खर्‍याखुर्‍या गाण्यातल्या जाणकार लोकांनी तसा प्रतिसाद दिला आहे :)
बाकी फरक मलाही हवा आहे.

उपाशी बोका Mon, 21/09/2015 - 17:27

In reply to by मिलिंद

गझल आणि गीत/नज़्म यात फरक काय? त्याला कसे ओळखायचे?
प्रश्न खरोखर गंभीरपणे विचारला आहे, खोचकपणे नाही.

मिलिंद Tue, 22/09/2015 - 00:22

In reply to by उपाशी बोका

@उपाशी बोका व शुचि:

एकाच वृत्तातील, एकच यमक (काफिया) व अन्त्ययमक (रदीफ) असलेल्या प्रत्येकी २-२ ओळींच्या किमान पाच किंवा त्याहून अधिक कवितांची बांधणी म्हणजे गझल.

गझलेमधील ह्या प्रत्येक ओळींच्या कवितेला आपण "शेर" म्हणतो. गझलेमधील प्रत्येक शेर हा आपल्या जागी एक संपूर्ण अभिव्यक्ती असलेली स्वतंत्र आणि सार्वभौम कविताच असते.

नेहमीची कविता सलग असते. तिची एक "थीम" असते आणि म्हणूनच ती उलगडत जाते. पण गझल उलगडत नसते. एकाच गझलेत विविध विषय हाताळले जाऊ शकतात. प्रत्येक शेराचा आशय स्वतंत्र असू शकतो किंवा एकच संवेदना, एकच भाव किंवा एकच मूड असलेले सर्व शेर असू शकतात.

जर आपण गझलेमधून कोणताही शेर बाहेर वेगळा काढून त्याचे चिंतन केले, तर मागचा पुढचा कोणताही संदर्भ किंवा संबंध नसूनही तो शेर म्हणजे एक संपूर्ण अभिव्यक्ती असलेली एक वेगळी कविताच असल्याचे आढळून येते.

गझलेच्या फॉर्ममध्ये उलगडत जाणारी सलग कविता लिहिली जाऊ शकते, पण ती कविताच; गझल नव्हे! म्हणून गझलेचे खरे गमक हेच आहे की, प्रत्येक सुटा शेरसुद्धा स्वतंत्र कविताच असतो.

नेहमीची कविता आणि गझल ह्यांत - १) अनेक कवितांची एकाच फॉर्ममध्ये बांधणी आणि मांडणी आणि २) प्रत्येक शेराचे स्वतःचे कविता म्हणून स्वतंत्र अस्तित्व, हे दोन महत्वाचे व मूलभूत फरक असतात.




- सुरेश भट ह्यांच्या "गझलेची बाराखडी"मधून साभार उद्धृत.

सिफ़र Tue, 22/09/2015 - 23:31

In reply to by गब्बर सिंग

श्री श्री श्री १०८ आनंद शिंदें आणि १००८ कुमार सानूच नाव घेतांना कानाला हाथ लावला असेलच...तशी खात्री आहे...पण सहजच चुकून महान कलाकरांचा अपमान होऊ नये म्हणून सुचवलं. चूभूद्याघ्या.

बॅटमॅन Wed, 23/09/2015 - 14:37

In reply to by सिफ़र

श्री श्री श्री १०८ आनंद शिंदें आणि १००८ कुमार सानूच नाव घेतांना

हे बघा, इथेही मराठी माणसाला कमीच लेखलंत तुम्ही. कुठे नेऊन ठेवलाय महाराष्ट्र माझा?

पिवळा डांबिस Mon, 21/09/2015 - 09:49

१. रंजिश ही सही, दिल ही दुखाने के लिये आ...
२. तुमको ये शिकायत है के हम, कुछ नही केहेते
३. जो हमने दास्तां अपनी सुनायी, आप क्युं रोये?

पिवळा डांबिस Tue, 22/09/2015 - 10:45

In reply to by .शुचि.

"होटोंको सी चुके तो जमानेने ये कहा,
जमानेने ये कहा....
ये चुपसी क्यों लगी है, अजी कुछ तो बोलिये |
खुद दिल से दिलकी बात कही, और रो लिये

मुरझा चुका है फिर भी ये दिल फूल ही तो है..
हां फूल ही तो है..
अब आपकी खुशी, इसे कांटोंमे तोलिये ||
खुद दिल से दिलकी बात कही, और रो लिये

युं हसरतोंके दाग, मुहब्बतमें धो लिये,
खुद दिल से दिलकी बात कही, और रो लिये"
:)

मिलिंद Tue, 22/09/2015 - 18:05

In reply to by पिवळा डांबिस

ही माझ्या अतिशय आवडत्या गझलांपैकी एक आहे. मात्र तुम्ही त्यातील जो शेर गाळलात तो मला हासिलेगज़ल शेर वाटतो. (पिन्डे पिन्डे मतिर्भिन्ना...)

घर से चले थे हम तो खुशी की तलाश में
ग़म राह में खडे थे, वही साथ हो लिये

केवढ्या सहजतेने बहुतेकांच्या जीवनाची कथा आणि व्यथा सांगितली आहे! राजेन्द्र कृष्ण ह्यांनी आयुष्यात आणखी काहीही लिहिले नसते तरी ह्या एका शेरासाठी त्यांच्या लेखणीवर जान कुर्बान!

पिवळा डांबिस Tue, 22/09/2015 - 21:37

In reply to by मिलिंद

तो शेर तर अतिप्रचंड फेमस आहे.
पण त्याव्यतिरिक्तही माझ्या मनाला भिडणारे हे दुसरे दोन शेर आहेत, ते वाचकांच्या समोर आणावेत म्हणून ते इथे उधृत केले, इतकंच!

पिवळा डांबिस Tue, 22/09/2015 - 10:41

In reply to by .शुचि.

"दिलको मिलेगा दाग, जिगरको मिलेगा दर्द,
इन दौलतोंसे हमने, खजाने बना लिये..
अब तुमने कितनी दूर, ठिकाने बना लिये |
जाना था हमसे दूर, बहाने बना लिये...
अब तुमने कितनी दूर, ठिकाने बना लिये ||"

गब्बर सिंग Tue, 22/09/2015 - 11:02

In reply to by पिवळा डांबिस

काकाश्री काश हम आज आपके रूबरू होते
साथ में मदिरा के दो प्याले होते
गझलों और नज्मों से बात शुरु होती
चंद शेर हम पेश करते और
कुछ तराने आप भी सुना देते

---

प्रेरणा इथून

पिवळा डांबिस Tue, 22/09/2015 - 11:17

In reply to by गब्बर सिंग

हम तो यहीं बसें है, शायद आप भी यहीं,
आईये हुजूर, मेहेफिल जमाने के लिये...
कबाबौ-शराबका जिम्मा हम लेते है, बस
आपकी मौजूदगी गजल सुनाने के लिये...
:)

मिलिंद Tue, 22/09/2015 - 18:04

In reply to by पिवळा डांबिस

चांगल्या प्रतिसादात खुसपट काढल्याबद्दल क्षमस्व, पण शेराची अर्थहानी होत असल्यामुळे राहवले नाही.
"दिलको मिलेगा दाग, जिगरको मिलेगा दर्द" नाही, 'दिलको मिले जो दाग, जिगरको मिले जो दर्द' हवे. अन्यथा काळ व वचन दोन्ही चुकतात, व त्यामुळे दुसरी ओळ तितकी प्रभावशाली होत नाही.

पिवळा डांबिस Tue, 22/09/2015 - 21:34

In reply to by मिलिंद

'दिलको मिले जो दाग, जिगरको मिले जो दर्द' हवे.

सहमत. गजल पुन्हा ऐकून खात्री करून घेतली आहे.
तुम्ही म्हणता तशीच ओळ आहे.
करेक्शनबद्दल धन्यवाद.

बाबा बर्वे Mon, 21/09/2015 - 12:01

१. रंजिश ही सही, दिल ही दुखाने के लिये आ...
२. हंगामा है क्यु बरपा.....
३. हमको किसके गम ने मारा ये कहानी फिर सही ..
४. कल चौदहवी की रात थी ..
५. मुझे फिर वोही याद आने लगे है .. जिन्हे भूलने मे जमाने लगे है ..
६. सरकती जाये है रुख से नकाब .. आहिस्ता आहिस्ता ..
७. दिल मे एक लहर सी उठी है अभी ..
८. आवारगी ..
९. कैसी चली है अबके हवा तेरे शहर मै ..
१०. वक्त पर बोलना ..

गब्बर सिंग Mon, 21/09/2015 - 23:33

In reply to by हेमंत लाटकर

यही तो मै कह रहा हूं मालिक. मेहदी हसन, बेगम अख्तर, तलत महमूद यांना न्याय मिळत नाही ही आमची कैफियत आहे. अभिजीत मोहोळकरांना पाचारण केलेच पायजे.

मिलिंद Tue, 22/09/2015 - 18:09

In reply to by गब्बर सिंग

मेहदी हसन, बेगम अख्तर, तलत महमूद यांना न्याय मिळत नाही ही आमची कैफियत आहे.

तुमच्या यादीत कुंदनलाल सैगलांचेही नाव घालावेसे वाटते.

गब्बर सिंग Wed, 23/09/2015 - 11:25

In reply to by मिलिंद

एकदम सहमत. सैगल साहेब म्हंजे काय ... इतना ऊंचा बंगला के मानो गगन का तारा.

जोडीला पंकज मलिक यांचे फक्त नाव ऐकलेय. त्यांच्या गझला ऐकलेल्या नाहीत. तुम्ही ऐकलेल्या असतील तर त्यांबद्दल लिहा.

मिलिंद Fri, 25/09/2015 - 12:42

In reply to by गब्बर सिंग

पंकज मलिकांची गाणी आवडतात पण त्यांनी गझला गायल्याचे ऐकिवात नाही (निदान मी तरी ऐकलेले नाही).

चिंतातुर जंतू Fri, 25/09/2015 - 18:03

In reply to by मिलिंद

>> पंकज मलिकांची गाणी आवडतात पण त्यांनी गझला गायल्याचे ऐकिवात नाही (निदान मी तरी ऐकलेले नाही).

त्यांची गैरफिल्मी गाणी माहीत आहेत का? उदाहरणार्थ -

मिलिंद Sat, 26/09/2015 - 14:11

In reply to by चिंतातुर जंतू

हो, त्यांची गैरफिल्मी गाणी ऐकली आहेत. उत्तम आहेत. "तेरे मंदिर का हूं द्पक जल रहा", "प्राण चाहे, नैन न चाहे", "छोड मुसाफिर मायानगर" इत्यादी त्यांच्या चित्रपट गीतांच्या तोडीस तोड, किंबहुना काकणभर सरस आहेत

अनु राव Tue, 22/09/2015 - 10:55

लाटकर साहेब - गजल हा साहित्यातला प्रकार आहे. तुमचा धागा गायल्या गेलेल्या गजला(?) बद्दल दिसतोय.

तुम्ही निवडलेल्या बर्‍याच गजल(?), गजल म्हणुन अगदी स्वस्त ( चीप ) आहेत हे नमुद करु इच्छिते.

सुमीत भातखंडे Wed, 23/09/2015 - 09:19

१. पत्ता पत्ता बुटा बुटा - मेहदी हसन आणि हरिहरन या दोघांचं सादरीकरण ऐकलय. पूर्णपणे वेगळी पेशकश असली तरी दोन्ही ऐकायला छान वाटतं.
२. रंजिश ही सही - मेहदी हसन

गझल हा प्रकार फार नाही आवडत, अपवाद वरच्या दोन गझला.

पिवळा डांबिस Wed, 23/09/2015 - 21:58

In reply to by सुमीत भातखंडे

मला हरिहरनची पत्ता पत्ता नाही आवडत.
तशी गाणं म्हणून चांगली असेलही ती कदाचित, पण गजल म्हणून विचित्र वाटते.
आणि त्यात त्याचे ते द्रविडी सूर येऊन मिसळले की मग सगळा प्रकारच विनोदी होऊन जातो!!!
स्पष्टोक्तीबद्दल क्षमस्व.

तिरशिंगराव Wed, 23/09/2015 - 18:34

मला तर, सगळं जग, हेच एक नाटक वाटताय हल्ली!

तिरशिंगराव Wed, 23/09/2015 - 21:08

सिरियसली,
मला या गजल आवडतात.

१. दिल जलानेकी बात करते हो
२. दिल धडकनेका सबब याद आया
३. कुछ दिन तो बसो मेरी आँखोंमे
४. पारा पारा हुवा पैराहमें जान
५. तुम्हारे खतमें नया इक सलाम किसका था
६. इतना टूटा हूं के छूनेसे बिखर जाऊंगा
७. अहदे गममें
८. शोलासा जल बुझा हूं
९. आधी रातको ये दुनियावाले
१०. रंजकी जब गुफ्तगु होने लगी

घाटावरचे भट Thu, 24/09/2015 - 11:43

गझलेतलं किंवा एकुणातच शेरोशायरीतलं काही कळत नसल्याने धाग्यास पास. 'काय मंडळी वर खाली टिंबं असलेल्या वाक्यांच्या माळाच्या माळा लावतात! वा!' एवढंच वाटतं.

पिवळा डांबिस Thu, 24/09/2015 - 21:32

In reply to by घाटावरचे भट

ते 'साधा डोसा, मसाला, म्हैसूर मसाला' या कंपॅरिझनची आठवण येऊन अंमळ हळवा झालो!!!
:)
अरे कुठे नेऊन ठेवलात भटोबा माझा?

सागर Mon, 28/09/2015 - 11:45

पुढील गझला ऐका - सगळे विसरुन जाल

मिल भी जाते है तो कतरा के निकल जाते है ... हाए मौसम की तरहा दोस्त बदल जाते है
https://www.youtube.com/watch?v=-Slgyu9iu54

कटेगी अब ये जिंदगी रोते रोते ये कह कर गयी है खुशी रोते रोते: - (दहलवी साब की गझल)
https://www.youtube.com/watch?v=0wzkKehV6Ro

मैं यूं ही गुजार देता शब ए गम संभल के संभल के
तुम्हें क्या मिला बता दो मेरी जिंदगी बदल के

https://www.youtube.com/watch?v=o-VC4N-0ZEA

चांद अंगडाईंया ले रहा है चांदनी मुस्कुराने लगी है
एक भूली हुई सी कहानी... फिर मुझे याद आने लगी है ...
https://www.youtube.com/watch?v=4ym4nkAjCiM