संदर्भ देण्याची गरजच काय ?

'उब' आणि 'कॉपेब' या पदव्यांचा अर्थ काय ? उब म्हणजे 'उचलेगिरी बहाद्दूर' आणि कॉपेब म्हणजे 'कॉपीपेस्ट बहाद्दर'. चारएक वर्षापुर्वीच आरोप झालेल्या जळगावच्या उत्तर महाराष्ट्र विद्यापिठातील तथाकथीत संशोधन चौर्य प्रकरणी, सन्माननीय दैनिक सकाळने त्यांच्या अग्रलेख आणि बातम्यातून अचानक पुन्हा एकदा धूण धुण्यास घेतल्या प्रमाणे चर्चा का चालू केली आहे ते माहित नाही. (संदर्भः १, २, ३). खरंतर तुम्ही एखादी माहिती देताना, ती माहिती तुम्हाला कुठून मिळाली याचा संदर्भ देण्याची क्षूल्लक बाब, पण आमची बेफिकीर भारतीय वृत्ती या विषयाकडे शेक्सपीअर नावात काय ठेवलय म्हणतो तसा, 'मी लिवलयं, आता संदर्भात काय ठेवलयं ?" या दृष्टीनेच बघत असावी.

या सर्व प्रकरणाची सुरवात घोकंपट्टीच्या शालेय स्तरावरील संस्कृतीतूनच होते असे म्हणतात. दुसर्‍याच म्हणण, स्वत:च्या शब्दात लिहावयाच आधी ते कठीण आणि स्वतःच्या शब्दात लिहून पुन्हा त्या दुसर्‍याचा संदर्भ का द्यायचा ? घोकंपट्टी आम्ही केली, कॉपीपेस्ट आम्ही नकलवली, आमची मेहनत नाकारतात वर उचलगिरी म्हणतात ? ते नको म्हटलात स्वतःच्या शब्दात लिवल तर मार्क तर देतच नाही, वर आधार आणि संदर्भ नाही म्हणतात; आधार आणि संदर्भ देण्याची भानगड नको म्हणून तर आम्ही कॉपीपेस्ट नकलवतोना ? एवढ करून पदरात काय येतं तर थट्टा. नाय लिवल तर लिवता पण येत नाही म्हणतात. लिवल तर तिकडून बि थट्टाच. मग तोडगा काय, वाचक हो तुमीच सांगा ?

* आपल्या लेखनाला संदर्भ देणं, ते ही प्रत्येक ओळीत संदर्भ देण हि गोष्ट तशी केवळ विकिपीडिया करता म्हणून मर्यादीत असे नव्हे तर; विकिपीडिया, ज्ञानकोश आणि सर्वच माहिती आणि ज्ञानक्षेत्रातील सर्व साधारण लेखन संस्कृतीचा भाग असावयास हवी.(आणि म्हणून मी चर्चा सर्वसाधारण चर्चा विभागात लावली आहे.) मी वर जरासं उपरोधानी लिहिलय, तसे गोष्टी अंत्यंत बेसीक्स पाशीच अडखळत असाव्यात. विकिपीडियावर संदर्भ कसे देतात ? या विषयावर येत्या काळात मलाही लेखन करायच आहे. पण एनी वे विषय वृत्तपत्रीय बातम्यांमुळे चर्चेत आहेच तर या विषयावर जरा चर्चा करून घ्यावी हा उद्देश. तर या चर्चा धाग्यात अत्यंत बेसीक प्रश्न आहेत.
**स्वतःच्या शब्दात लेखन कस कराव ? आणि संदर्भ देण्याची गरजच काय ? या प्रश्नांची मार्गदर्शनार्थ उत्तरे हवी आहेत.

** प्रतिसादातील उपयूक्त नोंदी विकिपीडियाच्या मार्गदर्शन पानातही वापरता याव्यात म्हणून या धाग्यावरील आपले प्रतिसाद लेखन प्रताधिकार मुक्त गृहीत धरले जाईल.