ख्रि.पू. १३०० मधील "देऊळ"!

मूळ लक्षवेधी दुव्याबद्दल बॅटमॅन यांचे आभार. ही बातमी सध्या सर्वात जास्त अणि व्यवस्थित माहिती देते.

रोचक, हे देऊळ असल्यास मोझेसने बांधलेल्या देवळाच्या आधी/जवळपास हे बांधले असावे, हा एक रोचक आलेख.

अवांतर- मोझेसला देऊळ बांधण्याबद्दल दृष्टांत झाला म्हणतात, त्याच वेळेला इकडेपण कोणालातरी दृष्टांत झाला असावा, किंवा मोझेस मुळात हिंदूच होता, व त्याने लुंबिनी येथे देऊळ बांधले अशी शंका आहे, तसेच त्याचा व बुद्धाचाही काही संबंध असावा अशीही शंका आहे. :P

लुंबिनीच्या इतिहासाचा काप -

सदर शोध क्रांतीकारक ठरावा यात शंका नाही.
उपखंडाचे लोहयुग म्हणा किंवा सिंधु खोर्‍यांपासून दूर जाण्याची सुरवात म्हणा इ.पु.११०० मध्ये झाली असे म्हटले जाते. हडप्पा संस्कृतीचा अस्तही इ.पू.१३००च्या आसपास समजला जातो असे आठवते. अर्थात हा अस्त म्हणजे या भागातील लोकांनी काही कारणांनी (बहुतांश कारण सरस्वतीचे आटणे) "अन्यत्र" स्थलांतर केले. त्यातील काहि टोळ्या थेट नेपाळपर्यंत गेल्या असाव्यात असा तर्क करता येईल का?

सदर इमारत "लोहयुगाची" नांदी दर्शवते का? असाही प्रश्न पडला. सध्या भारतीय उपखंडाचे लोहयुग इ.स्.पूर्व ११०० ते १००० च्या दरम्यान सुरू झाल्याचे समजले जाते. जर या इमारतीत तशा खुणा आढळल्या तर उपखंडात लोहयुग किमान ३०० वर्षे आधी अवतरल्याचे म्हणता येईल.

गौतम बुद्धाचे पार्थिव अवशेष लुंबिनी येथे पुरले गेले होते का भारतामध्ये नेपाळ सीमेच्या थोडे अलीकडे पिप्राह्वा नावाच्या गावात ह्यावरून एक विवाद १९व्या शतकाच्या अखेरीपासून चालू आहे. ह्या इतिहासाला केवळ पुरातत्त्वीय मुद्द्यांपलीकडे खोटे अवशेष बनविणे, त्यांचा व्यापार, तकालीन ब्रिटिश सरकारने ह्या वादाचा उपयोग त्यांच्या ब्रह्मदेश-सयामच्या राजकारणात करणे असे अनेक पदर आहेत. जालावर ह्याबद्दल मुबलक साहित्य उपलब्ध आहे. ह्या वादाच्या निर्णयाचे टूरिझम- संबंधी लाभ ध्यानात घेऊन भारत आणि नेपाळ दोघेहि आपापले घोडे पुढे रेटतांना दिसतात. ह्याचा थोडा अधिक अभ्यास करून एक लेख लिहावा असा इरादा आहे. तूर्तास रुमाल टाकून ठेवतो.