आर. के. लक्ष्मण! आम्हांला माफ करा!!

निव्वळ मनातच खदखदणार्‍या गोष्टी कधीतरी स्फोट होऊन बाहेर येतातच.
व्यक्त करण्याशिवाय पर्यायच उरत नाही… अशा क्षणी!
एक वेगळ्या बुद्धीचा – हं, ‘बुद्धी’ हा शब्द अवतरणात लिहायला हवा! – संपादक आला आणि त्यानं ठरवलं की व्यंगचित्राची जागा पहिल्या पानावर नाही!
तोवरचा काळ असा होता… म्हणजे अगदी लहानपणापासून, जेव्हापासून वृत्तपत्रं वाचण्याची सुरुवात झाली तेव्हापासून म्हणूया, वृत्तपत्र आलं की आधी घडी पालटून हेडलाइनआधी व्यंगचित्र पाहण्या-वाचण्याची सवय लागली होती. हे असंच आहे आणि असंच असतं आणि असंच असणार आहे… असं तोवर वाटत होतं – जोवर हा संपादक इथं संपादक म्हणून निपजला नाही.
आज जिभेवर शिव्या येतात किंवा मनात हिंसा निपजते की असे सडके मेंदू एखादी लोखंडाची पातळ सळी घालून फोडायला पाहिजे होते. शिव्या का येतात जिभेवर किंवा हिंसक विचार का येतात मनात? कारण माणसांना व्यंगचित्रं समजेनाशी झालीत!
तर या भारतकुमार राऊत नावाच्या प्राण्यानं ‘महाराष्ट्र टाइम्स’ मधलं पहिल्या पानावरचं व्यंगचित्रं आतल्या कुठल्यातरी पानावर फेकलं. एरवी एकमेकांशी दुश्मनी निभवणारे संपादक नको तिथं अनुकरण करतातच! त्यानुसार इतरांनीही क्रमशः जागा बदलल्या!
याचं स्पष्टीकरण काय होतं?
तर : ज्यांना व्यंगचित्र हवंय ते लोक ते कुठेही असलं तरी पाहतीलच!
आणि आम्ही पाहतच राहिलो साले ते ‘कुठेही’ फेकलेलं व्यंगचित्रं!
व्यंगचित्रकारांच्या आयुष्यातला हा सगळ्यात मोठा विनोद होता… बदललेली जागा दाखवून देणारा!
हा माणूस… आर. के. लक्ष्मण!
यानं काम करायचं थांबवलं आणि त्यानंतरचे व्यंगचित्रकारांचे दिवस अधिकाधिक वाईट होत गेले. बाकीचे तर हयातीतच मेले आहेत आणि ज्या जागेचा तुकडा तो संपादक फेकेल त्यावर जगताहेत. ज्यांना हेही मान्य नाही, ते थांबताहेत गपगुमान.
राज्यकर्त्यांच्या सेन्सॉरशीपबाबत आपण बोंबा मारतो, पण मीडियातल्या या ‘घरा’तल्याच सेन्सॉरशीपविषयी कोण ब्र काढणार?
पहिल्या पानांना जाहिरातींनी कधीच व्यापलं. त्यानंतरची जी खर्‍या अर्थाने पहिली म्हणावीत अशी पानं असतात, तिथं इयत्ता दुसरीतल्या पोरांनी सांगितलेले ‘विनोद’ छापायला यांच्याकडे जागा आहे, पण व्यंगचित्रासाठी नाही! त्या विनोदांच्या शीर्षकांसाठीही यांना मराठी शब्द सापडत नाहीत; स्पष्ट सांगायचं तर ‘चालत’ नाहीत. ‘भाषा घडवणं’ हे काम वृत्तपत्रांचं राहिलं नाही, तो हेतू जुनाट झाला. बापलोक सांगायचे, ‘भाषेसाठी अग्रलेख वाचा!’ आता सांगत नाहीत. कारण आता ‘लोकांची भाषा’ वृत्तपत्रांना हवीशी झालीये पाचकळ ‘अनुनया’साठी! ती वापरणं सोपं! मग तमाम चुका माफ होतात, ‘ही बोली आहे’ म्हटलं की!
अग्रलेखही आता चिमुकले आणि चिमखड्या बोलांचे बनलेत. त्यातही छायाचित्रं पेरण्याची गरज भासू लागलीये. तीही रंगीत छायाचित्रं! का बौ? तुमच्या शब्दांतली ताकद कुठं पासली पडलीये?
वाईट… वाईट्ट आहे सगळं!
बरं झालं आर. के. लक्ष्मण, तुम्ही मेलात!
तुम्हांलाच काय, तुमच्या पुढच्या सात पिढ्यांना जागा राहिली नाहीये इथं!
आणि जी माध्यमं व्यंगचित्रांचा गळा घोटतात, त्यांना आमच्यासारख्या सामान्य वाचकांचा गळा घोटणं काय अवघड होतं. किती आक्षेपाची पत्रं त्या काळात कचराकुंड्यांनी गिळली! शेवटी सत्तेवर असतो तोच ठरवतो की काय नैतिक आणि काय अनैतिक!
ज्या समाजातली विनोदबुद्धी नष्ट होते, तो समाज ‘जिवंत’ नसतोच! मुर्दाड असतो तो!
माफी असावी आर. के. माफी असावी की आमची बोंब कमी पडली!