माझ्या मायेचं भवितव्य

"मग आणखी दहा-पंधरा वर्षांनी तर मराठी लेखन वाचन अन मराठी साहित्य ही भूतपूर्व कल्पनाच उरणार, यात काही शंका नाही. "
दहा-पंधरा वर्ष म्हणजे फारच कमी धरता आहात मराठी साहित्याचं आयुष्य...आणि बदल हे होणारच. आज बोलत लिहित आहोत ती मराठी अशी किती जुनी आहे...भाषा आहे तशीच रहाणार नाही ह्यात हळह्ळण्या सारखं काही वाटत नाही.एका पिढीची हळहळ ही होणार्या बदलांशी जुळवून न घेता आल्यामुळे होत असावी...भाषेचा 'इनर्शिया' म्हणावा का याला?

इंग्रजी शिकल्यामुळे होत असलेले फायदे पालक-विद्यार्थ्यांच्या समोर आहेत. मराठी माध्यमाकडे वळण्यासाठी कोणते फायदे दाखवावेत?

शाळां मधून उत्तम दर्जाचं शिक्षण दिलं जावं याबाबत सहमत...कोणत्याही माध्यमातल्या शाळा असल्या तरी हे महत्त्वाचं.

<< मग आणखी दहा-पंधरा वर्षांनी तर मराठी लेखन वाचन अन मराठी साहित्य ही भूतपूर्व कल्पनाच उरणार, यात काही शंका नाही. >>
यामागची तुमची काळजी मला समजते. पण 'साहित्य-संस्कृती यांच पुढं (आपल्यानंतर) काय होणार' अशी काळजी प्रत्येक पिढीला वाटत आलेली आहे. त्यात नवीन काही नाही. अशी काळजी वाटणं हे आपलं वय झाल्याचं लक्षण असतं

भाषेचं स्वरुप बदलतं, तिचा उपयोग बदलतो, तिच्या वापराची तीव्रता बदलते. हे बदल होत राहतात.

मराठी भाषा बोलणा-या लोकांची आजची संख्या पाहता ती अशी लगेच नामशेष होणं अवघड वाटतं. आपणच ती नामशेष करायची ठरवलं - तरीही. माझ्या मते तंत्रज्ञानामुळे आता भाषा टिकवणं, ती वापरणं हे पुष्कळ सोपं झालं आहे. हे तंत्रज्ञान किती लोकांना उपलब्ध आहे असा एक कळीचा प्रश्न आहेच त्यातही दडलेला. भाषा वाढवणं हा वेगळा मुद्दा आहे. पण तितकं दर्जेदार लिहिणारे प्रत्येक पिढीत मोजकेच लोक असणार. प्रत्येकजण काही उच्च प्रतीचं साहित्य लिहू शकणार नाही, शकलं नाही ही वस्तुस्थिती आहे. म्हणून मराठी साहित्य केवळ कल्पनेत राहणार अशी चिंता करायला नको.

मराठी माध्यमातून शिकायचं का नाही हा प्रश्न 'शिकायचं कशासाठी' या प्रश्नाशी जोडलेला आहे. 'शिकायचं अधिक चांगली उपजीविका मिळवण्यासाठी' - हेच उत्तर आहे. मग ती उपजीविका ज्यातून अधिक चांगली मिळेल, त्या माध्यमातून मुलांना शिकवणारच लोक.

अर्थात अति काळजी करणं हे एक टोक होईल आणि त्याबद्दल बेदरकार राहणं हे दुसरं टोक! मध्यममार्ग नेहमीच असतो - तो शोधायला लागतो. तुम्ही ज्याचा दुवा दिला आहे त्या 'मराठी अभ्यास केंद्रा'चा प्रयत्न स्तुत्य आहे. असे प्रयत्न अनेक लोक करत आहेत - ही चांगली गोष्ट आहे.

थोडक्यात, इतकं काही वाईट नाही हो मराठीचं भवितव्य!!

मराठी भाषा टिकणे म्हणजे नक्की काय?

अमृतातेही पैजा जिंकणारी प्राकृत भाषा ही मराठी होती. (परंतु ती टिकलेली नाही)
शिवाजी महाराजांच्या काळातली फारसीमिश्रित भाषासुद्धा मराठी होती. (परंतु ती टिकलेली नाही)
तुकाराम, रामदासांची भाषा मराठी होती.
एकोणिसाव्या-विसाव्या शतकापासून प्रचलित असलेली संस्कृताळलेली भाषा मराठीच होती. त्याच काळात हिंदीचा प्रभाव दाखवणारी 'काकाजीं'ची भाषाही मराठी होती आणि बेळगावी लोकांची कन्नडमिश्रित भाषाही मराठीच आहे.

तर यापुढे अस्तित्वात येऊ घातलेली हिंदी मिश्रित इंग्रजाळलेली भाषाही मराठीच आहे.

संस्कृताळलेली* मराठी भाषा कदाचित नष्ट होईलही. पण मराठी भाषा (वेगळ्या स्वरूपातली) मात्र नक्कीच असेल.

*जिला पुण्यामुंबईची भाषा असे वैदर्भीय आणि इंदुरी लोक म्हणतात.

बाकी मराठी शाळेतल्या शिक्षणाचा दर्जा** खालावला आहे हे काही मान्य नाही. तो पूर्वी जितका होता तितकाच आहे.

**केवळ राखीव कोट्यातले शिक्षक येण्याने किंवा समाजातल्या कनिष्ठ वर्गातली मुले शाळेत येण्याने*** तो खालावला असे बर्‍याच लोकांना वाटते. पण जेव्हा राखीव कोट्यातले शिक्षक नसत तेव्हाही शिक्षणाचा दर्जा ऑन द होल यथातथाच होता.

***माझ्या मुलीस शाळेत घालण्याच्या वेळी अमूक शाळा चांगली आहे कारण अजून तिथे अमूक अमुक (जातीची) मुले जातात; तमुक शाळेत हल्ली सगळी @#$% मुले असतात अशी माहिती माझ्या हितचिंतकांनी पुरवली होती.

अहो मराठी अभिजात भाषा आहे असेही ऐकू आलं होतं
असो.

आणखी दहा-पंधरा वर्षांनी तर मराठी लेखन वाचन अन मराठी साहित्य ही भूतपूर्व कल्पनाच उरणार

मग?

नाहीतरी आत्ता तरी ती अभूतपूर्व कल्पना कुठे आहे?